Biciklo: Malsamoj inter versioj

[[Dosiero:Mexico City Cycling.webm|eta|Filmeto pri biciklado en Meksikurbo.|alt=Filmeto pri biciklado en Meksikurbo]]

'''Biciklo''' estas home pedale pelata [[veturilo]], kiu konsistas el [[kadro]] kun du [[rado]]j, unu malantaŭ la alia. Por sin movi per la biciklo la uzanto sidas sur [[selo]] kaj ruligas la radojn per piedpremo sur [[pedalo]]jn. La biciklanto regas la direkton kaj la [[bremso]]jn per siaj manoj sur [[stirilo]] (ekzistas ankaŭ bremsoj funkciigataj per la pedaloj).

 

== Biciklopartoj ==

[[Dosiero:Bicycle diagram-eo.svg|eta|centra|400px|Diagramo de biciklo.|centra]]

{{Ĉefartikolo|Biciklokadro}}

La granda majoritato de modernaj bicikloj havas [[kadro]]n kun rekta sidloko kiu aspektas multe kiel la unuaj ĉen-movataj bicikloj.<ref>Herlihy 2004, pp. 200–50. pp. 266–71. p. 280.</ref> Tiuj vertikalaj bicikloj preskaŭ ĉiam montras la diamantoforman kadron, nome [[Ĵaluzio (strukturo)|ĵaluzio]] konsista el du trianguloj: nome antaŭa triangulo kaj malantaŭa triangulo. La antaŭa triangulo konsistas el antaŭtubo, supra tubo, malsupra tubo, kaj seltubo. La antaŭtubo enhavas la aparataron kiu ebligas ke la [[Bicikla forko|forko]] turniĝu milde por stirado kaj ekvilibro. La supra tubo konektas la antaŭtubon al la seltubo pinte, kaj la malsupra tubo konektas la antaŭtubo al la akso de la [[pedalo]]j. La malantaŭa triangulo konsistas el la seltubo, la selforko kaj la baza forko. La bicikloĉeno funkcias paralele, konektante la pedalan akson al la malantaŭa akso, kie funkcias la irado de la malantaŭa rado. La selforko konektas la pinton de la seltubo al la malantaŭa akso.

 

Aliaj eksterordinaraj framomaterialoj estas [[Titano (elemento)|titano]] kaj antaŭenirintaj alojoj. [[Bambuo]], nome natura komponata materialo kun tre alta proporcio forto-pezo kaj [[Rigideco|firmeco]]<ref> Lakkad; Patel (Junio 1981). [https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0015056881900233 "Mechanical properties of bamboo, a natural composite".] Fibre Science and Technology. 14 (4): 319–322. doi:10.1016/0015-0568(81)90023-3. Alirita la 28an de Aprilo 2018.</ref> estis uzata por bicikloj ekde 1894.<ref>Jen Lukenbill. "About My Planet: Bamboo Bikes". Arkivita el la originalo en 25a de Oktobro 2012. [http://www.aboutmyplanet.com/environment/bamboo-bikes/] Alirita la 14an de Januaro 2013.</ref> Ĵusaj versioj uzas bambuon por la ĉefa framo kun gluitaj metalaj konektaĵoj kaj partoj.<ref> Jen Lukenbill. [https://web.archive.org/web/20121025023815/http://www.aboutmyplanet.com/environment/bamboo-bikes/ "About My Planet: Bamboo Bikes".] Arkivita el la originalo en 25a de Oktobro 2012. Alirita la 28an de Aprilo 2018.</ref><ref> Teo Kermeliotis (31a de Majo, 2012). [https://edition.cnn.com/2012/05/31/business/bamboo-bicycles-zambia-zambikes/index.html "Made in Africa: Bamboo bikes put Zambian business on right track".] [[CNN]]. Alirita la 28an de Aprilo 2018.</ref><ref> [http://www3.nhk.or.jp/daily/english/ Bamboo bicycles made in Zambia (TV news).] Tokyo: NHK World News in English. 14 Jan 2013. Arkivita el la originalo en 2013-01-15.</ref>

 

La sistemo por energitransmisio en bicikloj ekas per pedaloj kiuj rotaciigas la [[Pedalkranko (biciklo)|krankojn]], kiuj estas ĉe la akso de la antaŭa rado. Plej bicikloj uzas ĉenon por transmisi la energion al la malantaŭa rado. Tre malgranda nombro de bicikloj uzas transmisiakson por transmisii la energio, aŭ specialajn zonojn. Oni fabrikis hidraŭlikajn biciklotransmisiilojn, sed ili estas ankoraŭ nesufiĉaj kaj tro kompleksaj.

 

La utileco kaj nepreco por translokiĝo pere de bicikloj anstataŭ per motoraj veturiloj plikajpliiĝas. La tialoj por elekti tiun transportrimedon, spite la malkomforto kompare al trankvila sidado sur motora aŭto, estas diversaj. Dekomence la propra profito kiu derivas el pli saniga kaj ekzercada moveblo, krome la kontribuo al pli pura areo en la jam tro poluitaj urboj, trie la pli proksimeca kontakto kun la realo, kvare la sekvo de tradicia kutimo de la ĵusa pasinto antaŭ la eksplodo kaj invado de aŭtoj en urboj, kiuj rompis la trankvilecon kaj okupis grandan parton de la publika urbospaco, ktp.

 

En multaj modernaj urboj eĉ oni disponas el servoj de publikaj bicikloj. Ekzemple [[SEVici]] estas publika servo je kundividitaj publikaj [[biciklo]]j kiu ekfunkciis en la urbo [[Sevilo]] ([[Hispanio]]) en julio 2007, laŭ iniciato de la [[Urbodomo de Sevilo]] kaj ekspluatita de la entrepreno [[JCDecaux]]. La servo kalkulas je pli ol 38.706 longtempaj uzantoj kaj 260 stacioj disaj en la tuta urbo. La servo funkcias 24 horojn tage.

 

[[Bicikloturismo]] estas [[turismo]] fare per biciklo, alivorte longdistanca biciklado, kies ĉefa celo estas vojaĝado aŭ aventuro, kaj ne nur sporto, laboro aŭ transporto. Ekzistas multaj specoj de bicikloturismo, de unutaga ekskurso ĝis plurjara vojaĝo ĉirkaŭ la mondo.

 

 

== Bicikla aktivismo ==

 

La bicikla aktivismo en la [[urbo]]j postulas la piligon de surstrataj lokoj por biciklado kaj la forigon de la [[perforto]] de la tut-[[aŭto|aŭta]]-sistemo (ĉu [[Poluo|poluante]] ĉu [[Akcidento|akcidentige]]), kaj fojfoje alproksimiĝas al [[ekologia anarkiismo]]. La plej konata formo de tiu aktivismo estas la [[Sojla maso (movado)|sojla maso]], kiu amasiĝas ĉiu-vendrede en pluraj urboj monskale aŭ unuokaze por pli dikaj amasiĝoj.

 

== Bicikloj kaj filmoj ==

 

'''Wadjda''' aŭ '''Ŭadida''' (en araba وجدة‎‎), kaj nome ankaŭ ''La revo de Ŭadida'' aŭ La ''verda biciklo'', estas drama filmo el [[Saudarabio]] de 2012, verkita kaj reĝisorita de Haifaa al-Mansur. Ĝi estis la unua longa filmo tute farita en Saudarabio kaj la unua longa filmo farira de saudarabia reĝisorino.<ref>[https://www.filmaffinity.com/es/film843847.html] Alirita la 28an de Aprilo 2018.</ref>​ La filmo prezentas la historion de Ŭadida, nome saudarabia knabino 11jaraĝa kiu vivas en la ĉefurbo [[Riado]], kaj revas posedi verdan biciklon kiun ŝi vidas ĉiutage en vendejo survoje al la lernejo. Ŝi volas konkurenci kontraŭ sia amiko Abdullah, sed ĉar oni konsideras maldece ke knabinoj biciklorajdu, ŝia patrino ne volas aĉeti biciklon por sia filino. Ŭadida klopodas akiri la necesan monon pere de propra agado.

La sveda dokumentfilmo 'Bikes vs cars' (bicikloj aŭ aŭtoj) montras kiel bicikloj povus revolucii la urbegojn en la mondo en kiu oni antaŭvidas unu miliardon pli da aŭtoj en 2020 kontraŭ unu miliardo da aŭtoj en 2013<ref>(sveda) [http://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=3345&artikel=5682959 Cykelrevolution mot massbilism. Fredrik Gerttens nya film "Bikes vs Cars"] , Sveda Radio, la 23-an oktobro 2013.</ref>.

 

* Adler

* Argon 18

 

== Bibliografio ==

 

== Fotaro ==

* [[Internacia Biciklada Unio]]

 

* Herlihy, David V. (2004). Bicycle: The History. Yale University Press. ISBN 978-0300120479.

* Norcliffe, Glen (2001). [https://books.google.es/books?id=9xviNs2HTIwC&redir_esc=y The Ride to Modernity: The Bicycle in Canada, 1869–1900.] Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-8205-3. Alirita la 28an de Aprilo 2018.

 

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Bicycle|revizio=837376142}}

 

[[Kategorio:Bicikloj| ]]