Gaono de Vilno: Malsamoj inter versioj

| nomo = Elijah Ben Salomon Zalman{{-}}הר' אליהו בן שלמה זלמן

| dosiero =

'''Elijah Ben Salomon Zalman''' ([[hebree]] ר' אליהו בן שלמה זלמן) respektive jide plennome ''Elijah ben Ŝlomo Zalman'', nomata ''Gaono de Vilno'' ([[jide]] דער װילנער גאון), naskiĝis la 23-an de aprilo 1720 en [[Sielec]] kaj mortis la 9-an de oktobro 1797 en [[Vilno]], estis matematikisto, [[rabeno]], eminenta interpretisto de [[Talmudo]] kaj konanto de [[kabalo]].

 

Jam kiel infano li montris eksterordinaran talenton. Onidire en la aĝo de tri jaroj li scipovis parkere plenajn fragmentojn de la [[Tanaĥo]]. De la 10-a vivjaro li jam ne bezonis instruistojn. En la aĝo de dekunu jaroj la knabo konis parkere la tutan jerusaleman talmudon. Li okupiĝis ankaŭ pri [[astronomio]], kaj post la plenkreskiĝo vojaĝis tra [[Pollando]] kaj [[Germanio]], kie li renkontiĝis kun diversaj talmudaj [[skolo]]j. En 1748 li revenis al Vilno, kie li iĝis ne pridubinda aŭtoritato pri solvo de pluraj komplikaj problemoj de [[halaĥo]].

 

Escepteco de la Gaono konsistis en tio, ke li aplikis metodojn de [[filologio|filologia]] esplorado de Talmudo kaj la rabena literaturo.

 

Li forte kontraŭis [[ĥasidismo]]n kaj konsiderante ĝin malutila por la [[judoj]]. En 1771 li partoprenis en publika ekzamenado de ilia [[doktrino]], konkludante, ke oni devas malpermesi al la judoj kontaktiĝi kun tiu ĉi grupo. En la jaroj 1772 kaj 1781 li [[ekskomuniko|ekskomunikis]] komunumojn de ĥasidoj, kiuj volis disvolviĝi en Vilno. La vilna juda komunumo forpelis ilin de la urbo kune kun la familioj. Aliflanke la Gaono estis skeptika rilate al disvolviĝanta movado de juda klerismo - [[haskala|haskalo]].

 

Li estis aŭtoro de komentarioj al pluraj talmudaj kaj kabalistaj verkoj. Li verkis:

* Biurei ha-Gra ([[gloso (leksikologio)|glosoj]] al Ŝulĥan Aruĥ kaj [[Babilonio|Babilona]] Talmudo).

* Adereth Elijahu (rimarkoj al la [[Leĝo de Moseo]]).

 

* [[Litoviaj judoj]]

 

{{Bibliotekoj}}

{{Vivtempo}}