Grande Armée: Malsamoj inter versioj

La '''Grande Armée''' (Franca prononco: ​[ɡʀɑ̃d aʀme]; France por ''Granda Armeo'') estis la armeo komandita de [[Napoleono Bonaparte]] dum la [[Napoleonaj Militoj]]. El 1805 al 1809, la Grande Armée atingis serion de historiaj venkoj kiu havigis al la [[Unua Imperio (Francio)|Franca Imperio]] senprecedencan aliron al povo super la Eŭropa kontinento. Amplekse agknoskita kiel unu el la plej grandaj militfortoj iam arigitaj, ĝi suferis terurajn perdojn dum la [[Franca invado al Rusio]] en 1812 kaj neniam rekuperis sian taktikan superecon post tiu kampanjo.

 

La unua ''Grande Armée'' konsistis el ses korpusoj sub la komando de la marŝaloj kaj veteranaj generaloj de Napoleono. Kiam li malkovris ke la armeoj de Rusio kaj Aŭstrio estis preparantaj la invadon al Francio en la fino de 1805, la ''Grande Armée'' estis tuj disponigita trans la Rejno en Suda Germanio, konduke al la venkoj de Napoleono en [[Batalo de Ulm|Ulm]], [[Batalo ĉe Slavkov|Austerlitz]] kaj [[Jena]].

 

La armeo kreskiĝis dum Napoleono etendis sian povon tra Eŭropo. Ĝi atingis sian pintan grandon de 680,000 homoj<ref>Correspondance générale – Tome 12: La campagne de Russie, 1812 Par Fondation Napoléon – https://books.google.com/books/about/Correspondance_g%C3%A9n%C3%A9rale_Tome_12.html?id=toua1U8uORQC&redir_esc=y</ref> je starto de la [[Franca invado al Rusio|invado de Rusio]] en 1812. La trupoj estis komanditaj de Francaj generaloj, escepte pri la Polusaj korpusoj kaj la Aŭstria. La grandega multnacia armeo marŝis malrapide orienten, kaj la Rusoj retiriĝis laŭ ties alproksimiĝo. Post la kapto de [[Smolensko]] kaj la venko en la [[Batalo de Borodino]], Napoleono kaj parto de la ''Grande Armée'' atingis [[Moskvo]]n la 14an de Septembro 1812. Tamen, la armeo estis jam draste malpliigita pro mortoj kaj vundoj el bataloj kontraŭ la Rusoj, malsanoj (ĉefe [[tifo]]), [[dizerto]], kaj longaj komuniklinioj. La armeo estis unu monaton en Moskvo sed estis finfine devigita formarŝi reen okcidenten. La armeanoj suferegis pro malvarmo, malsatego kaj malsanoj, kaj estis konstante ĉikanita de [[kozakoj]] kaj aliaj neregulaj Rusaj luktantoj, tiele ke la ''Grande Armée'' estis klare detruita kiel luktunta forto. Nur 120,000 homoj survivis por forlasi Rusion (eksklude la [[dizertulo]]jn). El tiuj 50,000 estis Aŭstroj, Prusianoj, kaj aliaj Germanoj, 20,000 estis Poloj, kaj nur 35,000 Francoj.<ref>Zamoyski, p. 536</ref> Ĉirkaŭ 380,000 montiĝis en la kampanjo.<ref>[http://entomology.montana.edu/historybug/napoleon/typhus_russia.htm Insects, Disease, and Military History: Destruction of the Grand Armée] webarchive [https://web.archive.org/web/20080820045117/http://entomology.montana.edu/historybug/napoleon/typhus_russia.htm] 2008-08-20</ref>

 

Napoleono estris novan armeon en la [[Batalo de Leipzig|Batalo de popoloj]] ĉe [[Leipzig]] en 1813, dum la kampanjo por la defendo de Francio en 1814 kaj en la kampanjo kiu kondukis al la [[Batalo de Waterloo]] en 1815, sed la Napoleona Franca armeo neniam rehavis la pintojn de la ''Grande Armée'' de Junio 1812.

 

 

* 1812: Napoleon's Fatal March on Moscow, Adam Zamoyski, ISBN 0-00-712375-2

* Blundering to Glory: Napoleon's Military Campaigns (2nd edition) Owen Connelly. 254 pages. 1999. ISBN 0-8420-2780-7

* Dictionary of the Napoleonic Wars, David Chandler London 1979.

* Who Was Who in the Napoleonic Wars, Philip Haythornthwaite, London, 1998.

 

[[Kategorio:Historiaj armeoj]]