Bartolomeo Cristofori: Malsamoj inter versioj

Bartolomeo Cristofori naskiĝis la 4-an de majo 1655 kiel filo de Francesco Cristofori en [[Padovo]], kiu apartenis al la [[Venecia respubliko]]. Pri liaj fruaj vivojaroj nenio konatas. En 1690 [[Ferdinando de Medici]], filo de la [[Toskanio|toskana]] grandduko [[Kozimo la 3-a de Medici]], vokis lin kiel instrumentkonstruisto kaj -agordisto al sia kortego en Florenco. Dum tiu tempo Cristofori eklaboris pri nova [[martelmekaniko]], kiu ebligu dinamikan ludon. La inventarlisto de la muzikinstrumentoj el la jaro 1700 enhavas "''arpicembalo che fà il piano e il forte''" (klaviceno, kiu povas ludi laŭte kaj mallaŭte), kiun oni kutime datigas sur la jaron 1698 kaj kiu validas kiel unua [[piano]]. Ĝi havis tonamplekson de kvar [[oktavo]]j. Ankaŭ post la morto de Ferdinando en 1713 Cristofori restis ĉe la grandduka metiejo kaj produktis pluajn pianojn kaj plibonigis ilian teknikon.

Krome li restaŭradis kelkajn valorajn antikvajn [[klaviceno]]jn kaj evoluis du novajn klavarinstrumentojn, ''spinettone'' (granda [[klaviceneto]] kun pluraj registroj) kaj reprezentativan ovalan klaviceneton, kies baskordoj estis aranĝitaj en la mezo.

* The Metropolitan Museum's [http://www.metmuseum.org/toah/hd/cris/hd_cris.htm web page] on its 1720 Cristofori piano
* A [http://www.nmsu.edu/~muzine/pnovarht.htm page about the early piano] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20050901024846/http://www.nmsu.edu/~muzine/pnovarht.htm |date=2005-09-01 }}, including an image of the 1722 Cristofori instrument in Rome.

** Web page of the [http://www.galleriaborghese.it/nuove/estrumenti.htm Museo Nazionale degli Strumenti Musicali] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20051025125441/http://www.galleriaborghese.it/nuove/estrumenti.htm |date=2005-10-25 }} in Rome (no image, but information for visitors)

* The Leipzig Musikinstrumenten-Museum's [http://www.uni-leipzig.de/~mim/musik/exponat/mi/chordo/chordmt/hklavier/nr.170/170e1.html entry] on its 1726 Cristofori piano.

* Website of [[Tony Chinnery]], harpsichord maker. Hear an [http://www.gb.early-keyboard.com/gallery.htm original] and a [http://www.gb.early-keyboard.com/Piano.htm replica] Cristofori.

* O'Brien, Grant (2003) "Bartolomeo Cristofori/Giovanni Ferrini as restorers and re-builders. A ‘Neapolitan’ connection in two Italian harpsichords in Britain." Online at [http://www.claviantica.com/Publications_files/Cristofori_Naples.htm].

* Puliti, Leto (1874) "Della vita del Serenissimo Ferdinando dei Medici Granprincipe di Toscana e della origine del pianoforte" ("On the life of His Serene Highness Ferdinando de Medici, Grand Prince of Tuscany, and on the origin of the pianoforte," ''Atti dell'Accademia del R. Istituto musicale di Firenze'' 12:92-240.

* Wraight, Denzil "A Florentine Piano c.1730 for Early Piano Music", online at [http://www.denzilwraight.com/ferriniflyer.htm].