Mondialo (Heimer)

Por la Mondial proponita de René de Saussure, vidu Nov-Esperanto.

Mondialo (Mondial) estas planlingvo kreita de la sveda gimnazia instruisto Helge W. Heimer (1890-1959) kaj unue publikigita en 1943. La lingvo estas bazita sur la modernaj latinidaj lingvoj, ĉefe la franca, itala kaj hispana. La projekto do klasigeblas Eŭroklono, do naturalisma planlingvo bazita sur eŭropaj lingvoj.

Inter 1943 kaj 1957 aperis gramatikoj kaj vortaroj en la sveda, franca kaj angla lingvo kaj ankaŭ konversaciaj tekstoj. Tiuj estis ofte rencenzataj en favora tono ankaŭ de profesiaj lingvistoj. Oni aparte laŭdis la belsonecon de la lingvo. En la 1950-aj jaroj ĝi estis ankaŭ menciita en la dua eldono de la tiam ĉefa sveda enciklopedio Svensk Uppslagsbok kiel unu el la du ĉefaj svedaj planlingvoj; la alia estis ling. Kvankam mondialo ofte estis laŭdata, ĝi neniam sukcesis ensociiĝi.

Mondialo similas al Interlingvao. Dum la vortprovizo de tiu lasta konsistas el, unue, prototipaj formoj proksimaj al la latinaj kaj, due, unuopaj neasimilitaj pruntaĵoj el la franca kaj aliaj modernaj lingvoj, la vortprovizo de mondialo devenas pli rekte el la modernaj lingvoj, kaj ne montras tiujn du klasojn.

La gramatiko de mondialo estas pli simpla ol tiuj de ĝiaj fontlingvoj, sed estas tolerataj kelkaj malregulaĵoj, en kelkaj kazoj ankaŭ "supletiva" formvariado.

Ekzemploj

Rimarko pri ortografio kaj prononco:

• [ts] skribiĝas z, sed c antaŭ i kaj e: zar, azur; place, civil
• [dʒ] skribiĝas j, sed g antaŭ i kaj e: ja, juriste; agente, gimnaste
• [ɡ] skribiĝas g, sed gu antaŭ i kaj e: guste, grande; guera, guide
• [k] skribiĝas c, sed qu antaŭ i kaj e: cultur, clar; quel, qui.

Anecdote

„ Tristan Bernard, le autor humoristique, havi un dia prendate place con un amico in un vagon de primer clase por andar a Versalies. Il alumavi imediatemente un bon cigar, que il comenzavi da fumar con visible satisfacion. Alor un senior entravi i dicavi in un ton iritante a Tristan Bernard da gectar le cigar o da andar in un altere compartimente. Nul response. Le senior inconosate repeta su demande, ma in van. Fuor se de indignacion, il precipita se fuor del compartimente i returna algue momentes dopo con le conductor. "Cel senior ha nulo da dicar ci", dicavi alor Tristan Bernard, "il ha un biliete de secunde clase, i cil e le primer clase." Confuse i furiose, le pasagero devavi presentar su biliete al conductor i acompaniar lui imediatemente a un compartimente de secunde clase. Cuando li havi andate se, le amico de Tristan Bernard questionavi lui come il havi povate savar que lo evi un biliete de secunde clase. "Il saliavi del poche de sui gilete", respondavi Tristan Bernard, "i yo vidavi que il evi del mem color que le mi. ”

Traduko

Tristan Bernard, la humorisma aŭtoro, unu tagon prenis lokon kun amiko en vagono de unua klaso por iri al Versajlo. Li ekbruligis tuj bonan cigaron, kiun li komencis fumi kun videbla ĝuo. Tiam sinjoro envenis kaj diris en agaca tono al T. B. ke li forĵetu la cigaron aŭ iru al alia kupeo. ...

Poem lirique

Mondial	Esperanto
Parla sempre de amor, dica me que tu amara me con tute tui ardor tanque tu i yo vivara. Non lontano e le dia u nu sera via, via	Parolu ĉiam pri amo diru al mi ke vi amos min kun tuta via ardo dum vi kaj mi vivos. Ne malproksimas la tago kiam ni estos for, for.

Bibliografio

• Helge Heimer (1943): Världsspråket Mondial. 1. Grammatik. Lund: Gleerupska. 116 p.
• Helge Heimer (1945): Världsspråket Mondial, Kort grammatik. 55 pp.
• Helge Waldemar Heimer (1947): Mondial, an international language: 1, Grammar. Lund: Gleerupska Universitetsbokhandeln. 64+3 p.
• Helge Heimer (1952): Mondial: langue internationale. 1, Grammaire. Lund: Gleerupska univ.-bokh. 38 p.
• Helge Heimer (1953): Mondial: langue internationale. 2, Grammaire et dictionnaire de poche: Français - mondial, mondial - français. Lund: Gleerupska univ.-bokh. 104 p.
• Helge Heimer (1955) Mondial, lingua internacional: conversacion, mondial-suedese-francese-englese, i gramatica (in suedese, francese, englese) Lund: Gleerupska. 77 p.
• Helge Waldemar Heimer (1957): Mondial: an International Language. 2, Grammar and Pocket Dictionary. Lund: Gleerupska. 152 p.

La projekto ricevis la bibliotekan klasifikon 418 “1930” de Biblioteko Butler.

Eksteraj ligiloj

• Yo parla mondial - un blogue in le lingua internacional mondial
• Libroj kaj aliaj dokumentoj en kaj pri Mondialo en la Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo Arkivigite je 2007-12-21 per la retarkivo Wayback Machine