Monako: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→‎Eksteraj ligoj: ligiloj al Vikinovaĵoj kaj ReVo
Linio 31:
== Historio ==
 
Monako, regata de diversaj popoloj dum la [[Mezepoko]] ([[fenicio]]j, [[grekoj]], [[romianoj]], [[frankoj]], ktp.), estis regata de la [[Ĝenovo|ĝenovanoj]] ĝis [[1297]], kiam la familio de la [[dinastio]] [[Dinastio Grimaldi|Grimaldi]] regadas la landon ĝis la nuntempo. En tiu ĉi ŝtato establiĝis ŝipbazo por la marvojaĝoj al la [[Sankta Lando]] aŭ [[Meza Oriento]]. Protektita de [[Hispanio]] kaj poste de [[Francio]]. Estis invadita dum la [[franca revolucio]] dum 15 fojoj. Dum la [[Dua mondmilito]] ĝi estis gvidata de la la Registaro de [[Vichy]] kaj poste de [[Hitlero]] mem. La nazioj okupis ĝin en 1944, kaj ĝi estis liberigita en 1945. Post la morto de princo [[Rainier la 3-a (Monako)|Rainiero''Rainier'' la 3-a]] la 6an6-an de aprilo [[2005]] lia filo [[Alberto la 2-a de Monako|Alberto]] fariĝis la nova princo kaj reganto de la ŝtato per la nomo "Alberto la 2-a". Dum la regado de Rainiero''Rainier'' la 3-a estis faritaj profundaj reformoj en la monaka strukturo.
 
La nacia festo estas celebrata la 19an19-an de novembro.
 
Regata de diversaj [[popolo]]j en la antikveco, Monako estis kolonio de la fenicioj, kiu havis templon al la dio Melkart. Poste, la grekoj ĝin regis sub la nomo "Monoikos" kaj la romianoj "Portus Herculis Monæci". En la unua jarcento, Monako estis tute kristanigita kaj poste pasis diversaj barbaraj popoloj kiel frankoj kaj lombardoj. Poste pasis la Sankta Ĝermana Romia Imperio kaj finfine la Ĝenova Respubliko ĝis [[1297]], kiam la [[familio]] Grimaldi ekregis la landon ĝis la nuntempo.
Linio 39:
Ĝis la sendependiĝo mem, ĝi estis dezirata kiel militbazo de la francoj. Estis okazigitaj diversaj traktatoj por ĝia protektado kaj memstareco kun [[Hispanio]] (en [[1512]]), [[Francio]] ([[1409]], [[1641]] kaj [[1861]]) kaj la itala [[regno]] Serdenjo (Viena Kongreso [[1815]]). Okupita de la hispanoj en [[1605]], ricevis la terposedaĵojn Roccabruna ("Roquebrune") kaj Mentone (kiujn ĝi perdis dum la Revolucio de [[1848]]). Dum la Franca Revolucio la [[lando]] estis okupata en [[1793]] ĝis [[1815]]. En [[1865]], estis subskribita traktato kun Francio laŭ doganaj kaj impostaj aferoj. Dum la regado de la princo Alberto la 1-a, estis aboligita la absolutismon en [[1869]].
 
Dum tiu [[jarcento]], Monako travivis okazintaĵojn kiuj minacis la nacian sendependecon. Dufoje estis reformita la konstitucio de 1911 (en 1917 kaj en 1930). Ludoviko la 2-a devis agnoski lian filinon, Carlota por sekurigi la dinastian kontinuecon de la estonta RainieroRainier la 3-a, kiu entroniĝis en [[1949]] kaj dek jarojn poste devis nuligi la konstitucion pro malakordo kun la Nacia Konsilio.
 
En [[1962]], estis establita novannova [[konstitucio]]n, kiu respektigas la fundamentajn rajtojn de la monakanoj: Sekvajare estis subskribita traktato kun Francio, en kiu oni regulis la ekonomiajn rilatojn kaj estis kreitaj novaj akordoj pri najbareco kaj [[valuto]], kiuj estis renovigitaj en [[2002]] pro la cirkulado de la eŭroj en Monako kvankam ĝi ne apartenas al la [[Eŭropa Unio]].
 
En 1982, pro tragika akcidento forpasis la edzinonedzino de RainieroRainier la 3-a, la princino Grace, kiu realigis valorajn donacojn por la kultura disvolviĝo en la lando. La 6an6-an de aprilo 2005 forpasis la princonprinco RainieroRainier. kajOni tiam konsideris ke la faŭlecofraŭleco de lia filo kaj posteulo Alberto la 2-a, minacastiam minacis la dinastian kontinuecon de la nacia sendependeco.
[[Dosiero:Monacoc1890.jpg|thumb|En 1890,la princa palaco klare montras miksaĵon de klasiakajklasikaj fasadoj kaj mezepokaj fortikaĵoj.]]
 
== Politiko ==