Suda poluso: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SieBot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: sh:Južni pol |
Plibonigo |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Ceremonial South Pole.jpg|thumb|right|180px|Flagoj de la [[Antarkta Traktato]] ĉirkaŭ suda poluso kaj malnova kupolo de la polusa stacio malantaŭe]]
[[Dosiero:Pole-observation.jpg|thumb|right|180px|Foto de la suda poluso el ''La suda poluso'' de Roald Amundsen ([[1872]]-[[1928]])]]▼
[[Dosiero:Pole-south.gif|thumb|right|180px|Mapo de ĉirkaŭaĵoj de la suda poluso]]
La '''suda poluso''' estas la plej [[sudo|suda]] punkto de la [[
La ''geografia'' suda poluso estas unu el la du punktoj, kie la turna [[akso]] de la Tero trairas la surfacon. (La alia simila punkto estas la geografia [[norda poluso]].) Ĉi tiu estas ofte la punkto celata, kiam nespecifa "suda poluso" estas menciata.
Foje oni celas la ''ceremonian'' sudan poluson. Tio estas loko ordigita por oficialaj okazoj, sed ĉar la glacio moviĝas ĉirkaŭ 10 metrojn jare, ĝi ne troviĝas ĝuste je la geografia poluspunkto.
La unuaj homoj atingintaj la geografian sudan poluson estis [[Roald Amundsen]] kaj lia grupo je [[14-a de decembro]] [[1911]].▼
La ceremonia suda poluso konsistas de [[metalo|metala]] globo muntita sur stango kaj ĉirkaŭata de la [[flago]]j de la landoj kiuj subskribis la [[Antarkta traktato|Antarktan traktaton]]: [[Argentino]], [[Aŭstralio]], [[Belgio]], [[Britio]], [[Ĉilio]], [[Francio]], [[Japanio]], [[Norvegio]], [[Nov-Zelando]], [[Rusio]], [[Sudafriko]] kaj [[Usono]].
La [[Antarkta magneta poluso|''magneta'' suda poluso]] (aŭ ''la antarkta magnetpoluso'') estas la "norda" (ĉar malsamaj polusoj altiras unu la alian) poluso de la granda [[magneto]] kiu estas [[la tero]]. Ĝi ade moviĝas, proksimume 10-15 km jare.
Ĉe la Suda poluso estas duona jaro kun taglumo kaj duona jaro tute sen suno. Kvankam la suno tute ne subiras dum la somero, ĝi ne donas multe da varmo, ĉar ĝi neniam estas pli alta ol 23,5°, kaj la blanka neĝo reflektas preskaŭ ĉiujn sunradiojn.
▲[[Dosiero:Pole-observation.jpg|thumb|
▲La unuaj homoj atingintaj la geografian sudan poluson estis la norvego [[Roald
Je [[29-a de novembro]] [[1929]], la usona admiralo [[Richard BYRD]] kaj lia ĉefpiloto, la norvego [[Bernt BALCHEN]] superflugis la poluspunkton, sed inter [[1912]] kaj [[1956]] neniuj homoj vizitis la Sudan poluson mem.
Ekde [[1957]] troviĝas ejo, nomata [[Amundsen-Scott South Pole Station]], apud la poluso, populita de sciencistoj.
La norvego [[Liv ARNESEN]] en [[1994]] estis la unua virino kiu skiis sola kaj sen provizado al la Suda poluso. La unua kaj sola fojo kiam iu estas transirinta la tutan Antarkton (inkluzive la geografian poluspunkton) sen ajna asistado, estis en januaro [[2010]], kiam la norvego [[Cecilie SKOG]] kune kun la usonano Ryan WATERS sukcesis fari tion.
La somera meza temperaturo ĉe la Suda poluso estas -25°C, la vintra estas -45°C. La plej alta temperaturo mezurita estas -14°C, la plej malalta -83°C. La klimato ĉe la Suda poluso estas dezerta: preskaŭ neniam neĝas. Tamen, pro la malvarmo, la 2 cm da neĝo kiuj falas jare, ja neniam degelas.
<br clear=all>
| |||