Angla lingvo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Bluigo de terminoj
e Klarigetoj
Linio 179:
 
=== Vortotrezoro ===
[[Dosiero:Origins of English PieChart 2D.svg|thumbeta|220px|Influoj en la vortotrezoro de la angla.]]
La vortotrezoro de la angla aktuale estas formita de kerno de propraj [[vorto]]j rekte hereditaj de la [[antikva angla]], inter kiuj troviĝas la plej granda parto da vortoj pure gramatikaj same kiel la plej granda parto da la plej oftaj vortoj. Tamen, inter la ne tiom oftaj vortoj [[hegemonio|hegemonias]] la [[lingva prunto|prunto]]j de la latina kaj de la franca, kiuj ofte estas kultismoj, kvankam ili estas ofte uzataj ankaŭ en la populara [[konversacio|konversaci]]nivelo.
 
Linio 210:
La angla uzas la [[latina alfabeto|latinan alfabeton]] sen aldono, escepte en la vortoj rekte prenitaj el aliaj lingvoj kun diferencaj alfabetoj. Tamen historie la [[anglosaksa lingvo|antikva angla]] estis uzinta specialajn signojn por kelkaj el ties sonoj: < Ā, Æ, Ǣ, Ǽ, Ċ, Ð, Ē, Ġ, Ī, Ō, Ū, Ƿ, Ȳ. Þ, Ȝ > kaj la respondajn [[minusklo]]jn < ā, æ, ǣ, ǽ, ċ, ð, ē, ġ, ī, ō, ū, ƿ, ȳ, þ, ȝ >.
 
Aliaj karakteroj de la moderna ortografio de la angla estas la ekzistado de granda kvanto da krazoj ([[lingva kuntiriĝo|kuntiriĝoj]]):
:''They're'', kuntiriĝo de ''They are'' = Ili estas.
:''She isn't'' aŭ ''She's not'', kuntiriĝo de ''She is not'' = Ŝi ne estas.
Linio 229:
Spite la ekziston de aliaj internaciaj lingoj (kiaj la franca, germana, rusa, ĉina, araba, hispana ktp.) kaj de internaciaj [[planlingvo]]j, kiaj [[Esperanto]] aŭ malpli grave [[interlingua]] kiuj estas neŭtralaj frankalingvaoj kvankam kun malpli da parolantoj, la angla konstituas nuntempe la ĉefan lingvon por internacia komunikado. Tio rilatas al la hegemonio de la dominanta [[civilizacio]], kiu ĝenerale ne ŝatas adopti alian lingvon, sed male, trudas la anglan kun la koncernaj [[privilegio]]j, kiujn ĝuas parolantoj de la angla kiel gepatra kaj eĉ ties landoj, kontraŭ la 96 % de la tutmonda loĝantaro en la aktualo, kiu ne havas la anglan kiel gepatra. Pro simila tialo en multaj eŭropaj landoj oni parolas lingvojn derivatajn el la [[latino]], kiu estis la oficiala (aŭ ĉefa) lingvo de la [[Romia Imperio]]. Kaj pro tiaj tendencoj, ĉefe la intelektaj [[elito]]j pasis de la latino al la franca, poste al la angla post la [[dua mondmilito]] kaj oni antaŭvidas, ke la angla suferos malpliigon en la venontaj jardekoj kontraŭ aliaj lingvoj de forta hegemonio ĉu loĝantara ĉu ekonomia ĉu milit-politika kiaj la hispana, la araba aŭ la mandarena, inter aliaj.<ref> Kinnock, Neil. [http://englishagenda.britishcouncil.org/sites/ec/files/books-english-next.pdf «Prólogo.» En Graddol, David, ''English Next''. British Council, 2006.] [[British Council]]. Konsultita la 10an de novembro 2016.</ref>
 
Aktuale ekzistas milionoj da personoj, kiuj ankaŭ uzas kiel alternativo neŭtralan [[internacia helplingvo|internacian helplingvon]], simplan laŭ desegno kaj nekondiĉatan al ŝanĝoj de la [[mondpotenco|mondaj potencoj]]. Tamen, laŭ la [[Raporto Grin]], kiu konkludas ke la uzado de [[Esperanto]] estus la plej bona solvo je meza kaj longa tempolimo por la [[Eŭropa Unio]] kaj ties civitanoj, estas certe ke je mallonga tempolimo tio necesigus grandan investon aŭ koston en informaj kampanjoj por akiri lingvajn kapablojn en komerco kaj en ŝanĝoj de la procezo depor instruado kaj lernado de fremdaj lingvoj.
<ref>[http://www.ladocumentationfrancaise.fr/var/storage/rapports-publics/054000678.pdf ''Chapitre 7: Quelles stratégies ?'' (Kiuj strategioj?)] (en franca)</ref>
 
== Disvastiĝo ==