|
[[ImageDosiero:Diatomeas-Haeckel.jpg|thumb|right|300px|Duflanka kaj centra diatomodiatomeoj. Desegnoj de Ernst Haeckel]]
[[ImageDosiero:Licmophora_flabellata-Haeckel.jpg|thumb|right|300px|Kolonio de ''Gomphonema'' laŭ Ernst Haeckel]]
'''DiatomojDiatomeoj''', aŭ ''Diatomaceae'' enlaŭ la scienca latina nomo, estas tipoj de flavbrunaj unuĉelaj [[algo]]j, kies skeleto pristudotapristudata mikroskope de [[Paleobotaniko]] estas el [[siliko]]. TiujIli vivas en ĉia tipo de akvo kaj estas bonkvalitaj indikiloj pri [[saleco]], temperaturo jahkaj aliaj kondiĉoj de sia tiama vivmedio. Tradicie oni diferencigis inter la diatomojdiatomeoj ''Centraj'', kun radia [[simetrio]], kaj la ''Pennales'', kun duflanka simetrio kaj plilongigita formo. Multaj specioj aperas formantaj ĉenojn aŭ aliajn ordajn kunmetaĵojn.
La diatomojdiatomeoj estas [[fotosintezo|fotosintezuloj]], kiuj formas parton de la planktono (fitoplanktono). Ili estas flavbrunaj pro la koincidokuniĝo de fotosintezaj pigmentoj, kiuj enhavas klorofilon c<sub>1</sub> kaj c<sub>2</sub>, kiel aliajn pigmentojn.
Ili povas esti koloniukoj kaj de sala akvo kaj de fluanta akvo; same ili povas ĉeesti malfacilegajn kondiĉojn de temperaturo aŭ saleco, aŭ interĉeestas kun aliaj vivuloj.
Ili posedas kovrilonkovraĵon el [[siliko]], nomitanomitan [[frustulo]], konsistigantakonsistanta el du pecoj kiuj alĝustiĝas kiel skatoleto kaj kovrilo, sed tiu pli malgranda ol tiu ĉi. La frustulo estas delikate ornamita per variaj kaj simetriaj desegnoj kiuj diferencigas ambaŭla tipojdu datipojn de diatomojdiatomeoj. La frustuloj de la diatomojdiatomeoj sedimentiĝas pro gravecforto, kiam ĝi estas englutita aŭ kiam mortiĝasmortas la ĉelo, kreante la konsiston de la [[sedimentaj rokoj]] kiel la [[diatomito]] aŭ la [[moronito]]. La ecoj de tiuj materialoj, formitaj de mikroskopaj eroj, komplikegaj sed tre regulaj laŭ grandeco, faris ilin allogajnallogaj por diversa uzado, kiel la produktado de la [[dinamito]], kie la [[nitroglicerino]] estas facile sorbita, malpliigante la eblecon de eventuala akcidenta eksplodo. La diatomojdiatomeoj ne aperis ĝis la fino de la [[Mezozoiko]] aŭ komence de la [[Cenozoiko]], sed rapide akiris grandan ekologian gravecon, ĉar iĝis granda parto de la unua produkto de maroj.
==Referencoj==
Endre Dudich, "Ĉu vi konas la Teron? Ĉapitroj el la geologiaj sciencoj", Scienca Eldona Centro de UEA, Budapest, 1983.
|
