Kiel registrite je 18:02, 3 mar. 2020 redakti Osteologia (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 5 398 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 18:56, 3 mar. 2020 redakti malfari Osteologia (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 5 398 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 5: [[Dosiero:Efez, ulica Portowa - 24 wrzesnia 2011 r. SDC11959.jpg\|eta\|160px]] [[Dosiero:Efez, Nike - 24 września 2011 r.SDC11918.jpg\|eta\|160px]] '''Efezo~~''' aŭ '''Efeso~~'''<ref>[[Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto]]: [http://vortaro.net/#Efezo Efez/o]</ref> aŭ '''Efeso''' ({{lang-grc\|Ἔφεσος\|t=Éfesos}}, [[Luvia lingvo\|luvie]] {{lang\|xlu\|''Apa-ša''}}, {{lang-la\|Ephesus}}, {{lang-tr\|Efes}}) estas helena urbo de [[Ionio]] (okcidenta [[Anatolio]]), kiu staris kie la rivero [[Cayster]] fluis en la [[Egea Maro\|Egean Maron]]. ==Historio== === Neolitiko kaj bronza epoko === La areo ĉirkaŭ Efezo estis ~~fondita~~jam enloĝata dum la [[~~10-a~~neolitiko]] ~~jarcento~~(ĉ. 6000 a.K.~~]]—de [[amazonoj]]~~) laŭ ~~legendo—kaj~~arkeologiaj ~~fariĝis unu el al ĉefaj urboj~~elfosaĵoj de [[~~Ionio~~telo]].j ~~La loĝantaro venis plejparte el~~en [[~~Ateno~~Anatolio]]. Laŭ [[hititoj\|hitita]]j fontoj, la ĉefurbo de la regno ''Arzawa'' en okcidenta kaj suda Anatolio estis ''Apasa'', kiu ŝajne estas sama kiel la greka urbonomo Efezo. En la [[2-a jarcento a.K.]], Efezo estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn. ~~=== Bronza epoko ===~~ En la [[2-a jarcento a.K.]], Efezo estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn. La originala nomo de la urbo estis ''Apasas'', "urbo de la patrina diino". === ~~Greka~~Helena enmigrado === La helena urbo Efezo estis fondita en la [[10-a jarcento a.K.]] kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de [[Ionio]]. La loĝantaro venis plejparte el [[Ateno]]. ~~En 334 a.K., [[Aleksandro la Granda]] kaptis la urbon.~~ Ekzistas du mitoj pri la fondado de la urbo. Laŭ la unua kaj pli frua, la mita fondinto de Efezo estis la princo Androklo ({{lang-grc\|Ανδροκλες}}) de [[Ateno]], kiu setlis en Ionio laŭ la instrukcio de la [[Delfa orakolo]]. Kontraŭe, postaj helenaj historiistoj ([[Herodoto]], [[Strabono]] ktp) asertas ke la urbon fondis Efos ({{lang-grc\|Εφος}}), reĝino de la [[Amazono]]j, kies nomon portas la urbo. Dum la [[Peloponeza Milito]], Efezo komence aliancis sin kun [[Ateno]], sed poste (dum la t.e. [[Ionia Milito]]) alianciĝis kun [[Sparto]] anstataŭe. Ĉar Persio ankaŭ subtenis Sparton, Efezo, kune kun la aliaj urboj de Ionio, fariĝis parto de la Persa imperio. En 334 a.K., [[Aleksandro la Granda]] kaptis la urbon el la persoj. Post la morto de Aleksandro, Efezo fariĝis parto de la [[Seleŭkida imperio]] kaj, poste, [[Egiptio]] (263–197 a.K.). La Seleŭkidoj rekonkeris la urbon en 196 a.K. Tamen, la Seleŭkidoj militis kontraŭ, kaj estis venkita de, Romio; tial, postmilite, en 188 a.K., Efezo aliĝis al la regno [[Pergamo]], aliancano de Romio. === Romio === En 133 a.K., ~~Efezo~~la ~~falis~~lasta ~~sub~~reĝo lade [[Pergamo]] mortis sen filo, kaj lia regno fariĝis ~~regon~~parto de la ~~romia~~[[Romia ~~imperio~~Respubliko]]. Dum la 1-a jarcento a.K. kaj la 1-a jarcento p.K., Efezo estis la centro de komerco por sklavoj en Mediteraneo.

Efezo: Malsamoj inter versioj