Vladislao la 2-a Jogajlido: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Ismo (diskuto | kontribuoj) stumpo/ĝermo |
plena biografio |
||
Linio 1:
[[Ĉeĥio]] > [[Historiaj ŝtatestroj de Ĉeĥio]] > Vladislao la 2-a Jagello
'''Vladislao la 2-a Jagello''' ([[1351]]-[[1434]]) estis [[Pollando|pola]] [[reĝo]] kaj grandduko de [[Litovio]].
[[Pola lingvo|Pole]] li nomiĝas '''Władysław II Jagiełło''', esperante ''Ladislao la 2-a la Jagelono''.
Linio 5 ⟶ 8:
En [[1410]] li venkis la Germanan Ordenon ĉe ''Grunwald''.
'''Vladislao la 2-a Jagello''' ([[1471]] – [[1516]])
*li naskiĝis la [[1-a de marto|1-an de marto]] de [[1456]].
*gepatroj: pola reĝo [[Kazimiro la 4-a Jagello]] kaj Elizabeto Habsburga.
*'''reĝo''' kaj '''princo-elektisto''' [[Ĉeĥio|ĉeĥa]], [[Hungario|hungara]], [[Kroatio|kroata]] kaj [[Dalmatio|dalmatia]], '''margrafo''' [[Moravio|moravia]] kaj [[Luĵico|luĵica]], '''duko''' [[Silezio|silezia]], [[Aŭstrio|aŭstria]], [[Stirio|stiria]], [[Krajno|krajna]], [[Limburko|limburka]], [[Brabanto|brabanta]] kaj [[Luksemburgio|luksemburgia]].
*li parolis [[ĉeĥa lingvo|ĉeĥe]], [[hungara lingvo|hungare]], [[pola lingvo|pollingve]], [[latina lingvo|latine]], [[germana lingvo|germane]], [[franca lingvo|france]].
*[[1456]] – [[1471]] li estis edukata en la pola reĝa kortego en [[Krakovo]].
*la [[27-a de majo|27-an de majo]] de [[1471]] li estis elektita ĉeĥa reĝo. Koncilio tiel respektis deziron de la mortinta reĝo [[Jiří el Poděbrady|Jiří]], kiu agnoskis siajn sekvantojn – [[Pollando|pola]]-[[Latvio|latviajn]] Jagelonojn. Sed parto de nobelaro frunte kun Zdenko el [[Šternberk]] senĉese estis agnoskanta kiel reĝon [[Matiaso la 1-a Korvino|Matiason Korvinon]] kaj same [[papo]] diris sian opinion kontraŭ Vladislao, elektita de [[Jan HUS|husanoj]].
*la [[9-a de junio|9-an de junio]] de [[1471]] ĉeĥa mesaĝistaro alveturis [[Krakovo|Krakovon]] por sciigi reĝon Kazimiron pri la rezulto de la elektado.
*la [[16-a de junio|16-an de junio]] de [[1471]] Vladislao Jagello estis proklamita kiel reĝo.
*la [[25-a de julio|25-an de julio]] de [[1471]] li ekvojaĝis [[Bohemio|Bohemion]] akompanata de 10 000 ĉevaloj.
*la [[19-a de aŭgusto|19-an de aŭgusto]] de [[1471]] Vladislao alvojaĝis [[Prago|Pragon]].
*la [[22-a de aŭgusto|22-an de aŭgusto]] de [[1471]] Vladislao Jagello estis kronita kiel la ĉeĥa reĝo Vladislao la 2-a. Tiel surtroniĝis prapranepo de [[Karolo la 4-a]] kaj ano de dinastio, kiu regis ekde la jaro [[1385]] en [[Pollando]] kaj [[Latvio]]. Vladislao tiel ja fariĝis la ĉeĥa reĝo, sed li regis nur al [[Bohemio]]. [[Moravio|Moravion]], [[Silezio|Silezion]] kaj ambaŭ [[Luĵico|Luĵicojn]] pluekzistis sub Matiaso Korvino.
*[[1471]] – [[1478]] Vladislao vane provis priregi la reston de la ĉeĥa regno.
*[[1475]] estis en [[Prago]] komencita konstruado de Prašná brána (Prašná-pordego) subgvide de konstruinto Matěj Rejsek el [[Prostějov]].
*[[1476]] en la plej malnova ĉeĥa libropresejo en [[Plzeň]] aperis la unua presita libro en [[Bohemio]]. Ne estas evidente, ĉu tio estis Statutoj de ĉefepiskopo Ernesto por praga diocezo aŭ Kroniko trojana.
*la [[20-a de julio|20-an de julio]] de [[1476]] Vladislao sendis siajn reprezetantojn-svatantojn, por ke ili svatu lian geedziĝon al Barboro Hohenzollerna-Hlohova. La reĝo bezonis necese atingi aliancon kun iu, kiu stariĝu anstataŭ li en la regno. Vladislao estis estro de Bohemio, kie li pluekzistis nur kun la plena fortostreĉo kontraŭ la hungara reĝo kaj papo. Aliancanojn li trovis en branibora princo-elektisto Albreĥto el Hohenzollern, kromnomata Aĥilo. Lia filino Barboro estis jam vidvino, sed heredantino de hlohova princlando, kiu fariĝus al Vladislao.
*la [[12-a de septembro|12-an de septembro]] de [[1476]] okazis subskribo de geedziĝkontrakto.
*la [[7-a de februaro|7-an de februaro]] de [[1477]] estis okazonta la geedziĝa festamuzo, sed intertempe la hungara reĝo konkeris regionon ĉirkaŭ [[Hlohov]] kaj Barboro komencis estis obstaklo. Ambaŭ flankoj poste alterne prokrastis ŝian alveturon en Bohemion. Kaj nelonge post tio okazis traktado pri nova svatado plej baldaŭ kun familio Gonzago kaj poste kun Mario Burgunda, heredantino de [[Luksemburgio]] kaj pluaj landoj. Vladislao havis ja en sia titolaro titolon de duko luksemburgia, sed la titolo estis pli multe ornamo ol realo.
*la [[7-a de decembro|7-an de decembro]] de [[1478]] per [[Olomouc|Olomouca]] kontrakto estis agnoskita la ĝisnuna stato de disŝiro de la ĉeĥa regno inter Vladislao la 2-a kaj Matiaso Korvino kaj ambaŭ regantoj pludaŭris en titolo de la ĉeĥa reĝo. Tiu, kiu pli baldaŭ ne mortus, estis fariĝonta estro de la reĝlando de rivalo kun tio, ke se kiel la unua estus mortinta Matiaso, Bohemio estos devanta la ceterajn landojn elaĉeti per sumo de 400 000 da hungaraj ormoneroj.
*[[1479]] estis en [[Bohemio]] leĝigita ordono pri redono de fuĝintaj servutuloj al iliaj mastroj.
*la [[24-a de septembro|24-an de septembro]] de [[1483]] en [[Prago]] eksplodis ribelo de kalikula majoritato de la urbo kontraŭ reakciaj urbodomanoj, kiuj estis ekzekutitaj.
*[[1485]] estis en koncilio en [[Kutná Hora]] interkonsentita paco por 31 jaroj inter katolika kaj kalikula nobelaroj.
*la [[15-a de julio|15-an de julio]] de [[1490]], post morto de [[Matiaso la 1-a Korvino]], Vladislao estis elektita kiel hungara reĝo. Sed la apudaj landoj estis definitive redonitaj nur kun alveno de [[Habsburgoj]]. La saman jaron li venkis soldatarojn de Johano Korvino, li repaciĝis kun li donacinte al li posedaĵojn en [[Kroatio]].
*la [[17-a de novembro|17-an de novembro]] de [[1490]] Maksmiliano Habsburga konkeris [[Beogrado|Beogradon]] kaj Vladislao estis devigita rezigni pri regado en aŭstriaj landoj.
*la [[20-a de februaro|20-an de februaro]] de [[1491]] Johano Albreĥt pro interkonsento kun la frato rezignis pri pretendoj al la hungara trono.
*[[1500]] en [[Praga burgo]] estis finita konstruado de vladislaa ĉambrego, kies konstruinto estis Benedikto Rejt.
*la [[11-a de marto|11-an de marto]] de [[1500]] ĉeĥa koncilio akceptis la t.n. „Vladislaan landan reĝimon“ – aron da juroj, per kiuj li provis leĝigi superregadon de sinjoraro super urboj. Pli malfrue ĝi gvidis al pluraj konfliktoj.
*la [[3-a de aprilo|3-an de aprilo]] de [[1500]] [[papo]] [[Aleksandro la 6-a]] plenumis peton de Vladislao kaj li eksedzigis lian edzecon kun Beatrico Aragona.
*la [[23-a de marto|23-an de marto]] de [[1502]] estis subskribita geedziĝkontrakto kun Anno, nomata Candale, el Foix, kiu en majo de la sama jaro ekiris en [[Budapeŝto|Budenon]], kie Vladislao la 2-a havis la sidejon.
*la [[29-a de septembro|29-an de septembro]] de [[1502]] en [[Beogrado]] okazis kronado kaj geedziĝo de Anno kun Vladislao la 2-a.
*la [[13-a de julio|13-an de julio]] de [[1503]] naskiĝo de filino Anno (edzo Ferdinando Habsburga).
*la [[17-a de aŭgusto|17-an de aŭgusto]] de [[1503]] forbrulis [[Prago]] kaj tuj post tio ekregis en [[Bohemio]] rekte arkta vintro.
*la [[10-a de januaro|10-an de januaro]] de [[1504]] reĝo Vladislao estis trafita de apopleksio.
*la [[1-a de julio|1-an de julio]] de [[1506]] naskiĝo de heredonto de trono princo Ludoviko.
*la [[26-a de julio|26-an de julio]] de [[1506]] reĝino Anno mortis pro antaŭtempa nasko.
*la [[10-a de februaro|10-an de februaro]] de [[1509]] la reĝo sukcesis liberiĝi post ok jaroj el potenco de la hungara nobelaro kaj li alveturis Bohemion eĉ kun la infanoj.
*[[1514]] en [[Hungario]] eksplodis ribelo gvidita de Georgo Doĵa. La ribelo estis brute subpremita kaj Georgo Doĵa estis sidigita sur ardigitan feran tronon kaj sur lian kapon estis surigita arda fera krono.
*la [[20-a de julio|20-an de julio]] de [[1515]] Vladislao la 2-a fermis kontrakton kun Maksmiliano Habsburga pri reciproka sekvanteco kaj gedziĝo de la infanoj.
*[[1516]] en [[Jáchymov]] estis komencita minado de [[arĝento]].
*la [[13-a de marto|13-an de marto]] de [[1516]] la ĉeĥe-hungara reĝo Vladislao la 2-a mortis je podagro kaj li estis sepultita en [[Beogrado]]. Per la morto de Vladislao la 2-a foriris el la ĉeĥa historio la reĝo, kiun ni prave povas envicigi inter la plej malfortajn. Dum lia regado krizo en interrilatoj de urboj kaj nobelaro senĉese profundiĝis kaj la reĝa aŭtoritato kaj potenco estis pripensinde endanĝerigita.
[[bg:Владислав II]]
| |||