Usona Enlanda Milito: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SYJ (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
La '''Usona Enlanda Milito''' estis milito enlande de [[Usono]], inter la Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko, nomataj la Unio, kontraŭ la [[Konfederaciitaj Ŝtatoj de Ameriko]], formigitaj de 11 sudaj ŝtatoj, kiuj deklaris sian eksiĝon el la Unio. La Unio venkis decidan venkon, kaj sekvis periodo de [[Rekonstruado]]. La milito produktis ĉirkaŭ 620,000 mortintojn. La kaŭzoj de la milito, la kialoj de la rezultoj, kaj eĉ la nomo de la milito, estas subjekto de multa polemiko, eĉ hodiaŭ.
 
Ĝi okazis de [[1861]] al [[1865]] kaj finiĝis per venko de la ''Unio'' (nordaj ŝtatoj, kontraŭ sklavismo, por unueco) super la ''Konfederacio'' ([[sudaj ŝtatoj de Usono|sudaj ŝtatoj]], por [[sklaveco|sklavismo]], secesiemaj). Pro tiu malvenko eĉ nun multaj sudanoj sentas certan rankoron kontraŭ la ''jankioj'' (angle: Yankees).
kontraŭ la ''jankioj''.
 
Estis 23 ŝtatoj kiuj restis fidelaj al la Unio. Estis 11 ŝtatoj kiuj secesis de la Unio, iĝinte la [[Konfederaciitaj Ŝtatoj de Ameriko]]
Linio 44 ⟶ 43:
 
== Nomoj por la milito ==
La plej ofta kaj plej neŭtrala termino por ĉi tiula milito usona estas simple '''la enlanda milito''' (angle: ''the Civil War''), sed ĉi tiu nomo neniam estis oficiala. La unua leĝe oficiala nomo aperis en oficiala raporto de usona milita departemento en [[1880]], titolita '''la milito de la ribelo''' (''the War of the Rebellion''). Dum la 1920-jaroj, kongresa rezolucio deklaris la taŭgan nomon '''la milito inter la ŝtatoj''' (''the War between the States''), kaj multaj sudaj heredaĵaj grupoj kaj militrolistoj preferas ĉi tiun terminon.
 
Ankaŭ ekzistis multaj kuriozaj aŭ antaŭjuĝaj nomoj, kaj hodiaŭa uzado de ili ofte signifas subtenon de unu flanko aŭ la alia. Tiaj sudaj nomoj inkluzivas '''la milito de norda agreso''', '''la milito de suda sendependeco''', '''la milito de Sinjoro Lincoln''', '''La milito de secesio''', aŭ simple '''La milito'''. Malpli oftaj sudaj nomoj estas '''la dua usona revolucio''' kaj '''la milito por defendi [[Virginio (ŝtato)|Virginion]]'''. Unu favorato tuj post la milito estis '''la lastatempa malagrableco'''. La plejmulto de ĉi tiuj terminoj ne uziĝas hodiaŭ, krom inter sudaj naciistaj, historiaj, kaj kulturaj grupoj kiel ''Ligo de la suda'' kaj ''Filoj de konfederaciaj veteranoj''. Nordanoj uzis aliajn terminojn: '''la milito de la ribelo''', '''la milito de suda ribelo''', '''la milito por savi la union''', kaj '''la milito por abolicio'''. La plej frua nomo estis '''la milito de la insurekcio'''. Ĉi tiuj nomoj estas eĉ pli maloftaj ol la por-sudaj nomoj, pro la malpli granda intereso pri la enlanda milito en la norda usono.