Demografio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Population density.png|thumb|380px|Mondomapo kun loĝdenseco montras proksimume la geografian distribuadon de la homoj sur la tera surfaco.]]
'''Demografio''' (de la [[Greka lingvo|grekaj]] vortoj ''δῆμος'' [demos] = "la popolo", kaj ''γραφειν'' [grafejn] = "priskribi") aŭ Popolscienco estas la scienco, kiu priskribas la kvantajn aspektojn de la popoloj. Tio inkluzivas la proporcion de la grupoj laŭ aĝo, sekso, nacieco, etneco, profesio kaj tiel plu. Foje oni uzas la vorton ''demografio'' por nomi la procezojn, kiujn esploras la scienco demografio: ekzemple, en kuntekstoj "demografiaj problemoj", "zorgiga demografio" kaj aliaj.
Linio 7 ⟶ 8:
== Historio ==
Demografiaj pensoj spuris al la antikveco, kaj estis prezencoj en multaj civilizacioj kaj kulturoj, kiel Antikva Grekio, Antikva Romo, Ĉinio kaj Barato. Demografio konsistas el du vortoj
En la antikva Grekio, ĉi tio troveblas en la skribaĵoj de [[Herodoto]], [[Tucidido]], [[Hipokrato]], [[Epikuro]], [[Protagoro]], Poluso, [[Platono]] kaj [[Aristotelo]]. En Romo, verkistoj kaj filozofoj kiel Cicerono,
En la mezepoko, kristanaj pensuloj dediĉis multan tempon al refutado de la klasikaj ideoj pri demografio. Gravaj kontribuantoj al la kampo estis Vilhelmo de Conĉoj, Bartolomé de Lucca, Vilhelmo de Auvergne, Vilhelmo de Pagula, kaj islamaj sociologoj kiel [[Ibn
Unu el la plej fruaj demografiaj studoj en la moderna periodo estis Naturaj kaj Politikaj Observoj Faritaj Sur la "Bills of Mortality" (Tabloj de Mortado)(1662) de John Graunt, kiu enhavas komencan formon de vivotablo. Inter la trovoj de la studo estis, ke triono de la infanoj en Londono mortis antaŭ sia deksesa naskiĝtago. Matematikistoj, kiel Edmond Halley, ellaboris la vivotabelon kiel bazon por vivsekureca matematiko. Richard Price estis akreditita kun la unua lernolibro pri vivkondiĉoj eldonita en 1771, poste de Augustus de Morgan, "Pri la Apliko de Probabloj al Vivkontingentoj" (1838).
[[Dosiero:Thomas Malthus.jpg|thumb|right|230px|[[Thomas R. Malthus]], per sia verko ''Eseo pri la principo de la loĝantaro'' estis kiu iniciatis fine de la 18a jarcento la studadon de la loĝantaro, kaj tiel startis la demografia scienco.]]
En 1755, Benjamin Franklin publikigis sian eseon Observoj Pri la Pliiĝo de Homoj, Populado de Landoj, ktp., Projektante eksponencan kreskon en britaj kolonioj. Lia laboro influis Thomas Robert Malthus, kiu, skribante fine de la 18-a jarcento, timis, ke se ĝi ne kontrolas, loĝantara kresko tendencos superi kreskon de manĝaĵproduktado, kaŭzante ĉiam pli kreskantan malsaton kaj malriĉecon (vidu Maltusian katastrofon en la angla). Malthus estas vidita kiel la intelekta patro de ideoj pri superpopulacio kaj la limoj al kresko. Poste, pli kompleksaj kaj realismaj modeloj estis prezentitaj de Benjamin Gompertz kaj Verhulst.▼
▲En 1755, [[Benjamin Franklin]] publikigis sian eseon Observoj Pri la Pliiĝo de Homoj, Populado de Landoj, ktp., Projektante eksponencan kreskon en britaj kolonioj. Lia laboro influis [[Thomas Robert Malthus]], kiu, skribante fine de la 18-a jarcento, timis, ke se ĝi ne kontrolas, loĝantara kresko tendencos superi kreskon de manĝaĵproduktado, kaŭzante ĉiam pli kreskantan malsaton kaj malriĉecon (vidu Maltusian katastrofon en la angla). Malthus estas vidita kiel la intelekta patro de ideoj pri superpopulacio kaj la limoj al kresko. Poste, pli kompleksaj kaj realismaj modeloj estis prezentitaj de Benjamin Gompertz kaj Verhulst.
En 1855 belga akademiulo Achille Guillard difinis demografion kiel la naturan kaj socian historion de homaj specioj aŭ la matematikan scion de loĝantaroj, de iliaj ĝeneralaj ŝanĝoj kaj de sia fizika, civila, intelekta kaj morala stato.
| |||