Birdumo: Malsamoj inter versioj

'''Birdumo''' aŭ '''birdorigardado''' estas observado kaj studo de [[birdoj]] per simple okula rigardo aŭ per vida plibonigo danke al uzado de [[binoklo]]j aŭ [[teleskopo]]j. Plej granda parto de birdumantoj aŭ birdorigardantoj plenumas tiun agadon pro distraj aŭ sociaj kialoj malkiel [[ornitologo]]j, kiuj okupiĝas pri pli formala scienca studado de birdoj. Tamen la limoj inter ambaŭ okupoj estas svagaj kaj tre facile oni pasas de unu al la alia, tiele multaj tiamaniere rapide transiras de la unua al la dua.

Birdumantoj tre ofte diferencigas sin el birdorigardantoj. La distingo inter ''birdumo'' kaj ''birdorigardado'' baziĝas sur dediĉo aŭ intenseco. Ĝenerale mempriskribitaj birdumantoj koncentriĝas plie ĉe trovo kaj studo de birdoj ol ĉe ĝenerala observado, kaj klopodas ekscii pri detaloj kiel plumoŝanĝado, distribuado, migrado kaj medio. Dediĉitaj birdumantoj klopodas investi pliepli multe en optika ilaro, kiel [[teleskopo]]j, kaj povas veturi malproksimen, dum birdorigardantoj agadas pli limigite eble ĉe lokaj naturaj rezervejoj, propraj ĝardenoj aŭ kiel feria [[hobio]] kaj investas malpliemalpli en optika ilaro.<ref name="dunne">{{cite book |last= Dunne |first= Pete |title= Pete Dunne on Bird Watching |year= 2003 |publisher= Houghton Mifflin |location= Boston |id= ISBN 0-395-90686-5}}</ref><ref name="oddie">{{cite book |last= Oddie |first= Bill |title= Bill Oddie's Little Black Bird Book |year= 1980 |publisher= Butler & Tanner Ltd |location= Frome & London |id= ISBN 0-413-47820-3}}</ref> Birdorigardado povas esti nur simpla pormomenta dediĉo al agrabla okupo, dum birdumado estas iom pli hobieca tasko, kiu pli proksimiĝas al ornitologio. Birdorigardantoj povas dediĉi sin al tia distrado nur semajnfine, dum vespera promenado ktp., dum birdumantoj (eĉ se ne estas ornitologoj) povas facile fari tion preskaŭ ĉiutage (aŭ preskaŭ).

La ornitologiaj asocioj pli kaj pli utiligas birdumantojn (kaj eĉ instigas ilin) kiel bazobazon de la tiel nomita ''populara scienco'', tio estas nombrado de [[populacio]]j (ekzemple dum [[birdomigrado]]) por science determini tendencojn (stabiliĝo, pliiĝo aŭ malpliiĝo), proponi politikajn decidojn al la koncernaj instancoj, helpi al pli sciencaj akademiajn studojn ktp.

Multaj birdumantoj partoprenas en nombrado de loĝantaro de birdoj kaj observado de migradaj kutimoj, kiuj foje estas specifaj ĉe individuaj specioj. Tiuj birdumantoj povas ankaŭ kalkuli ĉiujn birdojn en antaŭdecidita areo, kiel ekzemple en [[insulo]]. Tiu civitana scienca agado povas helpi identigi mediajn minacojn al [[bonfarto]] de birdoj aŭ, konverĝe, konsili pri eroj de media administracio por kontribui al survivado de riskantajn speciojn aŭ helpi la reproduktadon de specioj por estetikaj aŭ ekologiaj kialoj. Tiu pli scienca flanko de la hobio estas jam branĉo de [[ornitologio]], jam kunordigataj en ĉiu lando de la respektivaj sciencaj aŭ ornitologaj asocioj.