Kenny Clarke: Malsamoj inter versioj

[[FileDosiero:Finale Internationaal Jazz Festival Loosdrecht, drummer Kenny Clarke, Bestanddeelnr 924-7968.jpg|thumbeta|200px|Kenny Clarke]]

'''Kenny „Klook“ CLARKE''' (* [[9-an de januaro]] [[1914]] en [[Pittsburgh]] ([[Pensilvanio]]), [[Usono]], kiel ''Kenneth Clarke Spearman''; † [[26-an de januaro]] [[1985]] en [[Parizo]], [[Francujo]]) estis [[ĵaza]] [[vibrafonisto]] kaj [[frapinstrumentisto]]. Clarke validas kiel frua noviganto de la frapinstrumentara stilo de [[bibopo]]; kiel frapinstrumentisto en [[Minton’s Playhouse]] komence de la 1940-aj jaroj li esence kontribuis al la ekesto de [[moderna ĵazo]]. Li inventis la uzadon de la [[cimbalo]] kiel ĉefa pulsdonanto. Antaŭe la frapinstrumentistoj por tio uzis la [[tambureto]]n kun forta subteno de la [[bastamburo]]. Clarke metis la ritmon sur la cimbalon kaj uzis bastamburon kaj tambureton plie por akcentadoj.

=== Fruaj jaroj ===

Clarke devenis de muzikema familio kaj studis ĉe la gimnazio multajn instrumentojn kaj aliĝis jam dum lia lerneja tempo al la surloka bando de Leroy Bradley, en kiu li restis kvin jarojn. En Pittsburgh li ludis ankaŭ kun [[Roy Eldridge]], kiu ankaŭ devenas de tie. En 1935 li transloĝiĝis kun sia duonfrato Frank Spearman al [[Novjorko]], kie li komence ludis en triopo kun Call Cobbs kaj famiĝis en la bando de tenorsaksofonisto Lonnie Simmons. En ĉi tiu ensemblo ankaŭ ludis la posta gitaristo de Basie, [[Freddie Green]]. La ritmosekcio de laSimmons-Bando laŭdire estus esenca inspiro de la bando de [[Count Basie]].<ref>Komp. Hennessey, p. 43.</ref> Aprilon de 1937 Clarke aliĝis al la bando de Edgar Hayes; Kenny Clarke tiam ankaŭ ludis [[vibrafono]]n. Lia unua surdiskigo okazis la 9-an de marto 1937 ku la Hayes-Bando. Fine de 1937 Clarke koncertvojaĝis kun Hayes unuafoje tra Eŭropo. Dum la kvarmonata vojaĝo Clarke sonregistrigis en [[Stokholmo]] kvar diskofacojn je propra nomo („I Found a New Baby“). Kiam la bando de Hayes revenis al Novjorko kaj prezentis en Teatrejo Apollo, [[Dizzy Gillespie]] envenis la grupon. Gillespie, de kiu li ricevis la ŝercnomon ''Klook''<ref>Dizzy Gillespie raportas, ke Teddy Hill nomis lin pro lia maniero, regule lanĉi ''bombon'', Klook-a-Mops kaj finfine forigis lin el sia bandego. Kiel muzikestro de Mintons Playhouse li tamen enigis Klarkon poste en la dombandon.</ref> farigis la plej intima amiko kaj kolego de Klook. Dizzy nur mallonge restis en la bando de Hayes kaj revenis al la bando de Teddy Hill, kie Kenny Clarke lin denove renkontis post ok monatoj Claude Hopkins.

kie li konatiĝis kun [[John Lewis (pianisto)|John Lewis]]. Dum sia armea tempo li geedziĝis someron de 1944 kun kantistino Carmen McRae. Komence de 1946, post staciado proksime de [[Heidelberg]], li revenis en Usonon. Mallonge post sia eksiĝo de la armeo li konvertiĝis al islamo kaj alprenis la nomon Liaquat Ali Salaam, evitis tamen, publike spektigi sian novan religion. Poste li aliĝis al la dua ''Dizzy Gillespie Big Band'', kiu fondiĝis majon de 1946 kaj kun kiu li ankaŭ koncertvojaĝis en Eŭropo (Parizo). Tie li surdiskigis por la diskeldonejo ''Swing'' de [[Charles Delaunay|Delaunay]], i.a. kun Hubert Fol, Michel de Villiers kaj Jean Claude Fohrenbach, same kiel li faris sonregistraĵojn kun okopo kun [[Howard McGhee]], Jimmy kaj Percy Heath, kiuj aperis ĉe [[Prestige Records|Prestige]].

En 1947 li forlasis la bandegon de Gillespie-Band kaj ludis kun Tadd Dameron en ''Royal Roost'' kaj en la bandego de [[Billy Eckstine]]. Tiutempe ankaŭ ekestis sonregistraĵoj de sia ensemblo „52nd Street Boys“ kun muzikistoj, kiu plejparte devenis el la bandego de Gillespie, ekz. Sonny Stitt, Kenny Dorham, Bud Powell, John Collins kaj Al Hall. La okopo surdiskigis kvar aranĝaĵojn de [[Gil Fuller]], „Epistrophy“, „Oop Bop Sh'Bam“, „52nd Street Theme“ kaj „Rue Chaptal“; la kvar facoj por la franca diskeldonejo ''Swing'' de [[Charles Delaunay]] estis la unuaj bibopregistraĵoj publikigitaj en Eŭropo.<ref>Komp. Hennessey, p. 107.</ref> Decembron de 1947 Clarke revenis por pli longa tempo al Dizzy, kunlaborante je ties sonregistradoj por RCA Victor kaj vojaĝante kun li al Eŭropo. Je la fino de la koncertvojaĝo li restis kvin monatojn en Parizo.

De la multaj sonregistraĵoj, kiujn faris Clarke inter 1951 kaj 1956, laŭ opinio de sia biografiisto Mike Hennessey tiuj kun Miles Davis el 1954 estis la plej famaj<ref>Komp. Hennessey, p. 156.</ref> La 29-an de aprilo la frapinstrumentisto kunlaboris je la mita registrad-kunsido por „Walkin'“; kune en la studio ankaŭ [[J. J. Johnson]], Lucky Thompson, Percy Heath kaj [[Horace Silver]]. Komente la rolon de Clarke [[Ian Carr]] diris: „La fare de Clarke treege sentema kaj subtila uzado de la ĉarlestono, kiun li malfermas kaj fermas por akcenti la ritmon de la temo, intensigas la dramecan humoron.“<ref>Cit. laŭ Hennessey, p. 156.</ref> Du monatojn poste Clarke faris pluajn registraĵojn kun Miles Davis kaj [[Sonny Rollins]]; ili surdiskigis „Oleo“, „Airegin“, „Doxy“ kaj „But Not for Me“. Poste la frapinstrumentisto partoprenis la faman kristnaskan kunsidon de Miles Davis kun Thelonious Monk kaj Milt Jackson. Ĉi tiuj registradoj kun Davis „montris denove la sindoneman, sinforgesan kaj subtenan manieron, per kiu Kenny Clarke aliris sian taskon.“<ref>Cit. laŭ Hennessey, p. 156.</ref>

Ekde ĉi tiu tempo Kenny Clarke komencis pli kaj pli ofte labori por la diskeldonejo [[Savoy Records|Savoy]]; Ozzie Cadena krome dungis lin kiel iaspeca talentserĉisto kaj dom-frapinstrumentisto por jarsalajro de 7000 $. Dumpase de la sekvaj jaroj Clarke sonregistris ankaŭ por propraj diskoj je ''Savoy'' kaj altiris muzikistojn kiel Horace Silver, Bobby Jaspar, Pepper Adams, Paul Chambers, Donald Byrd kaj Tommy Flanagan al la eldonejo el [[Newark (Nov-Ĵerzejo)|Newark]]. Lia plej spektakla malkovro tamen estis [[Cannonball Adderley|Julian „Cannonball“ Adderley]], kiu sonregistris du albumojn por Savoy, sed poste – laŭ konsilo de Kenny Clarket – transiris al ''[[Mercury Records|Mercury]]''. Clarke laboris ĝis aŭgusto de 1956 por Savoy kaj faris multajn albumojn kun ritmosekcio, kiu establiĝis kiel dombando: li mem, Wendell Marshall (baso) kaj [[Hank Jones]] (piano). Li laboris kun Gigi Gryce, [[Oscar Pettiford]], Nat Adderley, Hank Mobley, Frank Foster kaj Joe Wilder. Tamen Clarke laciĝis pro la profesia streĉo kiel studiomuzikisto; ŝanco por ŝanĝo ekestis, kiam li dum laboro kun Phineas Newborn renkontis la francan bandestron Michel Legrand, kiu peris lin en la bandon de sia onklo Jacques Hélian.

Ekde 1956 Clarke vivis en [[Francujo]], kie li en [[Parizo]] muzikis kun vojaĝantaj usonaj muzikistoj, parte en la triopo „The Bosses“ kun Bud Powell kaj [[Pierre Michelot]]. Samtempe li verkis tiutempo la muzikon por kelkaj francaj filmoj, ekz. en 1957 la [[sontrako]]n ''Ascenseur pour l’échafaud'' kune kun Miles Davis, por la majstraĵo de Louis Malle ''Lifto al eŝafodo''.

Ankaŭ post sia tempo kiel bandestro li estis centrulo de la franca ĵazmondeto, laboris kiel liberprofesiulo kaj instruis. En 1969 Claude Nobs invitis lin, estri kurson per sia frapinsrumenta lernejo dum la [[Ĵazo-festivalo de Montreux]]. En 1973 li ludis denove en Montreux kun Dexter Gordon, Hampton Hawes kaj Bob Cranshaw. Krome li ludis en la 1970-aj jaroj triope kun la orgenistoj Eddy Louiss resp. Lou Bennett kaj la gitaristoj Jimmy Gourley resp. René Thomas. Kenny Clarke ludis dum dek jaroj kun klarnetisto Jean-Christian Michel ĵazon kaj eklezian muzikon, laboris krome kun Rhoda Scott, Hal Singer kaj la francaj muzikistoj Michel de Villiers kaj Roger Guérin. Inter 1974 kaj 1984 Clarke faris nur dekon da sonregstraĵoj; en 1975 li suferis korinfarkton. En 1980 li partoprenis retrorigardan koncerton por Dizzy Gillespie kun Sonny Stitt, Jackie McLean, Slide Hampton k.a.. En 1982 li iris denove al Usono, kie li faris la albumon ''Pieces of Time''; kunlaboris Andrew Cyrille, Don Moye kaj Milford Graves. Por 1985 li estis planinta formi bandon de usonaj muzikistoj, kiuj estis ludintaj dum la „Ora Epoko“ en Parizo, ekz Woody Shaw, Dizzy Reece, Johnny Griffin, Kenny Drew k.a. Tio tamen ne plu okazis: Kenny Clarke mortis je la matenhorojn de la 26-a de januaro 1985 pro korkinfarkto.

{{DEFAULTSORT:Vivtempo|Clarke, Kenny}}

[[Kategorio:usonajUsonaj ĵazaj frapinstrumentistoj]]

[[Kategorio:usonajUsonaj ĵazbandego-direktistoj]]