|
== Notoj ==
<references group="nb"/>
{{informkesto homo}}
'''Vanessa NAKATE''', naskiĝis {{naskiĝdato|1996|11|11}}, estas [[Ugando|uganda]] media aktivulo por la klimato<ref>El Pais, « 'Greta Thunberg in Madrid: “I hope world leaders grasp the urgency of the climate crisis” », El Paid, 6-a de decembro 2019, (konsultita la 25-a de januaro 2020) ([https://elpais.com/elpais/2019/12/06/inenglish/1575620644%20806494.html legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index.php?error=404&origin=https://elpais.com/elpais/2019/12/06/inenglish/1575620644%20806494.html arkivo])</ref>. Kreskinte en [[Kampalo]], ŝi engaĝiĝis en decembro 2018, rimarkinte la nekutime altajn temperaturojn en sia lando<ref>James Hanson, « 3 young black climate activists in Africa trying to save the world » ([https://www.greenpeace.org.uk/news/black-history-month-young-climate-activists-in-africa/ legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.greenpeace.org.uk%2Fnews%2Fblack-history-month-young-climate-activists-in-africa%2F# arkivo], ĉe ''www.greenpeace.org.uk'', 28-a de oktobro 2019 (konsultita la 25-a de januaro 2020)</ref>.
== Edukado ==
Vanessa Nakate estas diplomita pri komerca administrado ĉe la [[Universitato de Makerere]]<ref> Frank Kisakye, « 22-year-old Nakate takes on lone climate fight » ([https://observer.ug/lifestyle/60884-22-year-old-nakate-takes-on-lone-climate-fight legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fobserver.ug%2Flifestyle%2F60884-22-year-old-nakate-takes-on-lone-climate-fight# arkivo], ĉe ''The Observer - Ouganda'' (konsultita la 7-an de aprilo 2020)</ref>.
== Agoj por la klimato ==
Sekvante la ekzemplon de [[Greta Thunberg]], ŝi fondis la klimatan movadon en [[Ugando]]. Ĝi komenciĝis per individua striko en januaro 2019, por kontraŭstari la pasivecon de registaroj fronte al la [[tutmonda varmiĝo]]<ref>J. Lester Feder, Zahra Hirji et Pascale Müller, « A Huge Climate Change Movement Led By Teenage Girls Is Sweeping Europe. And It’s Coming To The US Next. » ([https://www.buzzfeednews.com/article/lesterfeder/europe-climate-change-protests-teens legi rete][https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.buzzfeednews.com%2Farticle%2Flesterfeder%2Feurope-climate-change-protests-teens# arkivo]), ĉe ''BuzzFeed News'', 7-a de februaro 2019 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. Laŭ ŝi, la temo de klimata ŝanĝo estis okcidentigita ''"Kiam ĝi estas diskutata en la nordo, ĝi estas el la vidpunkto de la risko de ekonomia krizo por la riĉaj landoj. Ili ne rimarkas, ke por ni, ĝi estas palpebla dramo."''<ref>Alizee Vincent, « Activisme écolo: stop à l'entre-soi occidental ! », ''Causette'' N° 109, marto 2020</ref> Dum kelkaj monatoj ŝi protestis sole antaŭ la uganda parlamento<ref> « 22-year-old Nakate takes on lone climate fight » ([https://observer.ug/lifestyle/60884-22-year-old-nakate-takes-on-lone-climate-fight legi rete] [https://observer.ug/lifestyle/60884-22-year-old-nakate-takes-on-lone-climate-fight arkivo]), ĉe ''The Observer', 30-a de majo 2019 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. Al ŝi tiam aliĝas pluraj junuloj respondantaj al ŝiaj vokoj en sociaj retoj, inkluzive de [[Leah Namugerwa]] kaj [[Hilda Flavia Nakabuye]], kiuj atentigas pri la problemo de la tropikaj arbaroj de [[Kongo (rivero)|Kongo]]<ref>« Glasgow student follows Greta Thunberg with 30 day climate crisis strike » ([https://www.glasgowtimes.co.uk/news/18057540.glasgow-student-follows-greta-thunberg-30-day-climate-crisis-strike/ legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.glasgowtimes.co.uk%2Fnews%2F18057540.glasgow-student-follows-greta-thunberg-30-day-climate-crisis-strike%2F# arkivo]), ĉe ''Glasgow Times'', 25-a de novembro 2019 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. Nakate kreis la movadojn "Junularon por Estonta Afriko" same kiel la "Rise Up Movement", ankaŭ bazitan en Afriko<ref>Ryan Bort et Ryan Bort, « A Rolling Stone Roundtable With the Youth Climate Activists Fighting for Change in Davos » ([https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/davos-climate-change-roundtable-youth-activists-941166/ legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.rollingstone.com%2Fpolitics%2Fpolitics-features%2Fdavos-climate-change-roundtable-youth-activists-941166%2F# arkivo]), ĉe ''Rolling Stone'', 23-a de januaro 2020 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>.
Ŝi estis agnoskita kiel unu el tri junaj nigrulaj aktivuloj en Afriko provanta kontraŭbatali klimatan ŝanĝon kune kun [[Adenike Oladosu]] kaj [[Elizabeth Wathuti]] fare de [[Greenpeace|Greenpeace UK]] kadre de la ''Black History Month'' en la [[Unuiĝinta Reĝlando]]2. En decembro 2019, Nakate estis unu el la junaj aktivuloj alparolanta ĉe la [[COP 25|COP25]] en Madrido<ref>« Climate change: What's Greta been saying at the COP25 conference in Madrid? » ([https://www.bbc.co.uk/newsround/50697892 legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnewsround%2F50697892# arkivo], ĉe ''BBC'', 7-a de decembro 2019 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>.
Komence de januaro 2020, ŝi publikigis, kune kun dudek aliaj junuloj el la tuta mondo, malferman leteron al partoprenantoj de la [[Monda Ekonomia Forumo]], alvokante kompaniojn, bankojn kaj registarojn ĉesigi ĉian investon en [[Fosilia brulaĵo|fosiliaj brulaĵoj]]<ref> « At Davos we will tell world leaders to abandon the fossil fuel economy »[https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/jan/10/greta-thunberg-davos-tycoons-fossil-fuels-dismantle-climate-crisis legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcommentisfree%2F2020%2Fjan%2F10%2Fgreta-thunberg-davos-tycoons-fossil-fuels-dismantle-climate-crisis# arkivo], ĉe ''The Guardian'', 10-a de januaro 2020 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. Ŝi ankaŭ partoprenas en la klimata marŝo en la lasta tago de la Forumo<ref>Somini Sengupta, « Greta Thunberg Joins Climate March on Her Last Day in Davos », ''The New York Times'', 24-a de januaro 2020 (ISSN 0362-4331, [https://www.nytimes.com/2020/01/24/world/europe/greta-thunberg-davos-protest.html legi rete], (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. Kadre de la protestoj kontraŭ la Forumo, ŝi partoprenis gazetaran konferencon kun aliaj junaj aktivuloj inkluzive de [[Greta Thunberg]], [[Luisa Neubauer]], [[Isabelle Axelsson]] kaj [[Loukina Tille]]. En la artikolo de [[Associated Press]], ŝi malkovras ke ŝi estis forigita de la grupfoto dum la enpaĝigo kaj kritikas ĉi tiun intervenon, kiu signifas igi homojn de koloro nevideblaj<ref>« Coupée d'une photo, l'activiste ougandaise Vanessa Nakate s'indigne contre le racisme » ([https://www.lalibre.be/international/europe/2020/01/25/coupee-dune-photo-lactiviste-ougandaise-vanessa-nakate-sindigne-contre-le-racisme-VTROGKNDYJCYZGOC3EDLGQ3IPU/ legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.lalibre.be%2Finternational%2Feurope%2Fcoupee-d-une-photo-l-activiste-ougandaise-vanessa-nakate-s-indigne-contre-le-racisme-5e2bec1ad8ad587c2195fb12# arkivo]), ĉe ''La Libre'', 25-a de januaro 2020 (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>. La agentejo tiam parte malantaŭeniris: ĝi forigis la foton sed ne pardonpetis<ref>« [https://blog.ap.org/announcements/ap-statement-on-cropped-photo AP Definitive Source / AP statement on cropped photo] » [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fblog.ap.org%2Fannouncements%2Fap-statement-on-cropped-photo# arkivo], ĉe ''blog.ap.org'' (konsultita la 25-an de januaro 2020)</ref>.
Monaton antaŭ la [[COP 26]], en pintkunveno organizita de [[Unuiĝintaj Nacioj|UN]] en [[Milano]] por 400 junuloj el la tuta mondo, ŝi faris paroladon, en kiu ŝi emfazis, ke la ĉiujaraj 100 miliardoj da fondusoj por klimathelpo promesitaj al vundeblaj landoj ne estis pagitaj<ref>« [https://thepressfree.com/7-temps-forts-de-laction-climatique-a-retenir-avant-la-cop26/ 7 temps forts de l'action climatique à retenir avant la COP26] » [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fthepressfree.com%2F7-temps-forts-de-laction-climatique-a-retenir-avant-la-cop26%2F# arkivo], ĉe ''ThePressFree'', 3-a de oktobro 2021 (konsultita la 3-an de oktobro 2021)</ref>. Ŝi aldonis ''"Perdaĵoj kaj damaĝoj estas kun ni nun, ni devas meti ilin en la kerno de la intertraktadoj."''<ref>« [https://www.ladepeche.fr/2021/09/29/a-lapproche-de-la-cop26-les-jeunes-se-mobilisent-pour-le-climat-9820552.php À l'approche de la COP26, les jeunes se mobilisent pour le climat] » [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.ladepeche.fr%2F2021%2F09%2F29%2Fa-lapproche-de-la-cop26-les-jeunes-se-mobilisent-pour-le-climat-9820552.php# arkivo], ĉe ''ladepeche.fr'' (konsultita la 3-an de oktobro 2021)</ref>.
Ŝi ĉeestas ĉe la [[COP 26]] en Glasgovo, kune kun Greta Thunberg kaj [[Dominika Lasota]] kie la tri klimataktivuloj esperas renkontiĝi rekte kun kelkaj dekoj da registaroj por instigi ilin plenumi la celojn de la [[Pariza Klimata Interkonsento]]<ref>« [https://twitter.com/avaaz/status/1454781610226855937 https://twitter.com/avaaz/status/1454781610226855937] » [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Ftwitter.com%2Favaaz%2Fstatus%2F1454781610226855937# arkivo], ĉe Tvitero (konsultita la 1-a de novembro 2021)</ref><ref>« Vanessa Nakate, militante ougandaise pour le climat : « Je veux des actions maintenant, pas dans dix ans » », ''Le Monde.fr'', 5-a de novembro 2021 ([https://www.lemonde.fr/afrique/article/2021/11/05/vanessa-nakate-militante-ougandaise-pour-le-climat-je-veux-des-actions-maintenant-pas-dans-dix-ans_6101060_3212.html legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.lemonde.fr%2Fafrique%2Farticle%2F2021%2F11%2F05%2Fvanessa-nakate-militante-ougandaise-pour-le-climat-je-veux-des-actions-maintenant-pas-dans-dix-ans_6101060_3212.html# arkivo], konsultita la 6-a de novembro 2021)</ref>.
== Motivoj ==
Ŝi estas motivita de la fakto, ke la [[tutmonda varmiĝo]] en ŝia lando kondukas al [[inundo]]j kaj [[trosekeco]]j, kio rezultigas rapidajn plialtiĝojn de la prezoj de bazaj nutraĵoj, kiuj aparte premas la malriĉulojn18. Tamen, ellaso de [[forceja gaso]] estas ĉefe respondeco de riĉaj landoj kaj de la plej riĉaj loĝantoj de evolulandoj.
En intervjuo de 2019 kun Amy Goodman por ''Democracy Now!'', Vanessa Nakate klarigas sian engaĝiĝon al klimata protekto jene: ''"Mia lando tre dependas de agrikulturo, do same ties loĝantoj. Do se niaj bienoj estas detruitaj de inundoj, se la bienoj estas detruitaj de sekeco kaj la agrikultura produktado reduktiĝas, tio signifas, ke la prezo de nutraĵoj plialtiĝas. Do nur la plej privilegiitaj povos aĉeti manĝaĵojn. Kaj kiuj estas la plej grandaj elsendantoj de niaj landoj, tiuj estos kapabla travivi la nutra krizon, dum la plejmulto de la homoj, kiuj vivas en orbetoj kaj kamparaj komunumoj, malfacilas akiri nutraĵojn pro la altaj prezoj. Kaj tio kondukas al malsato kaj morto. Lauxvorte, en mia lando, la manko de pluvo signifas malsato kaj morto por la malpli privilegiitaj."''<ref> « [https://www.democracynow.org/2019/12/12/cop25_vanessa_nakate_uganda Uganda’s First Fridays for Future Climate Striker, Vanessa Nakate, Joins COP25 Protests in Madrid] » [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.democracynow.org%2F2019%2F12%2F12%2Fcop25_vanessa_nakate_uganda# arkivo], ĉe ''Democracy Now!'' (konsultita la 25-a de jannuaro 2020)</ref>
== Distingoj ==
Ŝi estas en la listo de BBC 100 Women publikigita la 23an de novembro 2020<ref> « BBC 100 Women 2020: Who is on the list this year? », BBC News, 23 novembre 2020 ([https://www.bbc.com/news/world-55042935 legi rete] [https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Fworld-55042935# arkivo], konsultita la 17-an de februaro 2021)</ref>.
Poste en 2021 ĝi estas parto de la listo Time 100 Next publikigita de [[Time]] la 17-an de februaro 202124.
== Verkaro ==
*Nakate, Vanessa (28-a de oktobro 2021). ''A bigger picture: my fight to bring a new African voice to the climate crisis'' ISBN 978-035865450-6.
== Referencoj ==
{{referencoj}}
== Vidu ankaŭ ==
* [[Kelvin Doe]]
* [[Greta Thunberg]]
* [[Alexandria Villaseñor]]
[[Kategorio:Ugandaj ekologiistoj]]
[[Kategorio:Ugandaj aktivuloj]]
|
