Mapuĉoj: Malsamoj inter versioj

[[ImageDosiero:1897 mapuche 500.jpg|thumb|250px|BildoFoto fotitafarita jeen la jaro 1897, de la geografo [[Hans Steffen]]]]

[[ImageDosiero:Flag of the Mapuches.svg|thumb|250px|Mapuĉa Flagoflago]]

Mapuĉoj, samkiel [[ajmara|Ajmaraojajmaraoj]], [[keĉuo|Keĉuojkeĉuoj]] kaj [[atacameño|Atakamanojatakamanoj]], posedis grandan konon rilate al scienco, [[astronomio]] kaj spiritaj aferoj. Ili povis interpreti la movadon de la [[suno]], la [[luno]], la [[stelo|steloj]] kaj eĉ tiun de la planedo [[venusoVenuso]].

Mapuĉoj subteniĝisvivtenis sin precipe per agrikulturo. Ilia kulturo baziĝas sur rakontata tradicio, ilia socia kaj religia agado estis regata de la [[Admapu]], pro tio ke ili ne konis skribon. La mapuĉa lingvo nomatas [[mapudungun]]. Temas pri aglutina lingvo, kies rilaton al aliaj lingvoj lingvistoj ankoraŭ ne trovas. Ankaŭ ili posedas aron da ekzercoj similaj al luktartoj kiuj nomiĝas ''kollellaullin'' (koljeljaŭljin'). Ili ludis sporton nomatan palín, ankaŭ nomata "ĉŭeka", kiu tre similas al ''[[hockeyhokeo]]'',.

La mapuĉa mitologio baziĝas precipe je adorado al prauloj, kies ĝenerala nomo estas '''Pillán''' ''(piljan')''. Krom Pillán ekzistas ankaŭ adoro al [[naturo]]. Ili ankaŭ kredas je supera diaĵo, kiu superregas ĉion, nomata '''Ngünechen''' ''(ngjuneĉen`)''. Ngünechen konsistas precipe el kvar diuloj. Antaŭ la kristana influo temis pri kvar individuaj diuloj. Malgraŭ la alta nombro de diaĵoj en la mapuĉa mitologio ili neniam kreis panteonon de propraj dioj, kiel la grekoj aŭ la ĝermanoj faris.

La plej elstara religiulo estas la '''Maĉi''' (ĉiam estas ino), kiu organizas la adoron kaj la celebron de pluraj ritualoj. Ekzistas ritualo kiu estas mikzaĵomiksaĵo inter adorado kaj amuziĝo nomata '''Guillatún''' ''(giljatun')''.

La mapuĉa [[mitologio]] estas tre varia. La legendo pri la kreado de la ĉilia geografio estas rimarkinda: ''La historio de Tenten kaj Kajkaj''. Laŭ mapuĉoj, antaŭ longa tempo ekzistis du grandaj serpentoj[[serpento]]j, unu estis '''Kajkaj-vilu''' kiu mastris la akvon[[akvo]]n kaj la oceanon[[oceano]]n kaj la alia estis '''Tenten-vilu''', kiu mastris la fajron[[fajro]]n kaj la vulkanojn[[vulkano]]jn. Iam, Kajkaj koleriĝis kaj per sia vosto (simila al fiŝa posta naĝilo) ekbatis la akvon kaj la tero inundiĝis. Homoj kaj bestoj senespere petegis helpon al Tenten. Tenten akceptis kaj permesis al ĉiu besto kaj homo rajdi sur sia dorso. La tero denove sekiĝis kaj ĉiuj denove havis trankvilan vivon, ĝis Tenten koleriĝis kaj ĉiuj vulkanoj ekeruptis, do la homoj kaj bestoj forkuris al pli sekura loko.