Zsuzsa Polgár: Malsamoj inter versioj

[[Image:Susan Polgar2.jpg|thumb|right|200px|Suzanna Polgar]]'''Suzanna POLGAR''' (hungare: '''POLGÁR Zsuzsa''' ['polga:r 'ĵuĵa]) (naskita la [[19-a de aprilo|19-an de aprilo]] [[1969]] en [[Budapeŝto]], [[Hungario]]), estas unu el la plej fortaj [[ŝako|ŝakludantinoj]] en la historio: ŝi estis la naŭa ina [[ŝakmondĉampiono]], regnanta de [[1996]] ĝis [[1999]]. Nuntempe ŝi vivas en [[Usono]], kaj ŝi [[angligo|angligis]] sian nomon al '''Susan Polgar''' por fari ĝin pli facile prononcebla por anglalingvanoj.

Kune kun siaj [[Polgar (Apartigilo)|du pli junaj fratinoj]], ŝi lernis la ŝakludon de sia patro, [[Polgár László]]. Malgraŭ limoj metitaj al siala libereco ludi en internaciaj turniroj, en [[1984]] Suzanna jam estis la plej alte klasifikata ŝakludantino en la mondo. Tamen, en novembro de tiu jaro, [[FIDE]] (''Fédération Internationale des Échecs'') (sub premo de la Soveta federacio, kiu ne volis vidi ne-sovetan ludantinon en n-ro 1) decidis alkonsenti 100 pliajpliajn [[Elo-sistemo|Élő-poentojn]] al ĉiuj ludantinoj krom ŝi, forigante ŝin de la unua loko en la listo de januaro de [[1987]]. La klarigo estis, ke Polgar akiris sian klasifikon ĉefe ludante kontraŭ viroj, dum aliaj ŝakludantinoj havis malŝveligitajnmalpligrandajn klasifikojn proĉar estiili ludintajludis en nur inaj turniroj. La statistikaj pruvoj subtenantaj tiun decidon estis tre suspektindaj, ĉar la donitaĵoj, je kiuj ili baziĝis, estis malgranda sub-aro de la haveblaj donitaĵoj. Neniu simila interferado en la klasifikoj okazis de post tiam.

En januaro de [[1991]], Polgar fariĝis la unua virino akirinta la viran titolon de [[Internacia Grandmajstro|Grandmajstro]] per havigihavigante al si tri normojn de GMGrandmajstro kaj klasifikon pli altan ol 2500. ([[Nona Gaprindaŝvili]] kaj [[Maja Ĉiburdanidze]] jam antaŭe ricevis la titolon honore pro esti [[ŝaka mondĉampioneco|mondĉampioninoj]].) [[Judit Polgar|Judita]], la plej juna fratino de Suzanna, akiris la grandmajstran titolon iom pli poste, en decembro de 1991.

En [[1992]] (kielestante pli malforta ol sia fratino Judita, kiu tiam estis n-ro 1 mondskale), Suzanna gajnis kaj la fulmrapidan kaj la rapidan ŝakajn ĉampionecojn antaŭ siaj fratinoj Sofia kaj Judita, kaj ankaŭ antaŭ multe da aliaj inaj tre fortaj ŝakludantinoj en la mondo.

En [[1996]], Suzanna PolgarPolgár gajnis la klasikan inan mondĉampionecon, sian 4-an mondĉampioninan titolon. Ŝi estas la sola el ĉiuj gemondĉampionoj, kiu gajnis la trioblan ŝakan kronon (fulmrapidan, rapidan kaj klasikan ĉampionecojn). Estis malfacile al FIDE trovi mecenaton por ŝia titoldefendo du jarojn poste, kaj ĝi fine aranĝis ĝin en [[1999]] sub kondiĉoj, je kiuj Polgar obĵetis, unue ĉar ŝi petis ses monatojn por ripozi kaj pretigi sin akuŝinte je sia unua infano, kaj due ĉar la matĉo estis okazonta tute en [[Ĉina Popolrespubliko|Ĉinujo]], la patrujo de la kontestantino [[Xie Jun]].

Kiam Polgar malakceptis ludi sub tiaj kondiĉoj, FIDE senigis ŝin je ŝia titolo. Polgar procesis en la [[Sporta arbitrada kortumo]] en [[Lausanne, Svislando]] por monaj damaĝoj kaj restarigo de sia titolo. En marto de [[2001]] la kortumo decidis favore al PolgarPolgár, kondamnante FIDE al pagi ŝinal ŝi $25.000 enpro damaĝojdamaĝo. Tamen, ĉar nova mondĉampionino estis kronita, FIDE ne povas redoniredonis al ŝi ŝianla titolon.

En [[1997]] Polgar publikigis la membiografian libron ''Reĝino de la Ludo de la Reĝoj''. La [[Usona Ŝakfederacio]] nomumis Polgar-on "Grandmajstro de la Jaro" en [[2003]], unuafoje aljuĝante tiun honoron al virino. En tiu sama jaro (2003), Polgar ankaŭ fariĝis la unua virino gajninta la plej fortan usonan malfermitan fulmrapidan ĉampionecon de ĉiuj tempoj, en kampo inkluzivanta 7 grandmajstrojn. Ŝi ne kompetiskunludis en [[2004]] sed gajnis la titolon refoje en [[2005]].

De post septembro de [[2005]], Polgar vivas en [[Novjorko]], kie ŝi estras la [http://www.SusanPolgar.com ŜakcentroŜakcentron Polgar], ĉefe por kuraĝigi gejunulojn en ilia studado de la ŝakludo. Ŝi ludis en la [[Usono|Usona]] ina teamo dum la [[ŝakolimpikoj de 2004]] okazintaokazintaj en oktobro en [[Majorko]], [[Hispanujo]], kaj gajnis la oran medalon porpro la plej alta performanca klasifiko en la ina turniro kaj la plej alta poentaro. Sume ŝi gajnis 10 olimpikajn medalojn (5 orajn, 4 arĝentajn kaj 1 bronzan). Krome, ŝi havas serion da 56 sinsekvaj olimpikaj venkoj sen iaiu ajn malvenko (tio estas komparebla al la nekredebla serio de 56 bazpilkaj ludoj de Joe DiMaggio). Ŝi fakte neniam malvenkis eĉ unu olimpikan ludon.

Ŝi estas unu el la plej multe legataj ŝakaj verkistoj en la mondo. Inter ŝiaj lastaj libroj estas ''Ŝaka gvidlibro de mondĉampionino'', ''Ŝakaj taktikoj por ĉampionoj'', ''Trarompi kaj instrui al vi la ŝakludon en 24 horoj''. Suzana ankaŭ estas premiita sakaŝaka ĵurnalisto kun artikol-serioj en ''Chess Life, ChessCafe, Chess Horizons, Georgia Chess, Empire Chess, School Mates'', ktp. Ŝi ankaŭ publikigis serion da 6 instruaj DVD-oj.