Aleksander Herzen: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 8:
En [[Stutgarto]] ([[Germanio]]) li delogis 16-jaraĝan fraŭlinon ''Luise Haag'' ([[1794]]-[[1851]]), kiu tie gravediĝis. Vestita kiel knabo ŝi estis alveturigita en [[Moskvo]]n komence de [[1812]]. Tie ŝi naskis sian bebon Aleksandron. Pro tiamaj leĝoj oficiala geedziĝo ne okazis, tial la patro decidis registri sian filon sub elpensita nomo '''Herzen''' (derivaĵo de la germana vorto Herz - t.e. koro). Saman nomon havis lia alia pliaĝa bastardo Jegor.
 
==InfanecoInfanaĝo==
 
Aŭtune de [[1812]] [[Moskvo]]n okupis la franca armeo kaj tuj aperis grandaj brulegoj. Bieno de Ivan Jakovlev situanta en Tverskoj bulvardo proksime de la urbocentro estis rabita kaj baldaŭ iĝis maltaŭga por loĝado de la familio.
 
Pere de la milita komandanto de [[Moskvo]], franca marŝalo ''Mortier'', kun kiu li estis konato, la familiestro petis permeson de la imperiestro [[Napoleon Bonaparte]] forlasi la detruantan urbon kune kun siaj juna edzino, suĉinfano kaj kelkaj geservutuloj. Tiu promesis sub unu kondiĉo - transdoni lian mesaĝon pri armistico al la rusia imperiestro [[Aleksandro la 1-a (Rusio)]] troviĝinta tiam en [[Sankt Peterburgo]]. Finfine la familio sukcesis elveturi el [[Moskvo]]. La letero atingis la adresiton, sed rezultigis nenion.
 
Post kelkaj jaroj la familio revenis en la liberan [[Moskvo]]n kaj reloĝis en sia renovigita hejmo.
Kiel ordinara rusa nobelido juna Aleksander ricevis bonan edukadon, kiun donis al li multaj rusaj kaj eksterlandaj geguvernistoj. Baldaŭ li jam bone scipovis la francan, la germanan kaj la anglan lingvojn.
Kiam Aleksander Herzen estis 13-jaraĝa lin kaj lian amikon ''Nikolaj Ogarev'' (12j.) entuziasmigis ideoj de la dekabristoj, kiuj ribelis decembre de [[1825]]. La amikoj interĵuris strebi al plibonigo de vivkondiĉoj de la rusa popolo.
 
Kiam Aleksander Herzen estis 13-jaraĝa lin kaj lian amikon ''Nikolaj Ogarev'' (12j.) entuziasmigis ideoj de la dekabristojdecembristoj, kiuj ribelis decembre de [[1825]]. La amikoj interĵuris strebi al plibonigo de vivkondiĉoj de la rusa popolo.
==Studenteco==
 
==Studentaĝo==
Ekde [[1829]] ĝis [[1833]] Herzen studis en moskva universitato en la fizika-matematika fakultato. Li ĝin sukcese finis kaj diplomiĝis kiel kandidato. Lia laboro 'Analizo de la Suncentra teorio far [[Koperniko]]' gajnis grandan laŭdon kaj prestiĝan arĝentan medalon de la universitato.
 
Ekde [[1829]] ĝis [[1833]] Herzen studis en moskva universitato en la fizika-matematika fakultato. Li ĝin sukcese finis kaj diplomiĝis kiel kandidato. Lia laboro 'Analizo de la Suncentra teorio far [[Koperniko]]' gajnis grandan laŭdon kaj prestiĝan arĝentan medalon de la universitato.
==Aresto kaj la unua ekzilo==
 
==Aresto kaj la unua ekzilo==
Kune kun siaj amikoj Herzen ŝatis renkontiĝi kaj legi iufoje malpermesitajn librojn. Pro denunco lin oni arestis, akuzis je kontraŭleĝa agado kaj ekzilis en malproksiman urbeton [[Vjatka]]. Tie li oficis en kancelario de tiea guberniestro. Lian vivon severe inspektis la polico. Tamen pro bona konduto post iom da tempo oni permesis al li translokiĝi en urbon [[Vladimir|Vladimir (urbo)]] situantan pli proksime al [[Moskvo]].
 
Kune kun siaj amikoj Herzen ŝatis renkontiĝi kaj legi iufoje malpermesitajn librojn. Pro denunco lin oni arestis, akuzis je kontraŭleĝa agado kaj ekzilis en malproksiman urbeton [[Vjatka]]. Tie li oficis en kancelario de tiea guberniestro. Lian vivon severe inspektis la polico. Tamen pro bona konduto post iom da tempo oni permesis al li translokiĝi en urbon [[Vladimir|Vladimir (urbo)]] situantan pli proksime al [[Moskvo]].
 
==Geedziĝo==
 
Maje de [[1838]] Aleksander Herzen edziĝis al sia kuzino ''Natalia Aleksandrovna Zaĥarjina'' ([[1814]] - [[1852]]), bastardino de lia onklo, sen benoj de ambaŭ gepatroj. Li sekrete elveturigis ŝin el [[Moskvo]] al Vladimir, kie okazis ilia kronado en loka preĝejo. La geedzoj havis kelkajn infanojngefilojn, sed elvivis nur tri: ''Aleksander'' ([[1839]]), ''Nikolaj'' ([[1844]]) kaj ''Olga'' ([[1850]]). Bedaŭrinde 7-jaraĝa surdamuta ''Nikolaj'' kaj lia avino ''Luise'' pereis en averio novembre de [[1851]] renaviginte el [[Marsejlo]] al [[Nico]] dum ŝtormo.
 
==Reveno en Moskvon==
Linio 47 ⟶ 49:
==Elmigrado==
 
En [[1847]] Herzen kune kun siaj gefamilianoj elmigris al [[Eŭropo]]. Post iom da tempo [[Svisio]] naturalizis lin kiel civitano. Tiam li ofte renkontiĝis kun eminentaj socialistoj : [[Proudhon]], [[Garibaldi]], [[Mazzini]] k.a. Li multe verkis artikolojn kaj financis kelkajn eldonejon. En [[1855]] aperis ruslingva almanako ''"Polusa Stelo"'', kiun li gvidis kune kun sia longtempa amiko ''Nikolaj Ogarev''. En [[1857]] ili fondis en [[Londono]] ([[Britio]]) ĵurnalon ''"Sonorilo"'', kiu havis grandan sukceson en [[Eŭropo]] kaj en [[Rusio]], kiun oni veturigis tien sekrete.
 
==Morto==
 
Komence de la nova [[1870]] jaro Aleksander Herzen venis en [[Parizo]]n por plenumi iujn formalaĵojn. Tamen lin atakis rapida duobla pneŭmanioneŭmonio, kiu rezultigis lian morton okazintan la [[21-an de januaro]] [[1870]]. Lin oni sepultis en pariza ''Père-Lachaise'' tombejo. Poste liaj restaĵoj estis reselputitaj en la tombejon ''Cimetiére du Château'' de franca urbo [[Nico]], kie jam troviĝis korpo de lia edzino ''Natalia''.
 
==Liaj ĉefverkoj:==
-* Kiu kulpas?;
 
-* Preterveturante;
- Kiu kulpas?;
-* Doktoro Krupov;
- Preterveturante;
-* Pigo-ŝtelestino;
- Doktoro Krupov;
-* Difektito;
- Pigo-ŝtelestino;
-* Tragedio okazinta, kiam oni drinkis grogon;
- Difektito;
-* Por eviti tedon;
- Tragedio okazinta, kiam oni drinkis grogon;
-* Paseo kaj meditado;
- Por eviti tedon;
- Paseo kaj meditado;
 
==Memoro pri Herzen==
Linio 73 ⟶ 74:
*http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=35310735
 
==Bildaro==
<gallery>
File:Alexander Herzen.jpg