Birdomigrado: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
{{polurinda}}
 
'''Birdomigrado''' aludas al regulaj laŭsezonaj veturadoj entreprenitaj de multaj specioj de '''[[migrobirdoj]]'''. Migrado inkludas movojn de diversaj distancoj faritaj pro ŝanĝoj en manĝodisponeblo, medio aŭ vetero. Tiuj lastaj tamen estas plej ofte malregulaj kaj estas nomitaj pli ĝuste kiel nomadismo, invadoj aŭ aperoj. Migrado estas markita de la ĉiujara sezoneco. Kontraste, birdoj kiuj estas nemigrantoj estas konataj kiel [[loĝantaj birdoj]].
 
Linio 9 ⟶ 7:
Multaj terbirdoj migras longdistance. La plej komuna sistemo konsistas el flugo norden por reprodukti en mezvarma aŭ eĉ arkta somero por reveni vintrumi en pli varmaj regionoj sudaj.
 
La unua avantaĝo de migrado estas energia. La plej longaj tagoj de norda somero profitigas plej taugajn kondiĉojn por reproduktado kaj manĝigado de idoj. LaplilongigitajLa pli longaj taglumaj horoj permesas tagajn birdojn produkti pli grandajn ovodemetadojn, kompare kun [[loĝantaj birdoj]] kiuj restas ĉe tropikaj regionoj la tutan jaron. Ĉar tagoj mallongiĝas aŭtune, birdoj revenas al pli varmaj regionoj kie la manĝodisponeblo varias malmulte laŭ la sezono. Kelkaj lertaj flugantoj, ofte marbirdoj[[marbirdo]]j, utiligas la eblecon daŭrigi la migradon proksime alĝis la alia polusopolusareo, kie la somero kun longaj tagoj komencaskomenciĝas.
 
Tiuj avantaĝoj kompensas la altan baraktadon, energiajn elspezojn kaj aliajn riskojn de la migrado. Predado tre ofte altiĝas dum la migrado; la [[kliffalko]] kiu reproduktiĝas en insuloj de la [[Mediteranea Maro]] havas tre malfruan reproduktan sezonon, kunordigata kun la aŭtuna pasado de la sudenveturantaj [[Paseroformaj]] per kio ili manĝigas siajn idojn. Similan strategion adoptas la [[vesperto]] [[Niktalo giganta]], kiu predas nokte pasantajn paseroformajn birdojn.<ref>Dondini, G., Vergari, S. 2000 Carnivory in the greater noctule bat (''Nyctalus lasiopterus'') in Italy. Journal of Zoology 251: 233-236.</ref><ref>Popa-Lisseanu, A. G., Delgado-Huertas, A., Forero, M. G., Rodriguez, A., Arlettaz, R. & Ibanez, C. 2007. Bats' conquest of a formidable foraging niche: the myriads of nocturnally migrating songbirds. PLoS ONE 2(2): e205. [http://www.plosone.org/article/fetchArticle.action?articleURI=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0000205 URL]</ref><ref>Ibáñez, C., Juste, J., García-Mudarra, J. L., Agirre-Mendi, P. T. 2001. Bat predation on nocturnally migrating birds. PNAS 98:9700-9702. [http://www.pnas.org/cgi/content/full/98/17/9700#B8 full article.]</ref>
 
==Migrado kaj evoluo==
Esplorteamo de la [[Universidad Complutense de Madrid]] malkovris, analizante informon devenan el [[birdoringado]] en du populacioj
de [[Najtingalo (birdo)|najtingalo]] de centra Hispanio, ke laŭlonge de dudek jaroj, nome el 1995 ĝis 2014, la flugillongo proporcie al la korpogrando ege malpliiĝis iom post iom. Tio estis surprizo por la esploristoj en birdo kiu vintrumas trans [[Saharo]], ĉar dispono de longaj kaj pintoformaj [[flugilo]]j estas trajto propra de longdistancaj [[migrobirdo]]j, same kiel granda ovodemetado. Estas hipotezo ke tiuj trajtoj estas kunaj ĉe migrobirdoj kaj modifo de unu el ili tuŝas aliajn; tiukadre eble tio rezultas el [[klimata ŝanĝo]] al pli mallongaj printempoj kaj pli seka vetero. Tial la najtingaloj demetas malpli da ovoj ol antaŭe, kio helpas la specion por pli tuja migrado, sed samtempe tio mallongigas iliajn flugilojn, kio absolute malhelpas ilin por la sama celo.<ref>"Aves de España", en ''Aves y naturaleza'', nº 32, 2020, Madrido, SEO BirdLife, paĝo 19. Citita Pérez-Tris, J., de la Puente, J., Rodríguez, C. kaj Remacha, C. (2020). Climate change and maladaptive wing shortening in a long-distance migratory bird. The Auk, 137 (3). [https://www.researchgate.net/publication/340372137_Climate_change_and_maladaptive_wing_shortening_in_a_long-distance_migratory_bird.]</ref>
 
{{polurinda}}
 
== Kiel migrantaj birdoj orientiĝas? ==