|
[[Dosiero:aya-preparation.jpg|eta|300px|dekstra|OniPreparado preparasde Ajaŭaskonajaŭasko en [[iquitos]]Iquitos, [[Peru]].]]
'''AjahuaskoAjaŭasko''' ([[hispana lingvo|hispanlingve]]hispane ''ayahuasca'' [ajaŭaska]), vorto eble veninta el la [[ajmara lingvo|ajmara]] aŭ [[keĉua lingvo|keĉua]] lingvo, estas [[rito|rita]] [[trinkaĵo]] farita per kuirado de du amazoniaj plantoj: la [[amazonio|amazoniajliano]] [[plantokaapio]]j: la liano (''[[Banisteriopsis caapi]]''), kaj folioj de la [[folioarbedo]]j de [[arbedoĉakrono]] (''[[Psychotria viridis]]''). Oni nomas ĝin ankaŭ ''Yagéyagé'', ''Caapicaapi'', ''Nixinixi Honihoni Xumaxuma'', ''Oascaoasca'', ''[[Vegetaĵo]]daime'', Santo Daime''kahi'', Kahi''natema'', Natema''pindé'', Pindé''dápa'', Dápa''mihi'', Mihi"vegetaĵo", "la vino de animo", "malgranda morto", k.c. [[Santo Daime]] estas ankaŭ nomo de religia grupo, kiu uzas ayahuasca en siaj ritoj.
Multaj [[indiĝenoj|indiĝenaj popoloj]] (oni konas 72) uzas ĝin en [[Peruo]], [[Ekvadoro]] kaj [[Brazilo]] – oni konas 72 – uzas ĝin. En tiu ĉi lasta lando, kelkaj neindiĝenaj modernaj kultoj uzas ĝin (''[[Santo Daime]]'', [[''União do Vegetal]]'' ([[UDV]]), [[''Barquinha]]'', kaj [[''Natureza Divina]]'') uzas ĝin en siaj [[ceremonio]]jreligiaj ceremonioj.
== Aspekto ==
LaŭLa aspekto ajahuaskode estasajaŭasko brunavarias trinkaĵo,laŭ kajĝia variaspreparado. laŭĜi preparopovas esti malhele bruna, ĝi povasaŭ simili al verda [[teo]] aŭ esti malhele bruna. La preparopreparado estas tradicia kaj necesasbezonas unu tagotagon. La trinkaĵo povaskutime enhavienhavas pecetojn de [[liano]]la [[kaapio]] ([[Banisteriopsis caapi]]) kaj foliojfoliojn de [[arbedo]]la [[ĉakrono]] ([[Psychotria viridis]]).
== Efikoj ==
OkcidentajAjaŭasko uzantojestas deklasifebla ajahuasko kutime scias, ke ĝi estaskiel [[halucinogeno]]. Tamen multaymultaj deel ĝiaj uzantoj interpretas ĝiajn efikojn inen religia manieremaniero kaj tial spertas fojajn vidaĵojn kaj aŭdaĵojn kiel religiajn veraĵojn.
La halucinogena efiko estas kaŭzitakaŭzata nur de foliojla de [[ĉakrono]]-folioj, kiukiuj havasenhavas substancon [[N,N-dimetiltriptamino]]|N,N-dimetiltriptamino (DMT)]], kiun ankaŭ la [[homa korpo]] produktas. HomaLa homa organismo havasenhavas [[enzimo|enzimon]]n por metaboli (neŭtraligi) la substancon DMT,. tiuLa enzimo estas la [[monoamina oksidaso]] ([[MAO]]). [[Kaapio]]kaapio utilas por inibi la enzimon MAO per substanco [[harmalino]].
Aliaj [[sudameriko|sudamerikaj]] [[planto]]jplantoj havasenhavas DMT-on: [[ĵuremo]] ([[''Mimosa hostilis]]'') kaj la [[jopo]] ([[''Anadenanthera colubrina]]''). Ĵuremo, tradicia en religiaj uzoj de la [[tupioj]], estas uzata ankaŭ kiel kuiraĵokuracilo. kaj [[jopo]]Jopo estas flarataenflarata, kiel [[kokaino]].
La uzantoj kredas ke ajahuaskoajaŭasko kuracas fizikajn malsanojn kiel [[kancero]]nkanceron kaj [[reno|renan]]renajn aŭ [[hepato|hepatan]]hepatajn malfunkciojn. Pro tio, multaj senesperaj malsanuloj pruvasprovas uziprofiti ĝin, eĉankaŭ en grandaj urboj.
Depende de la dozo, la portempaj korpaj efikoj de ajahuasko povas inkluzivi tremojn, naŭzon, vomadon, lakson, aŭtonoman malstabilecon, hipertermion, ŝvitadon, difekton de motora funkcio, trankviligon, malstreĉiĝon, vertiĝon, kapturniĝon kaj muskolajn spasmojn. Vomado estas akceptita kiel normala parto de la ajaŭaskaj religiaj ceremonioj.
Kvankam halucinogena, ajahuasko ne kaŭzas manion, ĉar ĝi estas tre malagrabla kaj kaŭzas fortajn vomojn; tio ne malebligas ĝian uzon por simpla [[plezuro]].
[[Dosiero:Urarina_shaman_B_Dean.jpg|eta|dekstra|[[Urarinoj|Urarina]]Perua [[Ŝamanoŝamano]], 1988]]
== Rita Uzadouzado ==
[[Dosiero:Aya-cooking.jpg|eta|300px|maldekstra|]]
Laŭ kredantoj, se oni trinkas tian aĵon, oni ekhavus la "[[spirito]]nspiriton de la [[planto]]jplantoj". La [[animo]] povus flugi al aliaj mondoj, aŭ simple ŝvebi ĉirkaŭ la korpo. Dum tiuj ''[[vojaĝo]]j''"vojaĝoj" oni povas vidi mirindaĵojn, ekhavi ideojn, senti pardonon al [[peko]]jpekoj, sperti renaskiĝon, kaj havi aliajn pozitivajn sentojn. Oni ankaŭ povus vidi [[dio|gedioj]]n, rememori pasintajn [[vivo]]jnvivojn, ktp. La religiaReligia etoso estas foje kredata necesa por tiula efiko,atingo ĉarde nekredantojtia aŭ solaj homoj, ĝenerale ne sukcesas ĝin per kutima dozoefiko.
Krom trinkadoprenado de ajahuaskola trinkaĵo, la ajaŭaskaj ceremonioj kutime inkluzivas kantadon, dancadon kaj eĉmoralajn moralan paroladonparoladojn en komunumoj sub forta [[kristanismo|kristana]] influo. Kelkaj kultoj, ĉefe [[Santo Daime]], imitas kristanankristanajn [[diservo]]ndiservojn: estas komecajkomencaj [[kanto]]jkantoj, legado de [[sanktaj libroj]], morala parolado, kaj trinkado de ajahuaskoajaŭasko similesimila al la kristana [[komunio|komunio au eŭĥaristio]], sed foje venanta ankaŭ el [[totemo|totema]] pensado, kaapio kaj ĉakrono estante totemoj de kelkaj triboj. La konsumo de tiuj totemoj ligas la homon al ili, same kiel manĝo de "la korpo de Kristo" estas kredata ligi homon al Jesuo.
UzoLa uzado de ajahuaskoajaŭasko estas leĝe permesata enĉe religia kunteksto en [[Usono]] kaj [[Brazilo]] , kaj [[UNO]] rekomendas ĝian permeson ankaŭ en aliaj landoj. ▼Ligo de ajahuasko aŭ [[eŭkaristio]] venas de totema penso. Kaapio kaj ĉakrono estas [[totemo]]j de kelkaj [[tribo]]j. La [[konsomo]] de tiuj totemoj, ligas la homo al ili, same kiel la manĝo de "korpo de Kristo" ligas homo al [[Jesuo]].
▲Uzo de ajahuasko estas leĝe permesata en religia kunteksto en [[Usono]] kaj [[Brazilo]] kaj [[UNO]] rekomendas ĝian permeson en aliaj landoj.
== Eksteraj ligiloj ==
|
