Helsinko: Malsamoj inter versioj

| mapo_priskribo = Situo enkadrekadre de Finnlando

| mapo2_priskribo = Situo enkadrekadre de Eŭropo

[[Dosiero:Tower of the Helsinki Olympic Stadium.jpg|thumb|180px|Helsinka OlimpikaOlimpia Stadiono. Turo ofertas bonan vidon super Helsinko.]]

Helsinki estas la plej granda urbo de Finnlando, kaj la loĝata areo etendiĝas ekster la urbajurbajn limojlimojn. Entute en la ĉefurba regiono estas preskaŭ miliono da loĝantoj, el kiuj proksimume duono en la ĉefurbo mem.

Helsinki estis tradicie svedlingva urbo, fondita en svedlingva regiono. Tamen jam tre frue aperis ankaŭ finnlingvaj loĝantoj, germanlingvaj komercistoj kaj post 1809 ruslingvaj administraj funkciuloj kaj komercistoj kaj anoj de diversaj gentoj de la Rusa imperio.

Post la sendependiĝo de finnlandoFinnlando en 1917 la urbo komencis fariĝi pli kaj pli finnlingva, kvankam la oficialaj lingvoj daŭre estas kaj la finna kaj la sveda. Ekde 1990 la urbo fariĝis pli multkultura. En 2005 la plej parolataj lingvoj apud la finna kaj la sveda estis la rusa, la somala kaj la araba.

La nuna teritorio de Helsinko estis ekde [[mezepoko]] kamparo loĝata de svedlingvanoj. La sveda reĝo [[Gustavo Vasa]] fondis la urbon la 12-an de junio en 1550, unuavice por konkurenci kontraŭ Tallinn kiel komercejo. La unuaj loĝantoj de Helsinko venis el aliaj urboj, Porvoo, Ekenäs, RaumoRauma kaj Ulvila, kies burĝoj estis devigitaj transloĝiĝistransloĝiĝi al Helsinko. Tamen la urbo evoluis sufiĉeiom malrapide.

En [[1809]] Helsinko (kaj Finnlando) fariĝis parto de Rusio, kaj en [[1812]] ĝi fariĝis ĉefurbo de Finnlando. Tiam la urbo havis 4000 loĝantojn. Post la granda incendio en Turku en [[1821]] ankaŭ la universitato translokiĝis al la nova ĉefurbo. Fine de la [[19-a jarcento]] Helsinko havis jam 100 000 loĝantojn, el kiuj ĉirkaŭ 50% estis svedlingvaj.

En [[1946]] apudaj urbetoj kaj granda parto el apudaj kamparaj regionoj estis ligitaj al Helsinko, kaj la urbo komenĉis disvastiĝi. Konstruiĝis novaj urbopartoj kaj la urbo havis 500 000 loĝantojn fine de [[1960-aj jaroj]]. Post tio la loĝantaro kreskis malpli rapide kaj foje exh malkreskis, ĉar la urbeca teritorio etendiĝis ekster la administrajadministrajn limojlimojn de la urbo.

Inter la [[3-ana de julio]] de [[1973]] kaj la finfina tria sesio de la [[30-ana de julio]] ĝis la [[1-ana de aŭgusto]] [[1975]], Lala [[Konferenco pri Sekureco kaj Kunlaborado en Eŭropo]] (KSKE) okazis en Helsinki laŭlonge delaŭ kelkaj sesioj. Tie partoprenis reprezentantoj de [[Usono]], [[Kanado]], [[Sovetunio]] kaj ĉiuj landoj de [[Eŭropo]] (inkludante [[Turkio]]n kaj ekskludante [[Albanio]]n kaj [[Andoro]]n). La KSKE finiĝis per la fina protokolo de la Konferenco pri Sekureco kaj Kunlaborado en Eŭropo, (ankaŭ konata kiel ''Fina protokolo de Helsinki'', ''TraktatoAkto de Helsinki'', ''Helsinka Deklaro''.)

Estis tiam aprobita la ''Kontrakto de Helsinko'', kiu starigis novan organizon inter la [[Universala Esperanto-Asocio]], la naciaj societoj (landaj asocioj), la Lingva Komitato kaj la Universalaj Kongresoj. Supera organo fariĝis [[Internacia Centra Komitato|(Internacia) Centra Komitato]] de la [[Esperanto-movado]].

La [[UK 1969|54-a UKUniversala 1969Kongreso]] okazis en Helsinko de 26-a de julio ĝis 2-a de aŭgusto en Helsinko, Finnlandoaŭgusto1969, kun 1857 partoprenantoj. La alta protektanto de la kongreso estis [[Urho Kekkonen]]. La lokan kongresan komitaton prezidis N. G. Narvala. La kongresa temo estis "La rolo kaj taskoj de la Esperanto-Organizaĵojorganizaĵoj en la aktuala lingva situacio en la mondo."

La kongreso okazis plejparte en kongresejo Dipoli en urboparto Otaniemi de najbara urbo Espoo, ĉe ejo de Finnlanda Teknika Universitato. Teatraj prezentoj okazis en la urba teatro de Helsinki.