Kastilio kaj Leono: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Etikedo: redakto de fonto je 2017
Etikedo: redakto de fonto je 2017
Linio 209:
 
== Historio ==
[[dosiero:IglesiaDeSanPablo20110905170422P1120849.jpg|eta|left|[[Iglesia conventual de San Pablo (Valladolid)|Iglesia conventual de San Pablo]] y [[Colegio de San Gregorio]], donde se desarrolló la [[Junta de Valladolid]], origen de las primeras tesis de [[derechos humanos]] ([[Leyes de Burgos]]) y [[Palacio de Pimentel]], lugar de nacimiento del rey [[Felipe II]].]]
La aŭtonoma komunumo de Kastilio kaj Leono estas la rezulto de la kuniĝo de naŭ provincoj en 1983: la tri, kiuj, post la teritoria divido de 1833, per kiuj la nunaj provincoj estis kreitaj, estis atribuitaj al la [[Leona Regiono]] ([[Salamanko]], [[Zamoro (Hispanio)|Zamoro]] kaj [[Leono (Hispanio)|Leono]]) kaj ses ligitaj al [[Malnova Kastilio]] ([[Provinco Burgoso|Burgoso]], [[Provinco Sorio|Sorio]], [[Provinco Segovio|Segovio]], [[Provinco Avilo|Avilo]], [[Provinco Valadolido|Valadolido]] kaj [[Provinco Palencio|Palencio]]), krom en la lasta kazo la provincoj [[Provinco Santandero|Santandero]] (nuntempa [[Administra divido de Hispanio|aŭtonoma komunumo]] [[Kantabrio]]) kaj [[Provinco Logronjo|Logronjo]] (nuna [[Provinco Rioĥo|Rioĥo]]).
 
En la kazo de [[Kantabrio]], la kreado de [[Administra divido de Hispanio|aŭtonoma komunumo]] estis defendata pro historiaj, kulturaj kaj geografiaj kialoj, dum en Rioĥo la procezo estis pli kompleksa pro la ekzisto de tri vojoj, ĉiuj bazitaj sur historiaj kaj sociekonomiaj kialoj: kuniĝo kun Kastilio kaj Leono ([[Unión de Centro Democrático]]), unuiĝo al eŭska-navara komunumo ([[Hispana Laborista Socialista Partio|Socialista Partio]] kaj [[Komunista Partio de Hispanio|Komunista Partio]]) aŭ kreado de unuprovinca aŭtonomio, opcio antaŭ la plimulta subteno de ĝia loĝantaro.
 
[[dosiero:Homo heidelbergensis-Cranium -5.jpg|eta|[[Cráneo número 5]] de ''[[Homo heidelbergensis]]'', tal como apareció en la campaña de 1992, extraído de la [[Sierra de Atapuerca]].]]
Pluraj estas la arkeologiaj eltrovoj, kiuj montras, ke en prahistoriaj tempoj ĉi tiuj teritorioj jam estis loĝataj. En la [[Atapuerca|Atapuerka montaro]], oni trovis grandan nombron de ostoj de la prauloj de [[Homo|Homo sapiens]], farante ĉi tiujn eltrovojn unu el la plej gravaj por determini la historion de homa evoluo. La plej grava malkovro kiu internacie famigis la lokon estis la restaĵoj de [[Homo heidelbergensis]].
 
Linio 219 ⟶ 221:
Kun la alveno de la romiaj trupoj, kunfrontoj okazis inter la antaŭromiaj popoloj kaj ĉi tiuj. En la historio estas la rezisto de Numancio, proksime al la nuna Sorio.
 
La romanigoromiigo estis nehaltigebla, kaj ĝis hodiaŭ estis grandaj romiaj artverkoj, ĉefe la [[Akvedukto de Segovio]] kaj ankaŭ multaj arkeologiaj restaĵoj kiel la antikva [[Clunia]], la [[Salejoj de Poza de la Sal]] kaj [[Vía de la Plata|La Plata]]. en [[Astorgo]] (Asturica Augusta) kaj kiu trairas la okcidenton de la komunumo al la ĉefurbo de [[Ekstremaduro]], [[Merido (Hispanio)|Merido]] (Augusta Emerita).
[[dosiero:IMG Toros de Guisando.JPG|eta|left|[[Toros de Guisando]], de origen [[celta]], en [[El Tiemblo]], [[Ávila]].]]
 
Kun la falo de Romo, la teroj estis okupitaj milite de la [[visigotoj]]. La posta alveno de la islamanoj kaj la posta [[Reconquista|rekonkero]] multe rilatas al la nuna etna komponado de la [[Iberio|Iberia Duoninsulo]]. En la monta regiono de nuna [[Asturio]] malgranda kristana regno formiĝis kontraŭ la islama ĉeesto en la duoninsulo. Ili proklamis sin heredantoj de la lastaj visigotaj reĝoj, kiuj siavice estis profunde romiecaj. Ĉi tiu rezisto de la visigota-romia heredaĵo kaj subtenata de [[kristanismo]], fariĝis pli kaj pli kreskanta suden, pasigante sian ĉefurbon al la urbo [[Leono (Hispanio)|Leono]] kaj tiel kreante la [[Reĝlando Leono|regnon de Leono]]. Por favorigi la reloĝigadon de la novaj teritorioj, ili estis konceditaj de la monarkoj, [[Foruo|foruoj]] aŭ ĉartoj kiuj rajtigis la reloĝigadon.
 
[[dosiero:Numancia (5).jpg|eta|right|Reconstrucción de una casa celtíbera en [[Numancia]].]]
En la Mezepoko populariĝis la pilgrimado de la [[kristanismo]] al [[Santiago-de-Kompostelo]]. La [[Jakoba Vojo|Jakoba vojo]] trairas la regionon, kiu kontribuis al la eŭropa kulturo kaj ties disvastiĝo tra la tuta duoninsulo. Hodiaŭ tiu vojo estas ankoraŭ turisma kaj kultura unuaranga allogo.
 
Linio 228 ⟶ 231:
 
La jura bazo estis [[romia juro]], pro kiu la reĝoj ĉiam pli deziris pli da potenco, kiel la romiaj imperiestroj. Ĉi tiu fakto estas tre klare videbla en ''[[Las siete partidas]]'' de [[Alfonso 10-a]] la saĝa, kio klarigas la imperian kultismon, kiun li ceis. La reĝo ne volis esti ''[[primus inter pares]]'', la reĝo mem estis la jurfonto.
[[dosiero:Acueducto2 Lou.jpg|eta|eta|[[Acueducto de Segovia]], construcción [[Imperio Romano|romana]].]]
 
Samtempe graflando de ĉi tiu kristana reĝlando Leono komencis akiri aŭtonomecon kaj vastiĝon. Ĉi tiu estas la origina [[Kastilio]], kiu fariĝis vera reĝlando el granda forto inter la kristanaj regnoj de la duoninsulo. La unua kastilia grafo estis [[Fernán González]].
 
Linio 234 ⟶ 237:
 
La bazoj de la dinastia unuiĝo de la regnoj de Kastilio kaj Leono, apartigitaj nur sep jardekojn, estis enmetitaj en 1194. [[Alfonso la 8-a (Kastilio)|Alfonso la 8-a de Kastilio]] kaj [[Alfonso la 9-a|Alfonso la 9-a de Leono]] subskribis en [[Tordehumos]] la traktaton kiu pacigis la areon de [[Kampartero]] kaj la bazoj estis metitaj por estonta reunuiĝo de la regnoj, firmigita en 1230 kun [[Ferdinando la 3-a (Kastilio)|Fernando la 3-a]] la sankta.
[[dosiero:Leon (San Isidoro, panteón).jpg|eta|[[Panteón de reyes de San Isidoro de León|Panteón de reyes]] de la [[Basílica de San Isidoro]].
 
Jam kun Fernando la 3-a, Kastilio kaj Leono estas kunigitaj sub la sama reĝo definitive kaj ĝis nun, kaj antaŭ li la regnoj jam restis sub la sama regado dum kelkaj sezonoj.