Argentino: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
→‎Puĉoj kaj demokratiaj reĝimoj: la Z-a vorto estas "edzeco" per AWB
esperantigita parametro, pli bona ŝablono (Koord), uzo de ŝablono Lang-xx, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 23:
|MEP pokapa = $ 21.542
}}
'''Argentino''', oficiale la '''Argentina Respubliko''' ([[hispana lingvo{{Lang-es|hispane]]: ''República Argentina''}}), estas ŝtato en [[Sudameriko]], konstituciigita kiel [[federacio]] de 23 provincoj kaj [[aŭtonoma urbo]], [[Bonaero]]. Ĝiaj najbaroj estas [[Ĉilio]] (sude kaj okcidente), [[Bolivio]] (norde), [[Paragvajo]] (norde kaj nordoriente), [[Brazilo]] (nordoriente) kaj [[Urugvajo]] (oriente). Ĝi ankaŭ havas longan marbordon de la Atlantiko.
 
Politike ĝi estas [[federacio|federacia]] respubliko, kiu havas 23 provincojn kaj unu federacian distrikton. Nuntempe, Argentino estas ŝtato, kiu havas fortan ekonomikan evoluon. Post la severa ekonomika krizo de la jaro [[2001]], ĝia registaro kaj ekonomio renormaliĝis kaj nun la lando povas denove rigardi la estontecon kun espero. Laŭ sia [[indekso de homa disvolviĝo]] Argentino estas la dua plej avancinta lando de Sud-Ameriko.<ref>{{citaĵo el la reto|url= http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf|titolo= Human Development Report |alirdato= 19-a de junio 2008 |jaro= 2007|formato= PDF |eldoninto= United Nations Development Programme|lingvo= angle}}</ref> Aĉetpovo de la loĝantaro estas taksata kiel 23-a inter la ŝtatoj de la mondo.<ref>{{citaĵo el la reto|url=http://hdrstats.undp.org/indicators/5.html|titolo=International GDP ranking|lingvo=angle}}</ref>
Linio 62:
Tamen, la projekto de la 4a eldono de ''Limits of ocean and seas'' de 2001 pasas al la Terlango Dungeness la interoceanan limon, klarigante ke tio estis interkonsentita de Argentino kaj Ĉilio en 1984.<ref>[http://www.iho-ohi.net/mtg_docs/circular_letters/spanish/2001/Cl55s.pdf Circular C55 de 2001 de la OHI]</ref> Pri la kanalo Beagle, Argentino ne konsideras ĝin inkludita en iu oceano.
 
La eksterakva teritorio sub efektiva suvereneco de Argentino etendiĝas tra pli ol 33° de latitudo inter ties norda kaj suda pintoj, kaj tra preskaŭ 20° de longitudo de oriento al okcidento. Laŭ la retejo de la [[Instituto Geográfico Nacional (Argentino)|Nacia Geografia Instituto]],<ref>[http://www.ign.gob.ar/republica_argentina Datos Republica Argentina]</ref> ĝi havas 1423&nbsp;km de oriento al okcidento kaj 3694&nbsp;km de longo de nordo al sudo, klarigante ke la plej foraj pintoj estas la jenaj: oriente, pinto situanta ĉe la urbo [[Bernardo de Irigoyen (Misiones)|Bernardo de Irigoyen]], en la [[provinco Misiones]], ĉe {{coordKoord|26|15|15|S|53|38|52|O}}; okcidente — pinto okcidente de la monto Bertrand aŭ Agassiz Norte en la [[Nacia parko Los Glaciares]], [[Santa Cruz (Argentino)|provinco Santa Cruz]]: {{coordKoord|50|01|00|S|73|34|00|O}}; norde — la kunfluo de la riveroj Grande de San Juan kaj Mojinete, en la provinco [[Jujuy]] ĉe {{coordKoord|21|46|50|S|66|13|10|O}}; kaj sude — la [[Kabo San Pío]], sude de la [[Granda Insulo de Fajrolando]], ĉe {{coordKoord|55|03|00|S|66|31|00|O}}. Tamen, la retejo de la Subsekretario de Katastro de Fajrolando indikas, ke la kabo [[Punta Falsa]] {{coordKoord|55|03|34|S|66|26|29|O}} kaj la Blanka Insuleto {{coordKoord|55|03|51|S|66|33|06|O}} troviĝas ankaŭ pli sude ol Kabo San Pío.<ref>[http://www.tierradelfuego.gov.ar/catastro/mapas/toponimia.pdf Subsekretario de Katastro de Fajrolando]</ref>
 
=== Enklavoj kaj eksklavoj ===
Linio 664:
Ankaŭ la [[Patagonio|patagonia regiono]] ― loĝata ĉefe de enmigrintoj devenaj el la centra regiono de la lando ― adoptis la uzadon la rioplata varianto, kun malgrandaj variantoj fonologie, probable pro influo de ĉilia enmigrado en la 20a jarcento. En la [[Argentina Nordokcidento|nordokcidento]] de la lando, unuflanke, kaj en la [[Argentina Nordoriento]], aliflanke, la influo de la [[keĉua]] kaj de la [[gvarania]], respektive, naskis dialektojn iom diferencajn, kiuj siavice prezentas subdialektajn regionajn variantojn.
 
[[Dosiero:Che Guevara Diplomatic Picture.jpg|thumbeta|226x226px|La argentina Ernesto Guevara estis kromnomita [[el Che]] pro la ofta uzado de la argentina kejl-vorto ''[[che]]''.<ref>[http://www.elmundo.es/encuentros/invitados/2003/06/778/] Encuentro digital con Pacho O'Donell, alirita la 25an de aprilo de 2009, 2003, Diario [[El Mundo]].</ref>|leftmaldekstra]]
En la provincoj [[provinco San Juan|San Juan]], [[provinco Mendoza|Mendoza]], kaj malpli proporcie en la provincoj [[provinco San Luis|San Luis]] kaj [[provinco La Rioja (Argentino)|La Rioja]], koincidas erojn de la [[Ĉilia hispana lingvo|ĉilia hispana]] kaj de la rioplata, montrante vortojn kaj prononcmanieron similajn al la ĉilia, en kiu oni prononcas «ll» kaj «y» kiel [ʝ] kaj oni sibligas la fortajn literojn rojn, en /rr /> [řř] (voĉe), kaj komencan /r/ > [ř], kaj en kultaj aŭ duonkultaj okazoj, al [rr] malfortigitaj aŭ normalaj.
 
Linio 889:
| [[Dosiero:Carlos Gardel Abasto Buenos Aires.jpg|eta|180x180px|Gardel-statuo ĉe ''Abasto'', [[Bonaero]]]]
|}
[[Dosiero:Atahualpa Yupanqui en Cosquín.jpg|thumbeta|[[Atahualpa Yupanqui]], simbolo de la Festivalo de Cosquín. En 1967 li atingis la unuan premion de la festivalo kaj en 1972 oni donis lian nomon al la scenejo.]]
Argentina muziko famiĝis ĉefe pro [[tango]] kaj rilataj muzikformoj, kiel [[milonga]] kaj [[vals]]. Tamen Tango havas ne nur muzikan dimension, ĝi estas tutkultura fenomeno kun aldonaj aspektoj de poezio kaj danca interpretado.
 
Linio 964:
 
== Referencoj ==
{{referencojReferencoj|2}}
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 976:
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{projektojProjektoj|commonscat=Argentina}}
* {{ueavikio|{{paĝonomo}}}} {{eo}}
* [http://www.casarosada.gov.ar/ retejo de la Prezidanto de Argentino] {{es}}, {{en}}
Linio 985:
{{Ŝtatoj en Sudameriko}}
 
{{havendaHavenda artikolo|Argentino}}
{{elstaraElstara}}
{{ADLS|2014|28}} <!-- kaj de semajno 29 -->
 
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Argentino| ]]