Tajvano: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
8zu (diskuto | kontribuoj)
reverki la historion
8zu (diskuto | kontribuoj)
→‎Etnaj grupoj: aldoni citojn
Linio 55:
 
== Nomoj ==
La nomo Tajvano devenas de aborigena lingvo. Estis aborigena tribo kun la nomo ''Tayouan'', kaj nederlandana koloniisto nomis la insulon per la vorto, kiam ili unue renkontis aborigenojnindiĝenojn.
 
Alia malnova sed konata nomo de Tajvano estis '''Formozo''', el la portugala vorto ''Formosa''. Onidire ĝi signifas "bela insulo", sed por tio ne estas sufiĉa pruvo.<ref>{{Citaĵo el la reto|titolo=「福爾摩沙」由來|aŭtoro=翁佳音|url=http://ithda.sinica.edu.tw/node/3214|lingvo=ĉine|arkivdato=2013-12-13|arkivo-url=https://web.archive.org/web/20130811101007/http://ithda.sinica.edu.tw/node/3214}}</ref>
Linio 64:
 
=== Prahistorio de Tajvano ===
Indicoj de homa [[setlado]] en Tajvano datiĝas ĝis antaŭ 30.000 jaroj, sed la unuaj loĝantoj de Tajvano estis eble [[geno|gene]] malsimilaj de ajna grupo nun loĝanta en la insulon. Antaŭ ĉirkaŭ 4.000 jaroj, prauloj de la nunaj tajvanaj [[aborigenoj de Tajvano|aborigenojindiĝenoj]] setlis en Tajvano. La aborigenojindiĝenoj havas genan rilaton kun [[malajoj]] kaj [[Polinezio|polinezianoj]]. Ili parolas diversajn lingvojn, kaj lingvistoj klasas iliajn lingvojn kiel [[aŭstroneziaj lingvoj|aŭstroneziajn]]. Oni teorias ke eblas spuri la praularon de polinezianoj ĝis Tajvano.
 
=== Fruaj setladoj ===
Linio 72:
 
=== Nederlanda Orient-hinda Kompanio (1624-1662) ===
En [[1624]] la [[Nederlanda Orient-hinda Kompanio]] instalis sin en la insulo, ĉar sur la kontinenta Ĉinio tio estis malpermesata. La administrado de la nederlanda Formozo estis organizata ekde fortikaĵo nomata ''Fort Zeelandia'', en nuna [[Tajnano|Tainan]]. La insulo ne estis okupata, sed oni kunlaboris kun la lokaj estroj. La Kompanjo organizis edukadon kun la celo kristanigi la aborigenojnindiĝenojn. La Kompanjo ankaŭ konstruigis sukero-plantejojn.
 
Pro la ekonomia sukceso de la Kompanjo en la kansukera komerco, ekde [[1635]], ekloĝis tie pli kaj pli da ĉinaj migrantoj. Poste, kiam ĉirkaŭ [[1645]] civila milito eksplodis sur la kontinento, tiel ke la dinastion Ming renversis la [[dinastio Qing]], granda armeo de ribela gvidanto [[Zheng Chenggong]] (''Koxinga''), movis sin al la insulo kaj ekbatalis kontraŭ la nederlandanoj. Fine, kun la kapitulaco de ''Fort Zeelandia'' en januaro [[1662]] venis fino de nederlanda Formozo.
 
Ribeloj estis sange supremitaj, se ne fare de la nederlandanoj do fare de la hispanoj aŭ de la ĉinoj. La kulturo de la aborigenojindiĝenoj de Tajvano, tiam ankoraŭ nomata Formozo, estis en tiu tempo plejparte forviŝita de la tero <ref>(angla){{Citaĵo ''el gazeto|aŭtoro=Chiu Hsin-hui |lingvo=angle|titolo=The colonial ‘civilizing process’ in Dutch Formosa, |paĝoj=1624-1662'' de Chiu Hsin-hui (|jaro=2008}}</ref><ref>{{Citaĵo el gazeto|aŭtoro=Ton Harmsen|dato=1-a julio 2017|gazeto=Neerlandistiek (nederlandanederlandalogio) ''[http|gazeturl=https://wwwneerlandistiek.nl/over-ons/|url=https://neerlandistiek.nl/2017/06/anthonius-hambroek-en-het-verwaarloosd-formoza/ |titolo=Anthonius Hambroek en het verwaarloosd Formosa]'', [http://www.neerlandistiek.nl/over-ons/ Neerlandistiek] (nederlandalogio), reta revuo por lingva kaj literatura esploro, 1-a julio 2017.|lingvo=nederlande}}</ref>.
 
=== Reĝlando Dongning (1645-1683) ===
Linio 141:
== Socio ==
=== Etnaj grupoj ===
La ĉefaj [[etno|etnaj]] grupoj en Tajvano estas la [[hokloj]]hanoj (7096.45%), lakaj [[hakaoj]]tajvanaj indiĝenoj (152.45%),. laKrome t.n.estas minoritataj etnoj el Kontinenta Ĉinio, [[kontinentanoj (Tajvano)Honkongo|kontinentanojHonkongano]] (13%), kaj la [[aborigenoj de TajvanoMakao|aborigenojMakaano]], kaj eksterlandanoj (21.10% entute).
 
Sub la hanoj estas hokloj, la hakaoj (19.3%), kaj postmilitaj migrintoj. La postmilitaj migrintoj signifas la popoloj, kiuj venis al Tajvano kun la Kuomintanga registaro post la Dua Mondmilito kaj la sekva Enlanda Milito de Ĉinio.
 
Sub la indiĝenoj estas diversaj popoloj. La ĉefaj grupoj estas ''Amis'', ''Atayal'', ''Paiwan, Bunun, Pinuyumayan, Rukai, Cou, Saisiyat, Yami, Thau, Kebalan, Truku, Sakizaya, Seediq, Hla’alua, Kanakanavu''. Ankaŭ estas [[Ebenlandaj indiĝenoj de Tajvano|ebenlandaj indiĝenoj]].<ref>{{Citaĵo el la reto|titolo=族群(國情簡介-人民)|arkivo-url=https://web.archive.org/web/20210605232843/https://www.ey.gov.tw/state/99B2E89521FC31E1/2820610c-e97f-4d33-aa1e-e7b15222e45a|arkivdato=2021-6-6|aŭtoro=台灣行政院|lingvo=ĉine|url=https://www.ey.gov.tw/state/99B2E89521FC31E1/2820610c-e97f-4d33-aa1e-e7b15222e45a}}</ref>
 
== Eksteraj ligiloj ==