|
Studante la homan estaĵon, [[Rudolf Steiner]] priskribis '''dek du sentumojn (aŭ sensojn)''', kiuj ebligas al la homo percepti la mondon, sin mem, kaj la aliajn homojn. Per tiuj [[sensa sistemo|sentaj perceptoj]] la homo konceptadas, komprenas la senteblan mondon kaj orientiĝas en ĝi.<br />
''En tiu artikolo mi foje uzas la vorton "sentumo", foje la vorton "senso". Ambaŭ havas la saman signifon.''
== La sentumoj kaj ilia klasifiko ==
*''Tuŝ-sentumosenso'', '''viv-sentumosenso'', ''mov-sentumosenso'' kaj ''ekvilibr-sentumosenso'' estas nomataj "malsupraj sentumojsensoj" ĉar ili rilatas kun korpa sistemo de volo kaj de metabolismo, kaj laŭ la [[triparta principo]] tiu sistemo troviĝas ĉefe en la malsupra parto de la [[Homa korpo|korpo]]. Per tiuj sentumojsensoj oni perceptas sian propran korpon, grandparte nekonscie.
*''Flaro'', ''gustumo'', ''vidado'' kaj ''varmec-sentumosenso'' rilatigas al la mondo; ebligas koni sian [[Medio|medion]], la objektojn, la aliajn vivaĵojn. Ili estas la tiel nomataj "mezaj sentumojsensoj". Efektive, oni povas konsideri ilin afekciaj, emociaj; kaj afekcio apartenas al la ritma sistemo, kiu situas en la koro kaj la pulmoj, do en la korpomezo. Ili estas afekciaj ĉar bildon oni trovas bela aŭ malbela, guston oni ŝatas aŭ ne, [[temperaturo]] taŭgas aŭ ne por ni, ktp. La informoj venantaj tra la mezaj sentumoj estas senĉesaj. Oni konscias pri tiuj, kiujn oni bezonas konscii, aŭ pri tiuj, kiuj ĝenas onin.
*''Aŭdado'', ''parol-sentumosenso'', ''pens-sentumosenso'' kaj ''mi-sentumosenso'' estas la tielnomataj "supraj sentumojsensoj", ĉar ili rilatas pli rekte al la menso, kiu apartenas al la nerva kaj kapa sistemo. Ili estas kvalifitaj de '''''sociaj'' sentumoj''' ĉar ili rilatigas al siaj samsortanoj; la aliaj homoj. La spertoj farataj tra la supraj sentumoj estas tute konsciaj.
En ĉiu el tiuj tri grupoj, po unu sentumosenso ligas al fizika naturo, po unu al viveca naturo, po unu al psiĥa naturo kaj po unu al naturo de ''mi''. Tio laŭ la jena tabulo:
{| class="wikitable"
|-
! !! Malsupraj sentumojsensoj !! Mezaj sentumojsensoj !! Supraj sentumojsensoj
|-
| '''Fizika naturo''' || Tuŝo || Flaro || Aŭdo
|-
| '''Viveca naturo''' || Viv-sentumosenso || Gustumo || Parol-sentumosenso
|-
| '''psiĥa naturo''' || Mov-sentumosenso || Vido || Pens-sentumosenso
|-
| '''Naturo de ''Mi'' ''' || Ekvilibr-sentumosenso || Varmec-sentumosenso || Mi-sentumosenso
|}
| 