Centjara milito: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 65:
Eduardo la 3-a, omaĝinta kaj rekonita de la reĝo Filipo la 6-a de Valois, kaj akceptinta rezignojn en Gujeno (sed konservinta la rejton reklami la teritoriojn maljuste konfiskitajn),<ref> Alix Ducret</ref> esperis, ke li povos libere agadi en Skotlando. Sed Filipo la 6-a konfirmis sian apogon al [[Davido la 2-a (Skotlando)|David Bruce]]. Eduardo la 3-a tiam uzis la ekskuzon de sia reĝa legitimeco por ekmiliti.<ref>Michel Balard, Jean-Philippe Genet kaj Michel Rouche, Le Moyen Âge en Occident, Hachette, 2003, 352 p. (ISBN 9782011455406). p. 234.</ref>
== Ĉefaj fazoj de la konflikto ==
La Centjara milito okazis laŭ du grandaj movoj konsiderindaj ene de unusola strukturo: unua periodo, el [[1337]] al [[1380]], kiam okazis la malaltigo de la povo de la franca monarkio, post kriza periodo sekvita de reestablo; kaj dua periodo, el [[1415]] al [[1453]], kiam reokazis la sama ciklo: malaltiĝo, krizo, reestablo. Tiuj du periodoj estis separitaj de longa batalpaŭzo okazigita de povokonfliktoj en ambaŭ partioj.
Oni povas subdividi tiujn du grandajn periodojn en du fazoj:
[[Image:Hundred years war.gif|dekstre|eta|Flave: teritorioj kontrolitaj de Francoj; grize: teritorioj kontrolitaj de Angloj; malhelgrize: teritorioj kontrolitaj de la duko de Burgonjo.]]
* el 1337 al [[1364]], la taktika genio de Eduardo la 3-a de Anglio okazigis sukcedon de anglaj venkoj sur la franca kavalerio. La franca nobelaro estis komplete senprestiĝa kaj la lando dronis en enlanda milito. Post la [[traktato de Brétigny]], granda parto de Francio estis kontrolita de la Angloj;
* el 1364 al 1380, [[Karlo la 5-a (Francio)|Karlo la 5-a]] entreprenis paciencan rekonkeron de la franca teritorio. La reĝo komprenis, ke la fina venko okazos ĉirkaŭ la sento de nacia aparteno. Li ne malhelpis la Anglojn rabadi la kamparon fare de militrabado dum li mem trankviligis la loĝantaron sendante la [[Grandes Compagnies|sendungajn soldulojn]] batali en [[Reĝlando Kastilio|Kastilion]]. Evitante detruajn batalojn kiuj oftis dum la unua fazo de la konflikto, li reprenis iom post iom plurajn fortikaĵojn el la malamikoj. En [[1375]], Eduardo la 3-a kontrolis sur la kontinento nur [[Kalezo]]n, [[Ĉerburgo]]n, [[Bresto]]n, [[Bordozo]]n, [[Bajono]]n, kaj kelkajn fortikaĵojn en la [[Centra Masivo]];
{{redaktata}}
* el 1380 al [[1429]], la minorité puis la folie de [[Charles VI de France|{{nobr|Charles {{VI}}}}]] permettent aux « grands », les membres de la haute noblesse française, de prendre le contrôle du Royaume. Il en résulte une rivalité entre les [[Duché de Bourgogne|ducs de Bourgogne]] et [[Duc d'Orléans|d’Orléans]] qui dégénère en [[guerre civile entre Armagnacs et Bourguignons|guerre civile]]. [[Henri V d'Angleterre|{{nobr|Henri {{V}}}}]] en joue et reprend du terrain sur le continent. Il en résulte le désastre français de la [[bataille d'Azincourt|bataille d’Azincourt]]. En [[1419]], l’[[assassinat de Jean sans Peur]] entraîne une alliance anglo-bourguignonne et l’effondrement du [[Armagnacs|parti d’Armagnac]]. En vertu du [[traité de Troyes]] de [[1420]], {{nobr|Henri {{V}}}} épouse la fille de {{nobr|Charles {{VI}}}}, devient l’héritier de ce dernier et cumule les titres de roi d’Angleterre et de [[Régence|régent]] de France. Le [[Dauphin (titre)|dauphin]] [[Charles VII de France|Charles]] est déshérité. Cependant, à la suite de la mort prématurée d’{{nobr|Henri {{V}}}}, son fils [[Henri VI d'Angleterre|{{nobr|Henri {{VI}}}}]], âgé de quelques mois, prend le titre de roi de France et d’Angleterre ;
* el 1429 al [[1453]], les Anglais sont progressivement chassés de France. [[Jeanne d'Arc|Jeanne d’Arc]] cristallise le [[sentiment national]] et assoit {{nobr|Charles {{VII}}}} sur le trône français en dépit du [[traité de Troyes]] qui l’avait déshérité. Les Anglais privés du soutien de la population sont lentement chassés du continent. En [[1435]], le [[Traité d'Arras (1435)|traité d’Arras]] met fin à l’alliance anglo-bourguignonne et déséquilibre définitivement le rapport de force en faveur des Français. En [[1453]], les Anglais ne contrôlent plus que [[Calais]] à la suite de leur défaite subie à [[Bataille de Castillon|Castillon]]. Mais la paix n’est finalement signée qu’en 1475, sous les règnes de [[Louis XI de France|{{nobr|Louis {{XI}}}}]] et d’[[Édouard IV d'Angleterre|{{nobr|Édouard {{IV}}}}]].
== [[1338]]–[[1360]]: Anglaj venkoj ==
| |||