Elektronkovraĵo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
HorSan40 (diskuto | kontribuoj)
Nova paĝo: == Elektrona kovraĵo de atomo == La tuto de elektronoj, kiuj troviĝas ĉirkaŭ la kerno estas la elektrona kovraĵo. La elektronoj tavole, en ŝeloj konstruas la elektronan kovraĵo...
 
vikiigo
Linio 1:
La tuto de elektronoj[[elektrono]]j, kiuj troviĝas ĉirkaŭ la kerno[[atomkerno]] estas la '''elektrona kovraĵo'''. La elektronoj tavole, en ŝeloj konstruas la elektronan kovraĵon.
== Elektrona kovraĵo de atomo ==
 
La elektrono estas tre eta, [[fundamenta partiklo]], ĝia maso estas 1836-oble pli malgranda ol la la maso de unu [[protono]]. Ĝi portas negativan ŝargon[[ŝargo]]n. Ĉi tiu ŝargo estas ĝuste tiel granda , kiel la pozitiva ŝargo de protono. La elektronoj moviĝas ĉirkaŭ la kerno de la atomo, kaj bildas la elektronan kovraĵon de atomo. La elektronoj ĉirkaŭas la kernon aŭ nukleon, kiel nubo, nomita ankaŭ '''elektrona nubo'''. La nombro de elektronoj en laneŭtrala (senŝarĝa) atomo estas tiom, kiom la nombro de protonoj en la kerno. La signo de elektrono estas: e-.
 
Karaktero de elektrono estas – kiel ankaŭ tio de ceteraj partikloj: protonoj, neŭtronoj[[neŭtrono]]j, ktp. –, ke ili ne estas sole materiaj partikloj, sed ankaŭ ondoj.
 
La tuto de elektronoj, kiuj troviĝas ĉirkaŭ la kerno estas la elektrona kovraĵo. La elektronoj tavole, en ŝeloj konstruas la elektronan kovraĵon.
 
La elektrono estas tre eta, fundamenta partiklo, ĝia maso estas 1836-oble pli malgranda ol la la maso de unu protono. Ĝi portas negativan ŝargon. Ĉi tiu ŝargo estas ĝuste tiel granda , kiel la pozitiva ŝargo de protono. La elektronoj moviĝas ĉirkaŭ la kerno de la atomo, kaj bildas la elektronan kovraĵon de atomo. La elektronoj ĉirkaŭas la kernon aŭ nukleon, kiel nubo, nomita ankaŭ elektrona nubo. La nombro de elektronoj en la atomo estas tiom, kiom la nombro de protonoj en la kerno. La signo de elektrono estas: e-.
 
Karaktero de elektrono estas – kiel ankaŭ tio de ceteraj partikloj: protonoj, neŭtronoj, ktp. –, ke ili ne estas sole materiaj partikloj, sed ankaŭ ondoj.
 
La atomo pli malpli simileblas la sunsistemon, kie la kerno similas la sunon, kaj la elektronoj similas la planedojn. Tamen la movo de elektronoj ne estas similigebla kun la movo de solidaj korpoj. La elektronoj moviĝas tiel rapide, preskaŭ ili samtempe estus en pli loko. Oni ne povus priskribi vojon de elektrono, sed ĉirkaŭ la kerno ili estigas ŝelon, kiu povas enhavi pli tavolojn kaj havas elektran kaj magnetan efikon.
Linio 13 ⟶ 9:
La staton de elektronoj, kiuj konstruas la elektronan kovraĵon, ĉar ili ne estas simple imageblaj kiel etaj sferetoj, oni ne povas priskribi per simpla matematika funkcio, sed per, nur t. n. psi-funkcio, kiu indikas difuzan disdividiĝon.
 
===Orbito===
'''Orbito''': La elektrona nubo en la elektrona ŝelo ĉirkaŭ la kerno povas okupi nur certajn lokojn, tamen plenas spacon ĉirkaŭ la kerno, kvankam oni ne povas determini la lokon, kie ĝuste troviĝas. En ĉiuj punktoj de la spaco estas determinebla nur la grado de probablon, kiel la elektrono en donita momento povas troviĝi. Tiel ekzemple oni povas bildigi la nubon de elektrono per punktoj, kiuj povas esti loke pli densaj aŭ malpli densaj, depende de tio, kie estas pli probable la trovebleco de elektrono. Ofte oni anstataŭas la nubon per ties averaĝa kurbo resp. per surfaco. Ĉi tion surfacon povas oni nomi orbito.
 
===Spino===
'''Spino''': Per simpligeco oni povas diri, ke la elektron turnas ĉirkaŭ sia turnakso en iu direkto. La [[spino (elektrono)|spino]] montras, en kiu direkto turnas la eletrono. Se sur la orbito estas nur unu elektrono, ĝi estas nepara. Sur la unua orbito povas lokiĝi nur du elektronoj. Tiu dua devas havi kontraŭan spinon, la elektronoj sur la orbitalo devas havi antiparalelan spinon. ili estigas elektronan paron. Sur kelkaj orbitoj povas lokiĝi ankaŭ pli neparaj elektronoj, se ili havas egalajn energian valoron. En ĉi tiu kazo ili havas paralelan spinon.
 
===Energio===
Elektron povas esti sur diversaj energiaj niveloj, t. e. povas havi diversajn statoj, kiuj difinas sian orbiton. La staton de elektrono oni indikas per minuskloj: '''s, p, d, j'''. En la kemio gravas la unuj tri statoj: '''s, p''' kaj '''d''', kiun oni povas ilustri en la ortogonala, spaca, koordinata sistemo. Imagu, ke la kerno estas en la origo de la koordinata sistemo. En la stato s la orbito situas ĉirkaŭ la origo. En la stato '''p''' la orbito povas situi laŭ la akso '''x, y''' aŭ '''z''', en formo de etendiĝanta cifero 8. Laŭ la lokiĝo oni diferencas orbitoj '''px, py''', kaj '''pz'''. En la stato d estas la formo de orbito pli komplika.
 
La energion de elektrono ĉefe karakterizas la ĉefa kvantumnumero, kiu povas havi la valorojn: 1 .. 8. Kun kreskanta valoro kreskas ankaŭ la energio de elektrono. la elektrona ŝelo de atomo povas havi ĝis sep tavolojn. Ofte oni indikas la tavolojn per Majuskloj: '''K, L, M, N, O, P, Q''', aŭ per la ĉefaj kvantumaj numeroj: '''1, 2, 3, 4, 5, 6, 7'''. En la perioda tabelo la vico montras, kiom da tavolon havas la elemento. Ĝia nombro indikas, en kia vico troviĝas la elemento. La nombro de orbitoj en la tavolo: '''n2''', kaj la nombro de elektronoj en la tavolo: '''2n2'''. La plej multaj elektronojn en la vico havas la noblaj gazoj. Kun ili finiĝas la vicoj, iliaj plej eksteraj orbitoj estas plenitaj kun elektronoj.
 
[[Kategorio:Atoma fiziko]]