|
[[dosiero:Nitrogen Cycle-eo.svg|400px|eta|dekstra|<center>Skema reprezentado de la nitrogena ciklo en la vivmedio</center>]]
La '''nitrogena ciklo''' estas la procezo, per kiu la [[nitrogeno]] konvertiĝas en ties diversajn [[kemia kombinaĵo|ĥemiajn kombinaĵojn]]. La transformiĝo okazas kaj per biologiaj kaj per fizikaj procezoj. Gravaj procezoj en la nitrogena ciklo inkludas la [[Nitrogena fiksado|nitrogenan fiksadon]], la [[amonio|amoni]]fiksadon aŭ [[mineralo|mineraligo]]n, la nitrito-konvertiĝon kaj la nitrito-malkonvertiĝon. La plej granda parto de la [[tera atmosfero]] (78%) komponiĝaskonsistas deel [[nitrogeno]].
Tamen, la atmosfera nitrogeno havas limigitan uzon por biologiaj celoj, kaj tio rezultas en raraj eblecoj pri la uzo de nitrogeno en multaj sektoroj de la ekosistemo. La ciklo de la nitrogeno estas ĉefe interesa ĉar la nitrogenhavebleco afekteblasinfluas la disvolviĝon de la plej gravaj ekosistemaj procezoj, inkluzivante la primaran produktadon<ref>La [https://en.wikipedia.org/wiki/Primary_production Primara produktado] entenas la sintezon de la organikaj komponaĵoj el la atmosfero aŭ el la akvaj solvaĵoj de [[Karbona dioksido]].</ref> kaj la [[Malkomponiĝado|malkomponiĝadon]]. Homaj aktivecoj, kiel la fosiliaj brulaĵoj, la uzado de artefaritaj nitrogensterkoj, kaj la nitrogenliberigo en la reziduaj akvoj draste ŝanĝis la nitrogenan ciklon de la terglobo.
== Nitrogena fiksado ==
La fiksado estas la procezo tra kiu la nitrogeno kaptiĝas el la atmosfero en la gasa stato (N<sub>2</sub>) kaj konvertiĝas enal utilaj komponajoj pretaj por aliaj kemiprocezoj,kemiaj sameprocezoj, kielekzemple la [[amoniako]] (NH<sub>3</sub>), la nitrato (NO<sub>3</sub><sup>−</sup>) kaj la nitrito (NO<sub>2</sub><sup>−</sup>). Ĉi- tiu konvertiĝo okazeblasokazas enper pluraj procezoj, kiuj sekve priskribiĝas.
=== Biologia fiksado ===
Kelkaj [[Bakterio|bakterioj]] havas la kapablonkapablas kapti la molekulojn de nitrogeno (N<sub>2</sub>) kaj transformi ilin en utilajn komponaĵojnkombinaĵojn por la restantaj vivestuloj. Inter ĉi- tiuj ekzistas bakterioj (libere vivantaj en la grundo), kiuj establigis simbiozan interrilaton kun kelkaj planto-specioj (ekzemple, la [[Fabacoj|leguminozojfabacoj]] (malaktuala termino: leguminozoj). La [[simbiozo]] okazas pere de la amoniako-konsumo far la plantoj. La amoniako produktiĝas de la bakterioj vivantaj en la radikoj de tiu plantaro. Kelkaj specioj de '''cianofitoj''' (cianobakterioj el kiuj la ''Anabaena verrucosa'' estas ekzemplo), kapablas fiksi la atmosferan nitrogenon pere de ties heterocistoj<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Heterocyst Heterocistoj] estas ĉelspecio fakita pri fiksado de la atmosfera nitrogeno, ĉeestanta en kelkaj specioj da '''cianobakterioj''' filamentoplenaj, kiel la ''Nostoc punctiforme'' aŭ ''Anabaena sphaerica''. Ilia [[Ĉela muro|muroj]] estas dikaj, kaj tio malfaciligas la gasinteŝanĝo kun la duobla oksigeno (O<sub>2</sub>) en la ĉelo, helpante la enĉelan medion esence anaeroban.</ref>, kie ĉi tiuj apartenas al la ordenoj '''nostocales'Nostocales'' kaj '''stigonematales''' (malaktuala termino). La nitrogenfiksantaj specioj povas esti aŭtonomaj kaj vivi libere (kiel tiuj el la genro '''Nostoc''') aŭ vivi simbioze kun la plantoj, kiel tiuj de la genro '''azolla'Azolla''.
===Atmosfera fiksado===
La atmosfera nitrogenfiksado okazas pere de la fulmoj, kies alta energio apartigas la nitrogenmolekulojn kaj permesas ke ili ligiĝu al la oksigenmolekuloj ekzistantaj en la aero formante la Nitratan oksidon (NO). Poste, ĉi tiu dissolviĝas en la pluvoakvo kaj penetras en la sojlongrundon. La atmosfera fiksado egalvaloras al 3% aŭ 4% de la tuta nitrogeno absorbita.
=== Industria fiksado===
===Nitrogendeponejoj===
La ĉefaj nitrogendeponejoj estas la atmosfero, plantoj, bestaro, sojlogrundo, kaj oceanoj.
==Vidu ankaŭ==
|
