Arĥeoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 28:
Multaj arĥioj estas [[ekstremofilo]]j, tio estas vivas en tre akraj medioj — ekzemple, varmegaj, salegaj, kaj acidaj lagoj. Inter tiuj estis registritaj dekomence [[termofonto]]j kaj [[sallago]]j, sed ekde tiam ili troviĝis ankaŭ en ampleksa gamo de [[habitato]]j, kiel [[grundo]]j, [[oceano]]j kaj [[marĉo]]j. Ili estas ankaŭ parto de la [[homo|homa]] [[Mikroorganismo|mikrobaro]], kiu troviĝas en [[kojlo]], buŝo kaj haŭto.<ref> Bang C, Schmitz RA (Septembro 2015). "Archaea associated with human surfaces: not to be underestimated". FEMS Microbiology Reviews. 39 (5): 631–48. doi:10.1093/femsre/fuv010. PMID 25907112. </ref> Arkioj estas partikulare multnombraj en la oceanoj, kaj la arkioj de la [[planktono]] povas esti el la plej abundaj grupoj de [[organismo]]j sur la planedo. Arkioj estas la ĉefa parto de la surtera vivo kaj ili povas ludi gravajn rolojn kaj en la [[Karbono-ciklo|karbona]] kaj en la [[Nitrogena ciklo|nitrogena cikloj]].
[[Dosiero:Coptotermes formosanus shiraki USGov k8204-7.jpg|thumb|dekstre|220px|Metanogenaj arkioj formas [[simbiozo]]n kun [[termito]]j.]]
Oni ne konas klarajn ekzemplojn de arkiaj [[patogeno]]j aŭ [[parazito]]j, sed ili estas ofte [[Mutualismo|mutualistoj]] aŭ [[Kunmanĝado|kunmanĝantoj]]. Unu ekzemplo estas la metanogenoj kiuj loĝas en la [[digesta sistemo]] de homoj aŭ [[remaĉuloj]], kie ilia multnombreco fakte helpas la digestadon. Metanogenoj estas uzataj ankaŭ en produktado de [[biogaso]] kaj en procezoj de [[Akvopurigejo|akvopurigado]], kaj [[bioteknologio]] ekspluatas enzimojn el ekstremofilaj arkioj kiuj povas rezisti altajn [[temperaturo]]jn kaj organikajn solvigaĵojn. Laŭ nuna scio, la arkioj kaŭzas neniun ajn homan aŭ bestan [[malsano]]n — ili estas plej interesaj laŭ la vidpunkto de [[evoluismo|evoluo]]. Multaj sciencistoj nun kredas ke la komuna parencaro de ĉiuj eŭkariotoj estis simila al arĥio.
==Klasigo==
===Nova regno===
[[File:Grand prismatic spring.jpg|thumb|left|Arkioj estis dekomence trovitaj en tre ekstremaj medioj, kiel ĉe vulkanaj [[termofonto]]j. En la bildo montriĝas la Granda Prisma Termofonto de la [[Nacia Parko Yellowstone]].]]
Dum multo de la 20a jarcento, prokariotoj estis konsiderataj kiel aparta grupo de organismoj kaj klasigitaj baze sur sia [[biokemio]], [[mordfologio (biologio)|morfologio]] kaj [[metabolo]]. Por ekzemplo, mikrobiologoj klopodis klasigi mikroorganismojn baze sur la strukturoj de iliaj [[ĉelmuro]]j, ilia formoj kaj la substancojn kiujn ili konsumas.<ref>{{cite journal | vauthors = Staley JT | title = The bacterial species dilemma and the genomic-phylogenetic species concept | journal = Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences | volume = 361 | issue = 1475 | pages = 1899–909 | date = November 2006 | pmid = 17062409 | pmc = 1857736 | doi = 10.1098/rstb.2006.1914 }}</ref> En 1965, [[Emile Zuckerkandl]] kaj [[Linus Pauling]]<ref>{{cite journal | vauthors = Zuckerkandl E, Pauling L | title = Molecules as documents of evolutionary history | journal = Journal of Theoretical Biology | volume = 8 | issue = 2 | pages = 357–66 | date = Marto 1965 | pmid = 5876245 | doi = 10.1016/0022-5193(65)90083-4 }}</ref> proponis anstataŭe uzi la sekvencojn de la [[geno]]j en diversaj prokariotoj por studi kiel ili estas rilataj unu al la alia. Tiu [[filogenetiko|filogenetika]] alproksimiĝo estas la ĉefa metodo uzita nune.
{{redaktata}}
Archaea were first classified as a separate group of prokaryotes in 1977 by [[Carl Woese]] and [[George E. Fox]] based on the sequences of [[ribosomal RNA]] (rRNA) genes.<ref name="ReferenceA"/> These two groups were originally named the Archaebacteria and Eubacteria and were termed ''Urkingdoms'' by Woese and Fox; other researchers treated them as [[kingdom (biology)|kingdom]]s or subkingdoms. In this publication Woese and Fox presented the very first pieces of evidence for the concept of archaebacteria - which at that time contained only the methanogens - as a separate "line of descent": 1. lack of peptidoglycan in their cell walls, 2. two unusual coenzymes, 3. results of [[16S ribosomal RNA]] gene sequencing. To emphasize this difference, Woese, [[Otto Kandler]] and [[Mark Wheelis]] later proposed a new natural system of organisms with three separate [[Domain (biology)|Domains]]: the [[Eukarya]], the [[Bacteria]] and the Archaea,<ref name="Woese">{{cite journal | vauthors = Woese CR, Kandler O, Wheelis ML | title = Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 87 | issue = 12 | pages = 4576–9 | date = June 1990 | pmid = 2112744 | pmc = 54159 | doi = 10.1073/pnas.87.12.4576 | url = http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=2112744 | bibcode = 1990PNAS...87.4576W }}</ref> in what is now known as "The Woesian Revolution". The history of the research on Archaea is documented in detail by [[Jan Sapp]].<ref>{{Cite book|url=https://books.google.de/books?id=d7zOviXnbSYC&printsec=frontcover&dq=Jan+Sapp&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwjZ0Mfh8YfYAhUB2KQKHYrXDrwQ6AEIRTAD#v=onepage&q=Jan%20Sapp&f=false|title=The new foundations of evolution: on the tree of life|last=Sapp|first=Jan|publisher=Oxford University Press|year=2009|isbn=978-0-199-73438-2|location=New York|pages=}}</ref>
== Vidu ankaŭ ==
| |||