Karpata Rutenio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 15:
|}
|}
'''Karpata Rutenio''' (hodiaŭa [[Transkarpata provinco]] de [[Ukrainio]]) estis en la jaroj [[1919]] – [[1938]] unu el kvar aŭtonomiaj landoj de [[Ĉeĥoslovakio]]. Ties ĉefurbo estis [[UĵgorodUĵhorodo]], post la unua [[viena arbitracio]] en [[novembro]] de [[1938]], kiu aligis sudajn regionojn, en kiuj loĝis precipe [[hungaroj]], al [[Hungario]] ties centro fariĝis urbo [[Ĥust]].
 
==Resumo==
Linio 38:
En decembro de [[1918]] la rutena delegacio forveturis ĝis [[Budapeŝto]] al [[Milan Hodža]], kiu tie traktis kun la hungara registaro, interpretante al li la opinion de la plimulto da loĝantoj, ke la karpata lando intencas disigi de Hungario kaj aliĝi aŭ al Ukrainio aŭ al Ĉeĥoslovakio.
 
Opinioj en Karpata Rutenio nur prilaboriĝis. La nacia konsilantaro en [[Ĥust]] proklamis en [[januaro]] de [[1919]] alkliniĝon al [[Ukrainio]], eĉ kiam ne tute sen internaj konfliktoj. La konsilantaro en [[UĵgorodUĵhorodo]] persistis en postulato de [[aŭtonomio]] enkadre de [[Hungario]] kaj nacia konsilantaro en [[Prešov]] konsentis kun tiu ĉi plano de la usona rutenoj. Nur finaj traktadoj de Centra Nacia Konsilantaro en UĵgorodUĵhorodo la [[8-a de majo|8-an de majo]] de [[1919]] decidis, ke rutenoj aliĝos al Ĉeĥoslovakio.
 
Sed la hungara registaro de premiero [[Károly Mihály]] ne staris pasive flanke. En decembro de [[1918]] ĝi proklamis por Karpatan Rutenion aŭtonomion kunlaborante kun la uĵgoroda Konsilantaro de hungaraj rutenoj. En la tempo de soveta kaj hungara respublikoj soldattrupoj enpenetris eĉ en Karpatan Rutenion, kie oni komencis praktiki plurajn socialigajn disponojn, kiuj sed renkontiĝis kun rezisto de la loĝantaro (ekz. fondado de agrikulturaj kooperativoj kaj mobilizo de [[Ruĝa Armeo]]).
Linio 44:
===Packonferenco en [[Parizo]]===
 
En [[februaro]] de [[1919]] kunvenis [[Grigorij Ĵatkoviĉ]] kun [[A. Beskid]], parolanto de Subkarpatio. Ili kreis rutenan komisionon kaj komune kun ĉeĥoslovaka delegitaro en [[Pariza Packonferenco]] ili prezentis planon al kunigo de Karpata Rutenio kiel aŭtonomia regiono kun [[Ĉeĥoslovakio]]. Parto de dokumentoj por la paca konferenco estis ankaŭ memorando el [[UĵgorodUĵhorodo]] el [[majo]] de [[1919]] rekomendita al prezidento [[Tomáš Garrigue Masaryk|Masaryk]], kiu la [[23-a de majo|23-an de majo]] akceptante la delegitaron diris, „ke aliancanoj agnoskis postulaton de karpataj rutenoj kaj ili aljuĝis al ili rajton aliĝi kiel aŭtonomia parto al la ĉeĥoslovaka ŝtato“.
 
La [[10-a de septembro|10-an de septembro]] de [[1919]] estis poste fermita kontrakto en [[Saint-Germain]], laŭ kiu Karpata Rutenio fariĝis parto de [[Ĉeĥoslovakio]] kiel aŭtonomia lando kun propra parlamento, kiu estis havonta leĝdonpovon en demandoj de aŭtonomio, lernejaferoj, religio ktp. La deka artikolo de la kontrakto fiksas: „Ĉeĥoslovakio devligas sin, ke ĝi establos la teritorion de rutenoj en sudkarpataj limoj, destinitaj de fruntaj potencoj kaj kunigitaj enkadre de la ĉeĥoslovaka ŝtato kiel aŭtonomia unuo, kiu estis ekipita per la plej vasta aŭtonomio unuiĝinta kun unueco de la ĉeĥoslovaka ŝtato“.
Linio 58:
===[[Viena arbitracio|Viena konferenco]], [[munkena interkonsento|munkena diktato]]===
 
Ligante al la [[munkena interkonsento|munkena diktato]] [[Adolf Hitler|Hitler]] kunvokigis al la [[2-a de novembro]] de [[1938]] arbitracian konferencon ĝis [[Vieno]]. Laŭ ties decido [[Ĉeĥoslovakio]] devis transdoni al [[Hungario]] sudan parton de [[Slovakio]] kaj sudon de Karpata Rutenio kun urboj [[UĵgorodUĵhorodo]], [[Mukaĉeve]] kaj [[Beregove]]. [[Hungaroj]] aneksis 152 mil hektarojn de la plej fekunda parto de la lando kun vinberejoj, fruktoĝardenoj, tabakplantejoj kaj maizoplantejoj. Ili interrompis tiel ĉefan fervojlinion de urbo [[Ĉop]] en oriento.
 
===Karpata Ukrainio===