Eŭklida spaco: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
GünniX (diskuto | kontribuoj)
e <sup>
eNeniu resumo de redakto
Linio 3:
Eŭklida spaco estas aparta [[metrika spaco]] kiu kapabligas la esploron de [[Topologio|topologiaj]] aferoj kiel [[Kompakta spaco|kompakteco]]. Ena produta spaco estas ĝeneraligo de Eŭklida spaco. Ambaŭ enaj produtaj spacoj kaj metrikaj spacoj estas esploritaj de [[funkcionala analitiko]].
 
Eŭklida spaco ludas rolon en la difino de [[duktosternaĵo]] kiu kunigas konceptojn de ambaŭ [[eŭklida geometrio]] kaj [[neeŭklida geometrio]]. Unu matematika motivado por difinanta distanca funkcio estas ebleco por difini [[Pilko (matematiko)|malfermitan pilkon]] ĉirkaŭ punktoj en la spaco. Ĉi tiu fundamenta koncepto similigas [[diferenciala kalkulo|diferencialan kalkulon]] inter eŭklida spaco kaj aliaj duktojsternaĵoj. Diferenciala geometrio enkondukas tian diferencialan kalkulo, kaj ankaŭ teknikon de movebla, loka eŭklida spaco, por esplori propraĵojn de neeŭklidaj duktojsternaĵoj.
 
== Reela koordinata spaco ==
Linio 31:
==Eŭklida strukturo==
 
Eŭklida spaco estas pli ol (justa, ĵus) (reala, reela) koordinata spaco. Por ke fari [[Eŭklida geometrio]] unu (bezonas, bezonoj) povi (konversacii, konversacio, prelego) pri la [[distanco]] inter punktoj kaj la [[Angulo|anguloj]] inter linioj aŭ (vektoroj, vektoras). La natura vojo en kiu al fari ĉi tiu estas al prezenti kio estas (nomita, vokis) ena (produkto, produto) aŭ ''skalara produto'' sur '''R'''<sup>''n''</sup>. Ĉi tiu (produkto, produto) estas difinita per
:<math>\mathbf{x}\cdot\mathbf{y} = \sum_{i=1}^n x_iy_i = x_1y_1+x_2y_2+\cdots+x_ny_n.</math>
La skalara produto de (ĉiu, iu) du (vektoroj, vektoras) '''x''' kaj '''y''' donas reela nombro. Ĉi tiu (produkto, produto) permesas ni al difini la "longo" de vektoro ''x'' en jena vojo
:<math>\|\mathbf{x}\| = \sqrt{\mathbf{x}\cdot\mathbf{x}} = \sqrt{\sum_{i=1}^{n}(x_i)^2}</math>
Ĉi tiu longa funkcio (verigas, kontentigas) la postulis propraĵoj de [[Normo (matematiko)|normo]] kaj estas (nomita, vokis) la '''Eŭklida normo''' sur '''R'''<sup>''n''</sup>. La (eno) angulo θ inter '''x''' kaj '''y''' estas tiam donita per
Linio 42:
La formo de ĉi tiu distanca funkcio estas bazita sur la [[Pitagora teoremo]], kaj estas (nomita, vokis) la '''Eŭklida metriko'''.
 
(Reala, Reela) koordinata spaco kaj ankaŭ la pli supre Eŭklida strukturo (skalara produto kaj la asociita normo kaj metriko) estas (nomita, vokis) '''Eŭklida spaco''' ofte signifis per '''E'''<sup>''n''</sup>. (Multaj (aŭtoroj, aŭtoras) referi al '''R'''<sup>''n''</sup> sin kiel Eŭklida spaco, kun la Eŭklida strukturo estante komprenita). La Eŭklida strukturo sur '''E'''<sup>''n''</sup> donas ĝi la strukturo de ena (produkto, produto)produta spaco (fakte [[Hilberta spaco]]), [[normigita vektora spaco]], kaj [[metrika spaco]].
==Alternativa difino==
Fakte, Eŭklida spaco '''E'''<sup>''n''</sup> estas (reala, reela) n-dimensia [[afina spaco]] kiel ĝia korespondanta lineara aŭ [[vektora spaco]] ( izomorfia al la lineara aŭ vektora spaco '''R'''<sup>''n''</sup> ) havas ena (produkto, produto).
 
==Eŭklida topologio==
 
Ekde Eŭklida spaco estas [[Metrika spaco|metrika spaca]] ĝi estas ankaŭ [[topologia spaco]] kun la natura topologio konkludis per la metriko. La metrika topologio sur '''E'''<sup>''n''</sup> estas (nomita, vokis) la '''Eŭklida topologio'''. Aro estas [[Malfermita aro|(malfermi, malfermita)]] en la Eŭklida topologio [[S.n.s.|se kaj nur se]] ĝi enhavas (malfermi, malfermita) pilko ĉirkaŭ ĉiu de ĝiaj punktoj. La Eŭklida topologio (kurbiĝoj, kurbiĝas, turnas, tornas, kurbigas) ekster al esti ekvivalento al la (produkto, produto)produta topologio sur '''R'''<sup>''n''</sup> (konsiderita, konsideris)rigardata kiel (produkto, produto) de ''n'' (kopioj, kopias) de la [[reala linio]] '''R''' (kun ĝia norma topologio).
 
Grava rezulto sur la topologio de '''R'''<sup>''n''</sup>, tio estas malproksime de malprofunda, estas _Brouwer_'s [[invarianto de domajno]]. (Ĉiu, Iu) subaro de '''R'''<sup>''n''</sup> (kun ĝia [[subspaca topologio]]) kiu estas [[homeomorfia]] al alia (malfermi, malfermita) subaro de '''R'''<sup>''n''</sup> estas sin (malfermi, malfermita). Senpera konsekvenco de ĉi tiu estas (tiu, ke) '''R'''<sup>''m''</sup> estas ne homeomorfia al '''R'''<sup>''n''</sup> se ''m'' ≠ ''n'' — intuicie "evidenta" rezulto kiu estas _nonetheless_ malfacila al pruvi.
 
Eŭklida ''n''-spaco estas la pratipa ekzemplo de ''n''-[[duktosternaĵo]], fakte, [[glata duktosternaĵo]]. Por ''n'' ≠ 4, (ĉiu, iu) diferencialebla ''n''-dukta tio estassternaĵo [[homeomorfiahomeomorfa]] al '''R'''<sup>''n''</sup> estas ankaŭ _diffeomorphic_[[difeomorfa]] al ĝi. La surprizanta fakto (tiu, ke) ĉi tiu estas ne ankaŭ vera por ''n'' = 4 estis (pruvita, pruvis)de per[[Simon _Simon_ _Donaldson_Donaldson]] en [[1982]]; la (kontraŭekzemploj, kontraŭekzemplas) estas (nomita,la vokis)[[ekzota ekzotikaR4|ekzotaj (aŭ ''falsi'')<math>\mathbb R^4</math>]]-(spacoj, kosmoj, spacetoj)oj.
 
Eŭklida spaco estas ankaŭ sciata kiel ''lineara duktosternaĵo''. ''m-dimensia lineara subduktosubsternaĵo'' de '''R'''<sup>''n''</sup> estas Eŭklida spaco de ''m'' (dimensioj, dimensias) enigita en ĝi (kiel afina subspaco). Ekzemple, (ĉiu, iu) rekto en iu pli alta-dimensia Eŭklida spaco estas 1-dimensia lineara subduktosubsternaĵo de (tiu, ke) spaco.
-->
{{komentitaj partoj}}