3-sternaĵo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Hyungrokkim movis paĝon 3-dukto al 3-sternaĵo: PIVa termino. Vidu la paĝon Diskuto:Sternaĵo
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
En [[matematiko]], '''3-duktosternaĵo''' estas 3-dimensia [[duktosternaĵo (matematiko)|duktosternaĵo]]. La kategorioj de topologieco, [[popece lineara|peca lineareco]] kaj [[glata|glateco]] estas ĉiuj ekvivalentaj en tri dimensioj, tiel malgranda distingo estas kutime farata inter topologiaj 3-duktojsternaĵoj kaj glataj 3-duktojsternaĵoj.
 
3-dukta teorio estas konsiderata kiel parto de [[malalte dimensia topologio]] aŭ [[geometria topologio]].
 
Fenomenoj en tri dimensioj povas esti sufiĉe malsamaj de tiuj por aliaj dimensioj, kaj tiel estas specialigitaj manieroj, kiuj ne ĝeneraliĝas al dimensioj pli grandaj ol tri. Eble surprize, ĉi-tiu speciala rolo gvidis al malkovro de proksimaj ligoj al duktojsternaĵoj de la aliaj terenoj – [[noda teorio]], [[geometria grupa teorio]], [[hiperbola geometrio]], [[nombroteorio]], [[topologia kvantuma kampa teorio]], [[kalibra teorio]], [[diferencialaj ekvacioj en partaj derivaĵoj]].
 
La ĉefa ideo estas studi 3-duktojnsternaĵojn per konsiderado de specialaj [[surfaco]]j enigitaj en ilin. Oni povas elekti la surfacon taŭge en la 3-duktosternaĵo, tiel ke ĝi estas [[nekunpremebla surfaco]].
 
La [[fundamenta grupo|fundamentaj grupoj]] de 3-duktojsternaĵoj informdone montras la geometrian kaj topologian informon pri la 3-duktosternaĵo.
 
== Gravaj ekzemploj de 3-duktojsternaĵoj ==
 
* [[3-sfero]]
Linio 18:
* [[Sfero de Poincaré]] ([[dekduedra spaco de Poincaré]])
* [[Spaco de Seifert-Weber]]
* [[Duktosternaĵo de Gieseking]]
* [[Solida botelo de Klein]]
 
Linio 29:
* [[Ringoj de Borromean]]
 
== Gravaj klasoj de 3-duktojsternaĵoj ==
 
La klasoj estas ne nepre reciproke malinkluzivaj.
 
* [[Grafea duktosternaĵo]]
* [[Duktosternaĵo de Haken]]
* [[Homologeca sfero]]
* [[Hiperbola 3-duktosternaĵo]]
* [[I-pakaĵo]]
* [[Noda kaj liga komplementoj]]
* [[Lensa spaco]]
* [[Fibra spaco de Seifert]]
* [[Sfera 3-duktosternaĵo]]
* [[Surfacaj pakaĵoj super la cirklo]]
* [[Tora pakaĵo]]
 
== Iuj gravaj strukturoj sur 3-duktojsternaĵoj ==
 
* [[Forkiĝo de Heegaard]]
Linio 59:
Pure topologiaj rezultoj:
 
* [[Teoremo de Moise]] – ĉiu 3-duktosternaĵo havas trianguligon unikan supren ĝis komuna subdivido
** Tiel ĉiu kompakta 3-duktosternaĵo havas [[forkiĝo de Heegaard|forkiĝon de Heegaard]]
* [[Prima malkomponaĵo (3-duktosternaĵo)|Prima malkomponaĵa teoremo]]
* [[Finieco de Kneser-Haken]]
* [[Cikla teoremo]]
* [[Sfera teoremo (3-duktojsternaĵoj)|Sfera teoremo]]
* [[Teoremo de Annulus]]
* [[Tora teoremo]]
Linio 81:
 
* Teoremo pri [[hiperbola kirurgio de Dehn]] de Thurston
* [[Teoremo de Jorgensen-Thurston]], laŭ kiu la aro de finiaj volumenoj de hiperbolaj 3-duktojsternaĵoj havas ordon de speco <math>\omega^\omega</math>.
* [[Geometriga teoremo]] de Thurston pri duktojsternaĵoj de Haken
* [[Konjekto pri malsovaĝeco]], ankaŭ nomata konjekto de Marden aŭ konjekto pri malsovaĝaj finoj
* [[Fina tavoliga konjekto]]
Linio 97:
* [[Surfaca subgrupa konjekto]]
* [[Simpla cikla konjekto]]
* La plej malgranda hiperbola 3-duktosternaĵo estas la [[duktosternaĵo de Weeks]]
* [[Konjekto de Lubotzy-Sarnak]] pri [[propraĵa taŭo]]
 
== Vidu ankaŭ ==
 
* [[1-duktosternaĵo]]
* [[2-duktosternaĵo]]
* [[4-duktosternaĵo]]
* [[5-duktosternaĵo]]
* [[Tria dimensio]]
 
Linio 113:
 
[[Kategorio:Geometria topologio]]
[[Kategorio:3-duktojsternaĵoj]]
 
[[ca:3-varietat]]