Marŝado: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→‎Variantoj: Milita marŝado
esperantigita ŝablono (Dosiero), esperantigita parametro, formatigo de buloj, formatigo de titoloj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 1:
[[ImageDosiero:Randonneurs_Glacier_Tour.jpg|thumbeta|rightdekstra|300px|Montara marŝado]]
[[ImageDosiero:Tour to the Quebrada de las Conchas.jpg|thumbeta|rightdekstra|300px|Marŝado en [[Argentino]]]]
'''Marŝado''' aŭ '''piedirado''' aŭ '''paŝado''' estas [[sporto]] aŭ libertempa okupado, kiu konsistas je piedirada promeno en la [[naturo]].
 
Linio 7:
En la eŭropaj [[Alpoj]] marŝado estas centra ero de la somera turismo, sed ne nur ligita al montoj. Ĉiuj pejzaĝe belaj regionoj en Eŭropoj proponas prilaboritajn kaj markitajn marŝadpadojn.
 
== Historio ==
La unua historie dokumentita "sencela" marŝanto estis la [[italio|italo]] [[Francesco Petrarca]], kiu en [[1336]] grimpis kun sia frato sur la monton [[monto Ventoux|Ventoux]] (1.900 m). Tra multaj jarcentoj post li, nur malmultaj tiaj marŝadoj estas dokumentitaj. Nur dum la [[klerismo]], ĉefe pro la poezio ''La Alpoj'' ([[1729]]) de [[Albrecht von Haller]] kaj ''Julie aŭ la nova Eloizo'' ([[1761]]) de [[Jean-Jacques Rousseau]] estiĝis nova entuziasmo pri naturo ĉe la burĝoj.
 
==Variantoj==
 
== Variantoj ==
=== Milita marŝado ===
Estas solena [[irado]] dum milita [[parado]].
Linio 18 ⟶ 17:
20-kilometro kaj 50-kilometro estas [[Atletiko|atletikaj sportoj]].
 
=== Nudpieda marŝado ===
La ''[[:de:Deutsche Wanderjugend|Deutsche Wanderjugend]]'', germana asocio de junaj marŝantoj, substrekas la [[sano|sanigan]] efikon de nudpieda marŝado. Multaj nudpiedparkoj en [[Germanio]], [[Aŭstrio]] kaj [[Svisio]] ebligas unuajn spertojn pri tia marŝado en la sekuro de flegita tereno. Ankaŭ marbordaj marŝadoj sur sablo aŭ ŝlimo estas idealaj por nudpieda marŝado.
 
Linio 24 ⟶ 23:
Nuntempe okazas pli kaj pli da marŝado klerigcele. Instrupadoj kun informtabuloj anstataŭas gvidanton kiel scitransdonanto kaj ebligas memlernadon uzante propran rapidecon. Ekzistas ankaŭ [[planedo|planedpadoj]], kiuj reprezentas la [[sunsistemo]]n kaj prezentas rilatajn informojn.
 
=== Nokta marŝado ===
Noktaj marŝadoj okazas ĉefe dum malhelo. Kialoj povas esti [[religio|religiaj]], ekz. la suprenirado al [[Sri Pada]] en [[Srilanko]], aŭ simple teknikaj, ekz. la fingrimpado de la [[Kilimanĝaro]] por alveni dum sunleviĝo. Dum klasaj ekskursoj aŭ ferirestadoj junuloj partoprenas noktajn promenadojn, kie oni ekz. rakontas timigajn rakontojn, kies rolo estas kutime pli grava ol tiu de la marŝado.
 
=== Norda marŝado ===
{{ĉefartikoloĈefartikolo|Bastonmarŝado}}
[[Bastonmarŝado]] aŭ norda marŝado (laŭ la [[angla]] ''Nordic Walking'') devenas el [[Finnlando]]. Dum tia marŝado oni uzas du [[bastono]]jn. La celo ofte estas kuna marŝado, sed ankaŭ la trejniga efiko gravas. Pli kaj pli ofte oni renkontas marŝantojn kun bastonoj.
 
=== Spirita aŭ medita marŝado ===
{{ĉefartikoloĈefartikolo|Pilgrimado}}
La tradicio de plurtaga aŭ eĉ plursemajna marŝado cele al serĉo de [[Dio]] au de vivosenco devenas de la tradicio de migrantaj [[monaĥo]]j. Celo de tiaj marŝadoj estas ofte specialaj lokoj, kiel forlasitaj pejzaĝoj, sed ankaŭ [[pilgrimejo]]j, kiel ekz. [[Santiago de Compostela]]).
 
Linio 42 ⟶ 41:
 
=== Montara marŝado ===
[[dosieroDosiero:PanoramaDamüls.JPG|thumbeta|leftmaldekstra|300px|Marŝadpadoj ĉirkaŭ Damüls, [[Aŭstrio]]]]
Marŝado en [[montaro|montara]] tereno estas nomata ''montara marŝado'', kvankam la limoj inter marŝado, montara marŝado kaj [[grimpado]] ne estas klare difinitaj.
Dum montara marŝado povas okazi pasado de [[montpasejo]] kaj tranokto en [[kabano|ŝirmkabano]].
 
Montara marŝado estas ne sendanĝera hobio. En [[Aŭstrio]] mortis en la jaro [[2005]], 416 homoj dum akcidentoj en la [[Alpoj]], kompare al 764 pro trafiko. En [[Tirolo]] temis pri 179 mortigaj akcidentoj montaraj, kontraŭ 57 trafikaj. En Aŭstrio la plej multaj mortigaj akcidentoj okazis dum montara marŝado (130), sekvis grimpado (36) kaj altmontara grimpado (29). Laŭ [[svisio|svisa]] esploro ĉiu 7.143-a marŝadhoro okazas akcidento.
El vidpunkto de la risko, nur naĝado estas pli sekura hobio, vintraj sportoj havas 7,5-oble pli altan riskon, futbalo 18-oble pli altan. Montaraj akcidentoj okazas je 64% pro stumblo, falo, glito aŭ falego, je 21% pro lacego kaj troigo, la ceteraj 15% pro
[[fulmo]], varmego, malvarmego aŭ [[lavango]]j.<ref>Laŭ „Alpen tödlicher als Straßenverkehr“ (Alpoj pli mortigaj ol trafiko), [http://www.medical-tribune.de Medical Tribune], 12-a de januaro 2007, p. 12</ref>
 
== Vidu ankaŭ ==
[[Dosiero:Travels with a Donkey in the Cévennes.jpg|rightdekstra|150 px|thumbeta|Stevenson kaj lia [[azeno]].]]
* [[Pilgrimado]]
* [[Arbogrimpado]]
* [[Grimpado]]
* [[Marŝo de morto]]
* [[Rennsteig]]
* [[Anserpaŝo]]
* [[Naĝejpaŝo]]
 
== Bibliografio ==
* Knut Waldau, Helmut Betz: ''Berge sind stille Meister''. 2. Auflage. Kösel, München 2003, ISBN 3466366259.
* Boje Maaßen: ''geht los''. Baltica-Verlag, Flensburg 2006, ISBN 3-934097-25-1
* Manuel Andrack: ''Du musst wandern. Ohne Stock und Hut im deutschen Mittelgebirge.'' Verlag Kiepenheuer & Witsch, Köln 2005, ISBN 3-462-03488-X, und ''Wandern. Das deutsche Mittelgebirge für Amateure und Profis.'' 2006, ISBN 3-462-03745-5
* ''Le guide pratique du randonneur'', édité par la FFRP (Fédération française de randonnée pédestre), juillet 1998, ISBN 2-85-699-720-1
* Jean-Marc Lamony, ''S'orienter – Carte, boussole, G.P.S.'', collection les guides IGN, Libris éditeur, 2002, ISBN 2-907781-27-8
* [[Robert Louis Stevenson]], ''Voyage avec un âne dans les Cévennes''
 
== Referencoj ==
{{Referencoj}}
 
== Eksteraj ligiloj ==
{{vikifontojVikifontoj|Wandern}}
{{projektojProjektoj|commonscat=Hiking|Wandern}}
* [http://www.wandergeschichten.de/wandern/wandern.html Pri marŝado (germane)]
 
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Marŝado]]