Matilda-efekto: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
pli |
e korektis miajn tajperarojn |
||
Linio 25:
* [[Gerty Cori]] (1896–1957) – Nobel-laŭreato biokemiisto, laboris multajn jarojn kiel helpanto de sia edzo, malgraŭ ke ŝi havis kvalifikojn egalajn al liaj por profesora posteno.
* [[Rosalind Franklin]] (1920–58) – nuntempe rekonata kiel grava kontribuanto al la malkovro en 1953 de la strukturo de [[DNA]]. Je la tempo de la malkovro age de [[Francis Crick]] kaj [[James Dewey Watson|James Watson]], por kiu la du viroj ricevis Nobel-premion en 1962, ŝia laboro ne ricevis justan atribuon (kvankam Watson priskribis la kernan gravecon de ŝia kontribuo, en sia libro ''[[The Double Helix]]'' (la duobla helico)).
* [[Marthe Gautier]] (naskiĝis en 1925) – nun agnoskita pro ŝia grava rolo en la malkovro de la kromosoma
* [[Marian Diamond]] (naskiĝis en 1926) – laborante ĉe la [[Universitato de Kalifornio, Berkeley]], eksperimente malkovris la fenomenon [[cerba plasteco|cerban plastecon]], kiu kontraŭis antaŭajn dogmojn pri neŭrologio. Kiam ŝia influa 1964-referaĵo<ref>{{Cite journal | doi=10.1002/cne.901230110|pmid = 14199261|title = The effects of an enriched environment on the histology of the rat cerebral cortex| journal=The Journal of Comparative Neurology| volume=123| pages=111–119|year = 1964|last1 = Diamond|first1 = Marian C.| last2=Krech| first2=David| last3=Rosenzweig| first3=Mark R.|s2cid = 30997263}}</ref> estis publikigota, ŝi trovis ke la nomoj de ŝiaj du akcesoraj kunaŭtoroj, [[David Krech]] kaj [[Mark Rosenzweig (psikologo)|Mark Rosenzweig]], estis metitaj antaŭ ŝia nomo (kiu, aperis en krampoj). Ŝi protestis ke ŝi faris la esencan laboron
*[[Harriet Zuckerman]] (naskiĝis en 1937) – kiel rezulto de la Matilda-efekto, ŝia edzo [[Robert K. Merton]] atribuis al Zukerman kunaŭtorecon de la koncepto de la [[Matthew-efekto]].<ref>{{cite web|url=http://garfield.library.upenn.edu/merton/matthewii.pdf |title=The Matthew Effect in Science, II : Cumulative Advantage and the Symbolism of Intellectual Property by Robert K. Merton |access-date=2019-05-04}}</ref>
* Programistoj de [[ENIAC]] (dediĉiĝis en 1946) – pluraj virinoj signife kontribuis al la projekto, inkluzive de [[Adele Goldstine]], [[Kathleen Antonelli|Kay McNulty]], [[Jean Bartik|Betty Jennings]], [[Betty Holberton|Betty Snyder]], [[Marlyn Meltzer|Marlyn Wescoff]], [[Frances Spence|Fran Bilas]] kaj [[Ruth Teitelbaum|Ruth Lichterman]], sed historioj de [[ENIAC]] tipe ne menciis tiujn kontribuojn, kaj foje enfokusigis atingojn pri la aparataro anstataŭ programado.<ref>{{cite journal|last = Light|first = Jennifer S.|title = When Computers Were Women|journal = Technology and Culture|volume = 40|issue = 3|year = 1999|pages = 455–483|doi = 10.1353/tech.1999.0128|s2cid = 108407884|url = http://pcfly.info/doc/Computers/18.pdf}}</ref>
Ekzemploj kiuj favoris virojn sur virinoj por [[Nobel-premio|Nobel-premioj]]:
* En 1934, la [[Nobel-premio pri fiziologio aŭ medicino]] aljuĝis al [[George Whipple]], [[George Richards Minot]], kaj [[William P. Murphy]]. Ili sentis ke sia kunlaborantino, [[Frieda Robscheit-Robbins]], ellasiĝis pro
* En 1944 la [[Nobel-premio pri kemio]] aljuĝis al [[Otto Hahn]], la sola ricevanto. [[Lise Meitner]] laboris kun Hahn kaj kreis la bazon por [[nuklea fisio]] (ŝi elpensis la terminon "nuklea fisio"). La Nobel-Komitato ne aljuĝis al Meitner, parte pro ŝia sekso kaj parte pro ŝia persekuta juda identeco en nazia Germanujo. Ŝin influis la [[Leĝo por Restaŭri la Profesian ŜtatServon]], kiu malpermesis al judoj registarajn postenojn, inkluzive de esplorado. Unue ŝia aŭstra civitaneco ŝirmis ŝin kontraŭ persekutado, sed ŝi fuĝis el Germanujo post kiam [[Anschluss|Hitler aneksis Aŭstrujon en 1938]].<ref>{{cite web|title=ScienceWeek |url=http://scienceweek.com/2004/rmps-32.htm |date=2013-04-14 |access-date=2015-10-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130414151521/http://scienceweek.com/2004/rmps-32.htm |archive-date=April 14, 2013 }}</ref>
* En 1950, [[Cecil Frank Powell|Cecil Powell]] ricevis [[Nobel-Premio pri Fiziko|Nobel-Premion pri Fiziko]] pro sia evoluado de la fotografia metodo por studi nukleajn procedojn kaj pro la rezulta malkovro de la [[piono]] (pi-
* En 1956, du usonaj fizikistoj, [[Tsung-Dao Lee]] kaj [[Chen Ning Yang]], antaŭvidis la malobservon de la leĝo pri pareco en malfortaj interagoj kaj proponis eblan eksperimenton por konfirmi ĝin. En 1957 [[Chien-Shiung Wu]] faris la necesan eksperimenton, kunlabore kun la [[National Institute of Standards and Technology]] (Usona Nacia Instituto de Normoj kaj Teknologio) kaj montris la parecan malobservon en la kazo de [[Beta-radiado|beta-malkomponado]]. La Nobel-premio pri fiziko aljuĝiĝis en 1957 al la viraj fizikistoj kaj Wu ellasiĝis. Ŝi ricevis la [[Wolf-premion]] en 1987 kiel agnosko por ŝia laboro.<ref>{{cite web|url=https://physicsworld.com/a/wolf-prize-goes-to-particle-theorists/|title=Wolf prize goes to particle theorists|date=20 January 2004|website=Physics World}}</ref>
* En 1958, [[Joshua Lederberg]] kune ricevis la [[Nobel-premio pri fiziologio aŭ medicino|Nobel-premion pri fiziologio aŭ medicino]] kun [[George Wells Beadle|George Beadle]] kaj [[Edward Lawrie Tatum|Edward Tatum]]. Mikrobiologiistoj Joshua Lederberg kaj lia edzino [[Esther Lederberg]], kune kun Beadle kaj Tatum, evoluigis [[Galvanizado|kopiaĵan galvanizadon]], metodo por transloki bakteriajn koloniojn de unu Petri-plado al alia, kiu estas nepra por aktuala komprenado antibiotikan reziston.<ref name=":0" /> Tamen, Esther Lederberg ne ricevis atribuon pro ŝia kerna laboro en tiu esplora projekto; ŝia laboro estis ekstreme grava por la sukcesa realigo de la teorio.<ref>{{cite web|title = CensorshipIndex|url = http://www.esthermlederberg.com/Censorship/CensorshipIndex.html|website = www.esthermlederberg.com|access-date = 2015-10-10}}</ref> Plue, ŝi ne ricevis agnoskon pro ŝia malkovro de la [[lambda fago]] aŭ pro ŝiaj studoj pri la F [[fekundeca faktoro|fekundeca faktoro]] kiu kreis la bazon por estontaj genetika kaj bakteria esploradoj.<ref name=":0" /><ref>{{cite web|title = Esther Lederberg, pioneer in genetics, dies at 83|url = http://news.stanford.edu/news/2006/november29/med-esther-112906.html|website = Stanford University|access-date = 2015-10-10}}</ref>
|