Proponitaj reformoj de Esperanto: Malsamoj inter versioj

 

== Historio de reformismo en Esperanto ==

La Reformismo naskiĝis kune kun [[Esperanto]]: de [[1891]] ĝis [[1894]] la [[gazeto]] „[[Esperantisto]]“ estis plena de diversaj Reform-provoj. Devigite de multflankaj postuloj, [[L. L. Zamenhof|Zamenhof]] mem publikigis en [[1894]] plenan Reform-projekton kaj submetis ĝin al voĉdonado. La projekto kaj ĉia ŝanĝo estis forĵetita (v. [[Reformprojekto de Zamenhof 1894]].) Malkontente pro tio, multaj Reformemuloj forlasis Esperanton, sed ilia eksiĝo tute ne malutilis, eĉ kontraŭe: la lingvo, liberiĝinte de la senfruktaj kaj sensencaj diskutoj, de tiam povis praktike evolui trankvile. Estas evidente, ke en aferoj, pri kiuj absoluta akordiĝo ne eblas, la sola bona solvo estas obeo al aŭtoritato, eĉ se ties propono ne estas la imageble plej perfekta: en lingvaj aferoj la unueco ja estas pli valora kaj grava ol la - eterne diskutebla - perfekteco. Vere post la ĉeso de la diskutoj Esperanto tiel bone prosperis, ke kelkaj eminentaj Reformuloj (inter ili [[Grabowski]]) revenis al la movado. La Reform-agitadoj de la Kanada gazeto ([[La Lumo]]) kaj de [[Paul Berthelot]] (1903-04) restis neatentitaj. En [[1907]] sekvis danĝera atako, fare de l' „[[Delegacio por la adopto de helplingvo internacia]]“, kiu „principe adoptis Esperanton“, sed praktike - [[ido (lingvo)|Ido]]n (v. tie). Tamen, Esperanto estis jam tiom fortikiĝinta, ke ĉi tiu atako ne povis ĝin grave vundi, malgraŭ ke proksimume la dekono de la Esperantistaro, inter ili tre eminentaj Esperantistoj: [[Beaufront|de Beaufront]] (patro de Ido), [[Gaston Moch|Moch]], [[Per Ahlberg|Ahlberg]], [[Antoni Kofman|Kofman]], [[Friedrich Schneeberger|Schneeberger]] ktp. aliĝis al la nova lingvo. Sed la Esperantistaj amasoj (jam ekzistis tiaj) restis fidelaj, la skismanoj estis eligitaj, kaj tiel la Reformo ĉesis esti interna afero, ĝi izoliĝis. La reago de l' [[skismo]] estis, ke inter la Esperantistaro pliiĝis la [[konservismo]], ĉio nova iĝis suspektinda. La ĉefa celo de la [[Akademio de Esperanto]] kaj [[Lingva Komitato]] estis de tiam la konservo de la lingvo kontraŭ ĉia Reformo. Post ĉi tiu tempo Reformoj ne plu endanĝerigis la lingvon; la provoj de Romanski, Tihomirov, [[Henri Sentis|Sentis]], [[René de Saussure|de Saussure-Antido]] restis tute sen influo<ref name="A" />.

 

== Reformprojektoj kaj esperantidoj ==

'''Reformprojektoj''' celas entute reformi la lingvon. Reformprojektoj estas inter aliaj tiu de [[Reformprojekto de Zamenhof|Zamenhof en 1894]], ellaborita por doni alternativon por voĉdonado, [[Ido (lingvo)|Ido]] de [[Louis Couturat|Couturat]] kun subteno de [[Louis de Beaufront|Beaufront]] (1907) kaj [[Nov-Esperanto]] de [[René de Saussure|Saussure]] (1925).

 

 

== Unuopaj reformproponoj ==

'''Reformproponoj''' koncernas unuopajn detalojn de la lingvo.

 

* [[Iĉismo|-iĉ-]];

* [[Riismo|ri]].

 

== Kritiko ==

Kompreneble, por ĉiu proponita reformo, iuj opinias, ke la norma Esperanta maniero estas pli bona. Homoj havas malsamajn lingvopreferojn, kaj estas necerte, ĉu sukcesa reformo malpliigus la nombron da reformproponantoj, pri la sama lingvoaspekto aŭ pri aliaj. Ĝi povus eĉ pliigi la reformojn, ĉar oni vidus, ke reformo povas sukcesi.

 

== Eksteraj ligiloj ==

* [http://lingvakritiko.com/2014/10/16/esperanto-kaj-sekso/ Esperanto kaj sekso.] Artikolo de [[Markos Kramer]] pri proponoj por forigi seksismon en Esperanto, en kiu estas konsiderataj ankaŭ ĝeneralaj argumentoj kontraŭ reformproponoj kaj eblaj kontraŭargumentoj

 

[[Kategorio:Reformoj en Esperanto| ]]