Gumo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
e ligoj
Linio 1:
Gumo estas elasta materialo, kiu estas produktita - originale - el suko de keljakkelkaj tropikaj plantoj (natura gumo aŭ [[kaŭĉuko]]) aŭ el nafto kaj alkoholo (sinteza gumo, kaŭĉuko).
 
La gumon priskribis laŭ sciancaj kriterioj unuafoje la franca C.-M. de la Condamine kaj François Fresneau post sud-amerika ekspedicio en 1736. La komerca sukceso de la gumo okazis, post kiam [[Charles Goodyear]] ne inventis la vulkanizadon en komenco de la 1840-aj jaroj.
 
==La natura gumo==
Oni produktas la naturan gumon (kaŭĉukon) el diversaj plantoj, plej ofte el ''Hevea brasiliensis''. Tiu molligna arbo devenas el Brazilo kaj disvastiĝis dismonde. Oni nun prenas ties sukon (la [[latekso]]n) plej grandkvante en [[Indonezio]], [[Ŝri-Lanko]], [[Malajzio].
 
La [[latekso]] troviĝas en [[floemo]] de la H. brasiliensis. Oni vundas la floemon kaj kolektas, aglutinas tion per [[fumado]] super [[fajro]]. Moderna metodoj estas la koaguligo per [[vinagra acido]], kemiaĵoj aŭ traktado per varmega aero.
 
ĉar la natura gumo estas malfacile varmiĝas, ĝi estas grava krudmaterialo por [[pneŭo]]j de konkursaŭtoj, ŝarĝaŭtoj, busoj, aviadiloj.
 
==Sinteza gumo==
La natura gumo estis malfacile uzabla, ĉar ĝi moliĝis somere, dum vintre ĝi iĝis malelasta, rompiĝema. Tiun problemon solvis Charles Goodyear per la [[vulkanizado]], kio estas kunmiksado de la gumo kun [[sulfuro]] kaj [[plumbokarbonato]].
 
Komencve de la 1900-aj jaroj aperis la organikaj kemiaj vulkanizigiloj kaj antioksidantoj[[antioksidanto]]j. Tiuj pli rapide reguligis la proceson kaj la gumo ne iĝis rompema. Oni pli poste malkovris efikon de [[fulgo]], kiu grandigas la fortecon kaj daŭrivecon de la gumo.
 
La analizo de la guma kemio kondukis al ekuzo de izopreno, kiu estas transformebla al gumsimila materialo per polimerizado. La [[Germanio|germanaj]] sciencistoj[[sciencisto]]j produktis ĉ.ĉircaŭ 2300 tunojn el sinteza gumo dum la unua mondmilito. Oni ellaboris diversajn metodojn en la 1930-aj jaroj pri polimerizado en Germanio, [[Sovetunio]], [[Britio]], [[Usono]].