Protestado en Irano (2009): Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj) |
RG72 (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 5:
== Disvolviĝo de eventoj ==
{{ĉefartikolo|Kroniko de protestado en Irano (2009) }}
La subtenantoj de [[Mir Hosejn Musavi]] eliris sur la stratojn sub la devizoj "For la [[diktatoro]]!" kaj "Mortu la diktatoro!".<ref name="morto">[http://lenta.ru/news/2009/06/13/iran/ В Иране начались демонстрации протеста против переизбрания Ахмадинеджада] {{ru}}</ref> Musavi deklaris ke li "ne cedos al la tiu manipulado" kaj avertis ke konduto de iuj politikistoj dum la balotado "skuas la politikajn fundamentojn de la lando".<ref name="skui">[http://www.mignews.com/news/politic/world/130609_142545_12531.html Конкурент Ахмади-Неджада не сдается] {{ru}}</ref> Li diris ankaŭ ke postulos la rebalotadon.<ref name="rebal">[http://www.newizv.ru/lenta/110320/ Иран: оппозиция устроила беспорядки] {{ru}}</ref> Baldaŭ aperis kaj estis vaste disvastigita tiel nomata "vera rezulto", laŭ la opozocio originita el la ministrejo pri interna aferaj. Laŭ tiu dokumento Musavi ricevis 19,075,623 voĉoj, [[Mehdi Karubi]] — 13,387,104 voĉoj, Mahmud Ahmadineĵad — 5,698,417 voĉoj, [[Mohsen Rezaji]] — 2,754,218 voĉoj. La {{daton|17|junio}} irana reĝisoro [[Mohsen Maĥmalbaf]] kaj la irandevena verkistino [[Marĝane Satrapi]], loĝanta en [[Francio]], reprezentis tiun dokumenton al [[Eŭropa Parlamento]] kiel aŭtentika.<ref>[http://
Trita Parsi, la prezidanto de la "[[Nacia Usona-Irana Konsilio]]", rakontis al la televidstacio [[Al-Ĝazira]], ke la naturo mem de la venko estigas "multajn demandosignojn". "Estas tiel multe da strangaĵoj. Ili estas egale raportantaj, ke Ahmadineĵad gajnis en la urbo [[Tabriz]], kiu estas la hejmurbo de Musavi, kun 57 %. Tio ja estas ekstreme neverŝajna. Kial la voĉdonoj estis kalkulitaj tiel rapide, malgraŭ tio, ke la balotado eĉ malfermiĝis ses horojn pli malfrue ol antaŭplanite?".<ref name="trit">[http://www.eventeo.net/web/index.php/mezoriento/politiko/1602-irana-disputata-balotado-estigas-agitadon- Irana disputata balotado estigas agitadon] {{eo}}</ref>
Polico brutalo dispeladis manifestaciojn, kiuj baldaŭ trakreskis en tumultoj.<ref name="tumulto">[http://www.bbc.co.uk/russian/international/2009/06/090613_iran_elections_protests.shtml Беспорядки в Иране после победы Ахмадинежада] {{ru}}</ref><ref name="krep">[http://lenta.ru/news/2009/06/13/iran1/ Иранская полиция разогнала митинги противников Ахмадинеджада] {{ru}}</ref> Vespere la {{daton|13|junio}} en Tehrano oni elŝaltis [[movtelefonio]]n.<ref name="tranko">[http://lenta.ru/news/2009/06/13/off/ В столице Ирана отключена мобильная связь] {{ru}}</ref> [[Facebook]] kaj [[YouTube]] denove estis nealireblaj<ref name="Veb">[http://rian.ru/world/20090614/174300365.html Мобильная связь и веб-сайты отключены в Тегеране на фоне протестов] {{ru}}</ref> Laŭ komuniko de la irana bloganto [[Reza Torabi|Reza]] ekde la {{daton|10|junio}} ne eblis sendi kaj ricevi [[Servo de mallongaj mesaĝoj|SMSon]] tra la lando, tre malbone funkcias poŝtelefono, [[Interreto]] paneas kaj tre malrapide eblas retumi, ne funkcias [[mesaĝilo Yahoo]], kiun uzas pli ol 90 % de iranaj retuzantoj. Al la {{dato|17|junio}} mesaĝilo Yahoo denove funkciis, sed ne ĉiam glate.<ref name="bloganto">[http://www.ipernity.com/blog/reza.torabi/160099 Aktualaj novaĵoj el Irano: 1] {{eo}}</ref> Laŭ Al-Ĝazira la tumultoj de la 13-a de junio iĝis la plej grandaj post la [[Irana revolucio]].<ref name="Poll">[http://english.aljazeera.net/news/middleeast/2009/06/2009613172130303995.html. Poll results prompt Iran protests] {{en}}</ref>
La kvanto de protestantoj en Tehrano atingis 100 miloj da homoj.<ref name="Kvanto">[http://lenta.ru/news/2009/06/15/rally2/ Число участников акции протеста в Тегеране достигло 100 тысяч] {{ru}}</ref> Polico aplikis pulvopafilon, akvon kaj gason, preskaŭ ĉiutage estigis novaj viktimoj.<ref name="murdo">[http://www.interfax.ru/society/news.asp?id=85242 Во время демонстрации в Тегеране убит манифестант] {{ru}}</ref> Ahmadineĵad komparis la protestanoj) kun [[Futbalo|futbalaj]] ŝatantoj malkontentiĝitaj kun malvenko de siaj teamoj. Li ne respondis la demandoj pri batado de homoj per policanoj, kaj nomis sian elektiĝadon sanan kaj puran.
La {{daton|15|junio}} la irana Ministerio pri Internaj Aferoj publikigis rezultojn de la kalkulado de balotiloj en diversaj provincoj kaj urboj. Laŭ la rezultoj Mousavi gajnis pli multajn balotilojn ol Ahmadineĵad nur el Tehrano kaj aliaj malmultaj regionoj kaj malsukcesis en plejparto de provincoj kaj urboj de la lando.<ref name="prob">[http://esperanto.cri.cn/161/2009/06/16/1s97217.htm Ĉu ŝanĝiĝos rezulto de irana elektado?] {{eo}}</ref> La mitingoj de la protestoj trapasis kaj ekster Irano: ĉe la ambasadorejoj en [[Parizo]],<ref name="Paris Protests">[http://www.flickr.com/photos/mousavi1388/3624965104/ Paris Protests] {{en}}</ref> [[Berlino]],<ref name="People protesting at the Iranian embassy in Berlin">[http://www.tweetphoto.com/19852zpe People protesting at the Iranian embassy in Berlin] {{en}}</ref> [[Londono]],<ref name="Protesters rally outside Iranian embassy in London">[http://ca.news.yahoo.com/s/afp/090614/world/iran_vote_britain_protest Protesters rally outside Iranian embassy in London] {{en}}</ref> [[Romo]],<ref name="">[http://www.tgcom.mediaset.it/mondo/articoli/articolo452407.shtml Voto Iran, corteo studenti a Roma] {{it}}</ref> [[Amsterdamo]]<ref name="Tweehonderd demonstranten bij ambassade Iran">[http://www.nrc.nl/binnenland/article2271183.ece/Tweehonderd_demonstranten_bij_ambassade_Iran Tweehonderd demonstranten bij ambassade Iran] {{nl}}</ref> kal aliaj urboj.
[[Dosiero:6th Day - Mousavi n His wife.jpg|thumb|left|300px|Musavi kun sia edzino dim "silenta manifestacio". [[Tehrano]]. {{dato|18|junio|2009}}]]
Ekde tiu tago sur la ĉefstratoj de Tehrano kaj la aliaj urboj okazas "silenta manifestacio". Homoj silente marŝas sur la stratoj kaj levas la manojn montrante venkosignon. Ili kunportis fotojn de Musavi, kaj bildojn, sur kiuj skribita estas “kie estas mia voĉo?”
La {{daton|19|junio}} [[Ajatolo]] Sejed [[Ali Ĥamenej]] faris parolon en la [[Teherana Universitato]] kaj diris, ke en la okazinta prezidanta balotado ne eblas aperi grandskala manipulado de balotiloj; kandidatoj kontestantaj la elektadan rezulton devas serĉi solvon laŭ la leĝa vojo, sed ne devas premi la aŭtoritatojn per surstrataj protestoj. Li avertis, ke oni devas tuj haltigi la protestojn, alie gvidantoj de tiuj devas porti respondecon pri iu ajn sangado, perforto kaj tumulto.<ref name="ajt">[http://esperanto.cri.cn/121/2009/06/20/1s97432.htm Obama avertis Iranon protekti popolan rajton pri paca protesto] {{eo}}</ref>. Ajatolo kulpigis Musavi kaj Karubi pri gvadado de protesto, kaj diris se la protestoj daŭrigus dum postaj tagoj, li agos pli serioze.
La {{daton|20|junio}} en Facebook kaj YouTube estis disvastigita la filmeto, kiu kaptis la murdon de la 27-jaraĝa irananino [[Murdo de Neda Aga-Soltan|Neda Aga-Soltan]] sur Keshavarz bulvaro en Tehrano. Persono kiu poŝtis filmon skribis ke li estas doktoro, kaj li ĉe estis kiam el plafono okazis pafado, kaj ŝajnas ke pafantano estis ne-uniformano. Li skribas ke li rapidis hepli, sed la virino forpasis post du minutoj. En la filmo aŭdebla estas voĉo de viro: “Kara ne timu, Neda ne timu!”.
<ref>[http://www.youtube.com/verify_age?&next_url=/watch%3Fv%3DK67fFhgn_CA Neda Agha-Soltan YouTube] {{en
La {{daton|22|junio}} la [[Armeo de la Gardistoj de la Islama Revolucio]] oficiale deklaris, ke ĝi estas preta subpremi la protestadon.<ref>[http://www.rian.ru/world/20090622/175074437.html Стражи Исламской Революции готовы подавить протесты иранской оппозиции] {{ru}}</ref> La {{daton|23|junio}} 70 universitaj profesoroj post vizito al Musavi estis arestitaj.<ref name="ebadi">[http://www.ipernity.com/blog/reza.torabi/162000 Aktualaj novaĵoj el Irano: daŭras la krizoj] {{eo}}</ref>
| |||