Gramatiko de Okcidentalo

Interlingue estas konstruita lingvo. Ĝi estis nomita Occidental (Okcidentalo) inter 1922 kaj 1947. Edgar de Wahl, unu el la unuaj esperantistoj, kreis ĝin. De Wahl devenis el la grandurbo Talino en Estonio, kiu estis tiam de la Rusa Imperio sed poste iĝis sia propra lando. Li parolis la germanan, la rusan, la estonan kaj la francan ekde kiam li estis infano kaj havis naturan kapablon en lingvoj. Li ofte estas nomita de Wahl.

De Wahl ne estis kontenta pri Esperanto. Li decidis krei lingvon nomatan "Occidental". Li publikigis ĝin en 1922. En 1949 la nomo de la lingvo estis ŝanĝita al Interlingue.

Alfabeto

Okcidentalo estas skribita per 26 latinaj literoj: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, I, m, n, o, p, q, r, s, t , u, v, w, x, y, z.

Substantivo

§ 21. Interlingvo lasas al vortoj siajn naturajn finaĵojn, kaj ne preskribas certajn finvokalojn por iuj klasoj de vortoj. Cangurú, villa, radio, matre, midí.

§ 22. La neŭtrala fina vokalo -e troviĝas en multaj substantivoj por fiksi establi la ĝustan elparolon de la fina konsonanto, por eŭfonio, aŭ por distingi la substantivon de simila adjektiva aŭ vorta formo. Pace, image, rose, libre, cable, altruisme, curve, centre, central, centrale, directiv, directive, marine, circulare, cantate, infinite, tangente.

§ 23. Gramatika genro ne ekzistas. Ĉiuj substantivoj estas viraj, inaj aŭ neŭtralaj laŭ sia signifo.

Adjektivo

§29. La karakteriza vokalo fina -i troviĝas en multaj adjektivoj, ĉefe por fiksi la ĝustan prononcon de la fina konsonanto, kaj por distingo post tipaj substantivaj kaj infinitivaj finaĵoj. felici, sagi, porosi, organisatori, amari.

§ 30. Multaj adjektivoj povas facile fariĝi substantivoj per aldono de la finaĵoj -e, -o, -a. yun, yune, yunes, yunos, yunas.

§31. Por formi substantivon esprimantan la ĝeneralan ideon de kvalito oni aldonas la finaĵon -um. li novum, li bellum.

§ 32. Adjektivoj estas senŝanĝaj laŭ genro kaj nombro. li grand filio, li grand filia, li grand filios, li grand filias.

§ 33. Kiam la adjektivo estas uzata sen substantivo kaj oni bezonas pro certaj kialoj indiki la pluralon, oni aldonas -s, post konsonantoj aldonante eŭfonan -i-, kie tio eblas sen ŝanĝi la prononcon. Vi pomes, prende li maturis. (Jen pomoj, prenu la maturajn)

§ 34. Por la komparativo indikas egalecon kun tam - quam pli grandan kvanton kun plu - quam malpli grandan kvanton kun minu (min) - quam Li estas tiel granda kiel sia frato; li estas pli granda ol sia frato; li estas malpli granda ol sia frato. Li estas pli granda ol mi. La plej granda libro.

§ 35. Por la superlativo oni indikas la plej grandan kvanton kun maxim (max) la plej malgrandan kvanton kun minimum. La plej granda el la libroj. La malplej granda libro.

§ 36. Por la absoluta superlativo oni uzas: tre, aŭ la sufikson: -issim. tre grand, grandissim. Por kompari tri aŭ pli da gradoj oni uzas: grand, plu grand, mem plu grand, plu grand ancor, mem plu grand ancor. (granda, pli granda, eĉ pli granda, ankoraŭ pli granda, eĉ pli granda ankoraŭ)

§ 37. En ĉiuj komparoj oni uzas: quam. egalmen quam, altrimen quam.

Pronomoj

§ 38. Adjektivaj pronomoj estas tiuj, kiuj staras antaŭ aŭ post substantivo por ĝin karakterizi; ili restas senŝanĝaj kiel veraj adjektivoj. Substantivaj pronomoj ekzistas anstataŭ substantivo; ili povas preni la pluralon, kiel substantivojn, se necese. Personaj pronomoj.

§ 39. Estas du formoj, unu por la subjekto (nominativo), la alia por la objekto (akuzativo aŭ dativo, oblikva kazo).

• subjekto: yo tu il ella it noi vu ili (illos, ellas)
• objekto: me te le la it nos vos les (los, las)

La formoj en krampoj estas uzataj nur en okazo de neceso.

§40. La pronomo esprimanta ĝentilecon estas: vu (vd. § 13). Oni uzas ĝin anstataŭ tu, kiu esprimas certan intimecon aŭ parencecon*.

§41. La nedifinita pronomo estas: on, la refleksivo: se, la reciproka: unaltru. On vide se. Ili vide se. Ili vide nos. Vu vide nos. Vu vide vos. Ili vide unaltru. Noi vide unaltru. (Oni vidas sin. Ili vidas sin. Ili vidas ilin. Vi vidas ilin. Vi vidas vin. Ili vidas unu la alian. Ni vidas unu la alian.)

§ 42. Post prepozicioj oni uzas la akuzativon, aŭ la nominativon krom yo kaj tu. Veni con me! Yo veni con te. Noi ea con le (o il). Vu ea con ella (o la). Noi parla pri it. On parla pri nos. Yo veni pos vos. Yo labora por les (o ili). (Venu kun mi! Mi venas kun vi. Ni iras kun li. Vi iras kun ŝi. Ni parolas pri tio. Unu parolas pri ni. Mi venas post vi. Mi laboras por ili.)

Posedaj pronomoj

§ 43. La adjektivaj kaj substantivaj formoj estas samaj; sed por la substantiva formo oni povas uzi la artikolon, laŭ nuanco aŭ la reguloj de la gepatra lingvo, kaj ili prenas la pluralon, se necese.

mi - mia tui - via su - lia, her nor - nia vor - via lor - ilia

To es mi. To es li mi. To es mi libres. To es li mis. To es tui. To es li tui. To es lor. To es li lor. To es li lores. Vi nor parapluvies; Li mi es plu grand quam vor, o: quam li vor. Vidente nor canes yo constata que li tuis súpera li mis in vìvacitá, o: que tuis súpera mís in vivacitá, etc. To es lores; to es li lores. Ples far lu tui. Ples da me tui libre. Il deve far li su.

Parol-Kompozicio

§ 143. Plej ofta estas la metodo meti la komplementon sen prepozicio antaŭ la substantivo rilatanta al la verbo, kun aŭ sen streketo. scri-table = scri-table = tablo por skribi, vent-moline = muelejo movita de la vento, chapel-bux, nota-librette, postcarte, scrimachine, tippmachine, mult-lateral, circumnavigar, contraproposition.

En novaj formacioj oni rekomendas ligi la du vortojn per streketo. En komponaĵoj jam internaciaj la du vortoj estas ofte kunigitaj per o aŭ i. ferrovia, agricultura, uníform, li uniforme, aeroplan, electromotor.

Por simpleco aŭ pli da komprenebleco kaj klareco oni rekomendas en multaj kazoj uzi atributojn anstataŭ komponaĵojn. animale domestic, premie de assecurantie, comunication per vapornaves.