Esperanta etimologio: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Remush (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Roberto (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 10:
fontlingvoj de Esperanto mem (t.e. en la franca, germana, angla ktp.)
surbaze de grekaj radikoj, sed kiuj ne jam ekzistis en la greka (kvankam
ili plej ofte estis poste alprenitaj ankaŭ en ĝin).
mezurilo), "mikrobo" (gr. μικρός = malgranda + βίος = vivo), gramofono (gr. γραμμή = linio + φωνή = voĉo) k.s. Kreado de tiaj vortoj daŭras ĝis nun, kvankam plej ofte surbaze de vorteroj jam uzataj en la internacia scienc-teknika terminaro: ekz. pri la vortoj "magnetoskopo" aŭ "falokratio" oni povas argumenti ke ili estis faritaj ne rekte el la grekaj vortoj μαγνήτης = magneto kaj σκοπέω = rigardi, aŭ φαλλός = faluso kaj κράτος = regpotenco, sed el la jam antaŭe pruntitaj vortoj "magneto" kaj "faluso" kaj el la internacie konataj vorteroj "skop-" (de teleskopo, mikroskopo k.s.) kaj "krati-" (de "demokratio",
▲vortoj kiel "termometro" (el la grekaj θερμός = varma kaj μέτρον =
"aristokratio" k.s.).
Multaj aliaj lingvoj influis en la Esperanta vortprovizo: la Franca, la Germana, la Angla kaj la Rusa. ▼
Kelkaj vortoj samas ekzakte al la Anglaj vortoj, sed la prononco estas iom malsama: birdo (a bird), rivero (a river), teamo (a team), boato (a boat).Mano (angle: a hand) malsimilas al la angla; sed la angla ankaŭ uzas la saman radikon en la sekvaj vortoj: '''man'''ual (per'''man'''a), '''man'''ufacture, '''man'''ipulate, '''man'''uscript, '''man'''acles, '''man'''euver, '''man'''ifest, '''man'''ner, '''man'''ager, com'''man'''d, de'''man'''d, e'''man'''cipate, recom'''men'''d, '''main'''tain, '''main'''tenance. Rimarku ke la radiko "hand" ankaŭ aperas en Esperanto: handbalo, handikapo.
▲Multaj aliaj lingvoj influis en la Esperanta vortprovizo: la Franca, la Germana, la
Foje, la rilato ne estas evidenta, sed tamen ĝi ekzistas.
Se oni retroiras al la hipoteza Pra-Hindo-Eŭropa lingvo, oni trovas pliajn rilatojn inter la
Angla, Esperanto, kaj multaj eŭropaj lingvoj.
Oni trovas ankaŭ vortojn devenaj de la Araba, la Jida, la Japana, la Litova.
Kutime tiuj vortoj ne migris rekte el tiuj lingvoj al Esperanto, sed tra alia influhava eŭropa lingvo. Ili iĝis internaciaj.
Gejsero venis el fama islanda specimeno Geysir (geysa signifas "impeti").
Fine, estas ankaŭ kelkaj aprioraj vortoj en Esperanto - t.e. vortoj,
kiuj ne devenis de aliaj lingvoj. Ekzemple de tio estas la [[korelativo]]j.
| |||