Vikipedio

Kilogramo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
enkonduko
eNeniu resumo de redakto
Linio 8:
|dato_de_difino = [[1889]]
}}
La '''kilogramo''' (simbolo: ''kg'') estas la baza [[mezurunuo]] por [[maso]] en la [[Sistemo Internacia de Unuoj]]. Unu kilogramo egalas dek [[hektogramojn]] (''hg'') aŭ mil [[gramo]]jn (''g'').<ref>[https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-mass SI Units: Mass] de NIST (Usono). (angle)</ref>
 
== Historio de la difino ==
La unua difino pri la nuntempa [[gramo]] publikiĝis la {{daton|7|aprilo|1795}} en [[Francio]], kiam oni dekretis, ke unu gramo estu egala al "la absoluta pezo de volumo de akvo egala al kuba centono de metro, je la [[temperaturo]] de [[glacio]]".<ref name="dekreto">
{{cite web
|url = http://smdsi.quartier-rural.org/histoire/18germ_3.htm
|title = DecreeDekreto onpri weightspezoj andkaj measuresmezuroj
|date = {{dato|7|aprilo|1795}}
|quote = ''Gramme'', le poids absolu d'un volume d'eau pure égal au cube de la centième partie du mètre , et à la température de la glace fondante.
}} (france)</ref></span> La ideon pri difino de masunuo surbaze de la maso de difinita volumo de akvo unue proponis la [[Britio|brita]] [[filozofiisto]] [[John Wilkins]] en [[1668]]<ref name=Wilk1>[http://www.metricationmatters.com/docs/WilkinsTranslationLong.pdf An Essay towards a Real Character and a Philosophical Language] (angle)</ref><ref name=Wilk2>[http://www.metricationmatters.com/docs/WilkinsTranslationShort.pdf An Essay towards a Real Character and a Philosophical Language], transskribo) (angle)</ref>.
 
Ĉar tamen en komerco oni ofte pritraktas varojn multe pli pezajn ol unu gramo, oni produktis unupecan metalan specimenon mil fojojn pli peza ol la gramo, kiun oni povis plej facile utiligi kiel komparilo por mezuri masojn: ĝi estis la unua specimeno de kilogramo.
 
Krome, oni komencis esplori la ekzaktan mason de litro (aŭ kuba decimetro) de akvo. Kvankam la origina difino menciis akvon je la fandotemperaturo de glacio, la [[Francio|franca]] [[kemiisto]] [[Louis Lefèvre-Gineau]] kaj la [[Italio|itala]] [[natursciencisto]] [[Giovanni Fabbroni]] proponis en [[1799]], post longa esplorado, difinon kiu enfokusigis akvon je la temperaturo de maksimuma denso, kiun oni taksis egala al 4 celsiusaj gradoj.<ref>{{cite web
| title = ''L'histoire du mètre, la détermination de l'unité de poids'' (Hstorio pri metro, determino de la mezurunuo por pezo)
| url = http://histoire.du.metre.free.fr/fr/index.htm
|language= france
}}</ref> (Efektive, laŭ modernaj mezuroj akvo atingas sian maksimuman denson je temperaturo 3,984&nbsp;°C; sed tia precizeco tiam ne atingeblis).
 
Linio 42:
|simbolo = g
}}
La kilogramo estas la [[Internacia_sistemo_de_unuoj#Bazaj_unuoj|baza unuo]] depri maso en la Sistemo Internacia, kvankam pro historiaj kaŭzoj ĝia nomo havas la prefikson[[prefikso]]n "kilo", kvazaŭ la [[gramo]] estus la baza unuo. Tial, ĉiuj aliaj nomoj de dekoblaj kaj dekonaj mezurunuoj formitaj laŭ la oficialaj [[prefiksoj de SI]] rilatas al la unuo gramo,<ref>[https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-mass kajSI neUnuoj: rekteMaso] alde kilogramo[[National Institute of Standards and Technology|NIST]] (Usono). (angle)</ref>
, kaj ne rekte al kilogramo (Vidu la apudan tabelon).
 
Kelkfoje ankaŭ uzatas aliaj, neregulaj mezurunuoj pri maso:
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Kilogramo"