Dave Brubeck: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
→‎Referencoj: mortinto en 2012
Aldonis kelkaj vikiligiloj
Linio 1:
[[dosiero:Dave Brubeck 2005 in Ludwigshafen 1 fcm.jpg|thumb|right|Dave Brubeck enĉe 2005[[Ludwigshafen]], en[[Germanio]] Ludwigshafen(2005).]]
'''David Warren „Dave“ Brubeck''' (* [[6-an de decembro]] [[1920]] en [[Concord (Kalifornio)|Concord]], [[Kalifornio]] - [[5-an de decembro]] [[2012]] en [[Norwalk]], [[Konektikuto]]) estas [[Usono|usona]] [[ĵazo|ĵaz]]-[[pianisto]], [[komponisto]] kaj [[bandestro]]. Li estras per sia kvarteto unu el la plej longvivaj kaj sukcesaj [[ĵazbando]]j de la [[modernĵazo]] kaj konkeris kun la intelektula mezklaso novan publikon.<ref>Vgl. Martin Kunzler ''Jazz-Lexikon. Bd. 1'' Reinbek 2002</ref> En siaj pecoj li kombinas ĵazon kun eŭropa koncertmuziko kaj ankaŭ kun ekstereŭropa muziko. En la sonharmonio de Brubeck [[blokakordo]]j kaj en la ritma strukturo de liaj melodioj neparaj [[ritmo (muziko)|ritmoj]] tenas grandan spacon.
 
== Vivo kaj verkado ==
[[dosiero:Dave Brubeck 1954.jpg|thumb|Dave Brubeck, 8-an de oktobro 1954<br /><small>Foto de [[Carl van Vechten]]</small>]]
Brubeck alkreskis sur bieno, lia patro estis bestobredisto (en la ĵazfilmo-serio de [[Ken Burns]] li ŝerce diris, ke lia junaĝa revo estis, ke la brutaro paŝtata de li haltigu la vojaĝo-aŭtobuson de la [[Benny Goodman|Benny-Goodman-Orkestro]], tiel ke li povus ludi antaŭ tiu), siajn unuajn kontaktojn al muziko li havis kun [[kontreo]]. La patrino de Brubeck studis pianon en [[AnglujoAnglio]] kun la celo fariĝi pianisto kaj estis konato de [[Henry Cowell]]. Ŝi krome ankaŭ instruis pianon, ekde lia kvara vivojaro ankaŭ sian filon, kiu daŭrigis lerni la [[violonĉelo]]ludadon. Brubeck ne estis aparte interesata, lerni laŭ certa metodo, sed li preferis krei siajn proprajn melodiojn - per tio li neniam lernis ludi notojn unuavide.
 
Brubeck komence studis komence bestmedicinon kajĉe ŝanĝiĝisla en[[Universitato 1941de alla muziko.Pacifiko]] Komence(tiutempe likonata studis ĉekiel ''College of the Pacific''), kie li ankaŭ direktis la orkestron, sed li ŝanĝiĝis en 1941 al muziko. En 1942 li translokiĝis al [[Mills College]]. Kiam unu el liaj profesoroj malkovris, ke li ne povis legi notojn, li preskaŭ estis eksigita de la altlernejo. Pluraj el liaj profesoroj engagiĝis por li kaj montris sur liaj kapabloj pri [[kontrapunkto]] kaj [[Harmoniscienco]];<ref>[http://www.pbs.org/jazz/about/pdfs/Brubeck.pdf Interview (Ken Burns] auf pbs.org (PDF)</ref>; ĉar la lernejo timis, ke povus ekesti skandalo, ĝi cedis al li onidire la akademian gradon nur kompense de lia promeso, neniam instrui pianon.
Brubeck alkreskis sur bieno, lia patro estis bestobredisto (en la ĵazfilmo-serio de Ken Burns li ŝerce diris, ke lia junaĝa revo estis, ke la brutaro paŝtata de li haltigu la vojaĝo-aŭtobuson de la Benny-Goodman-Orkestro, tiel ke li povus ludi antaŭ tiu), siajn unuajn kontaktojn al muziko li havis kun [[kontreo]]. La patrino de Brubeck studis pianon en [[Anglujo]] kun la celo fariĝi pianisto kaj estis konato de [[Henry Cowell]]. Ŝi krome ankaŭ instruis pianon, ekde lia kvara vivojaro ankaŭ sian filon, kiu daŭrigis lerni la [[violonĉelo]]ludadon. Brubeck ne estis aparte interesata, lerni laŭ certa metodo, sed li preferis krei siajn proprajn melodiojn - per tio li neniam lernis ludi notojn unuavide.
 
En 1943 la [[usona armeo]] rekrutigis lin. Komence de la militservo li havis la eblecon viziti prelegojn de [[Arnold Schönberg]] ĉe [[Universitato de Kalifornio]]. Poste li servis en la Tria Armeo de [[George S. Patton|George Patton]] dum la batalo en la [[Ardenoj]]. Li ludis en bando, kiun li mallongtempe kunmetis (antaŭ ĉio kun nigrulaj muzikistoj) kaj akiris rapide konatecon kaj rekonon. Post tri jaroj da militservo li revenis al ''Mills College'' kaj studis en 1946 duonjaron ĉe [[Darius Milhaud]], kiu kuraĝigis lin okupiĝi ne nur pri klasika piano, sed ankaŭ pri kontrapunkto kaj [[Aranĝo (muziko)|aranĝado]].<ref>Milhaud karakterizis lin kiel „solulo, kiu sekvis sian propran, nelaŭkutiman vojon, laŭ interna impeto, kiu lasis al li neniun trankvilon.“ (citite laŭ Kunzler ''Jazz-Lexikon'')</ref> (Strange la plej multaj kritikistoj taksas Brubeck-on kiel klasikan koncertpianiston, kiu ludas ĵazon.). Krome li denove direktis sian atenton al la ĵazo.
Brubeck studis komence bestmedicinon kaj ŝanĝiĝis en 1941 al muziko. Komence li studis ĉe ''College of Pacific'', kie li ankaŭ direktis la orkestron. En 1942 li translokiĝis al [[Mills College]]. Kiam unu el liaj profesoroj malkovris, ke li ne povis legi notojn, li preskaŭ estis eksigita de la altlernejo. Pluraj el liaj profesoroj engagiĝis por li kaj montris sur liaj kapabloj pri [[kontrapunkto]] kaj [[Harmoniscienco]]<ref>[http://www.pbs.org/jazz/about/pdfs/Brubeck.pdf Interview (Ken Burns] auf pbs.org (PDF)</ref>; ĉar la lernejo timis, ke povus ekesti skandalo, ĝi cedis al li onidire la akademian gradon nur kompense de lia promeso, neniam instrui pianon.
 
Ankoraŭ kiel studento Brubeck ekigis okteton[[okteto]]n, inter alie kun [[Cal Tjader]] kaj [[Paul Desmond]]. La okteto ''The Jazz Workshop Ensemble'' estis ege eksperimentema, faris tamen nur malmultajn sonregistraĵojn kaj ekhavis nur malmultegaj prezenteblecojn. Iomete senkuraĝigite Brubeck ekigis en 1949 trion kun du el la membroj, kiun li en 1951 pligrandigis per Desmond al kvarteto kaj pasigis plurajn jarojn per tio, nure ludi ĵazo-normkantojn. Unua sukceso estis lia prezentado en [[Oberlin College]] en 1953, poste publikigita kiel ''[[Jazz at Oberlin]]''. En 1954 Brubeck aperis kiel unua muzikisto post [[Louis Armstrong]] sur titolbildo de revuo ''[[Time Magazine]]''; li ofte estis elektita por premiado. Tiam li formis la „[[Dave Brubeck Quartet]]“, kun [[Joe Dodge]], frapinstrumentaro, [[Bob Bates (muzikisto)|Bob Bates]], kontrabaso, [[Paul Desmond]], saksofono kaj Brubeck, piano. Meze de la [[1950-aj]] jaroj [[Eugene Wright]] kaj [[Joe Morello]] anstataŭis Bates-on kaj Dodge-on. en la malfruaj 1950-aj jaroj Brubeck malaranĝis plurajn koncertojn, ĉar la posedanto de la ĵazklubejo postulis de li, serĉi alian basiston ol la nigrulon Eugene Wright. Li ankaŭ malaranĝis plurajn televido-prezentadojn, kiam li eltrovis, ke oni intencis ne surekranigi Wright-on.
En 1943 la armeo rekrutigis lin. Komence de la militservo li havis la eblecon viziti prelegojn de [[Arnold Schönberg]] ĉe [[Universitato de Kalifornio]]. Poste li servis en la Tria Armeo de [[George S. Patton|George Patton]] dum la batalo en la [[Ardenoj]]. Li ludis en bando, kiun li mallongtempe kunmetis (antaŭ ĉio kun nigrulaj muzikistoj) kaj akiris rapide konatecon kaj rekonon. Post tri jaroj da militservo li revenis al ''Mills College'' kaj studis en 1946 duonjaron ĉe [[Darius Milhaud]], kiu kuraĝigis lin okupiĝi ne nur pri klasika piano, sed ankaŭ pri kontrapunkto kaj [[Aranĝo (muziko)|aranĝado]].<ref>Milhaud karakterizis lin kiel „solulo, kiu sekvis sian propran, nelaŭkutiman vojon, laŭ interna impeto, kiu lasis al li neniun trankvilon.“ (citite laŭ Kunzler ''Jazz-Lexikon'')</ref> (Strange la plej multaj kritikistoj taksas Brubeck-on kiel klasikan koncertpianiston, kiu ludas ĵazon.). Krome li denove direktis sian atenton al la ĵazo.
 
Ankoraŭ kiel studento Brubeck ekigis okteton, inter alie kun [[Cal Tjader]] kaj [[Paul Desmond]]. La okteto ''The Jazz Workshop Ensemble'' estis ege eksperimentema, faris tamen nur malmultajn sonregistraĵojn kaj ekhavis nur malmultegaj prezenteblecojn. Iomete senkuraĝigite Brubeck ekigis en 1949 trion kun du el la membroj, kiun li en 1951 pligrandigis per Desmond al kvarteto kaj pasigis plurajn jarojn per tio, nure ludi ĵazo-normkantojn. Unua sukceso estis lia prezentado en [[Oberlin College]] en 1953, poste publikigita kiel ''[[Jazz at Oberlin]]''. En 1954 Brubeck aperis kiel unua muzikisto post [[Louis Armstrong]] sur titolbildo de revuo ''[[Time Magazine]]''; li ofte estis elektita por premiado. Tiam li formis la „[[Dave Brubeck Quartet]]“, kun [[Joe Dodge]], frapinstrumentaro, [[Bob Bates (muzikisto)|Bob Bates]], kontrabaso, [[Paul Desmond]], saksofono kaj Brubeck, piano. Meze de la [[1950-aj]] jaroj [[Eugene Wright]] kaj [[Joe Morello]] anstataŭis Bates-on kaj Dodge-on. en la malfruaj 1950-aj jaroj Brubeck malaranĝis plurajn koncertojn, ĉar la posedanto de la ĵazklubejo postulis de li, serĉi alian basiston ol la nigrulon Eugene Wright. Li ankaŭ malaranĝis plurajn televido-prezentadojn, kiam li eltrovis, ke oni intencis ne surekranigi Wright-on.
 
En 1959 li prezentis ''Dialogue for Jazz Combo and Symphony'' de sia frato Howard Brubeck kun [[Leonard Bernstein]] kaj [[Novjorka Filharmonio]]. En 1959 la [[kvarteto]] eldonis la sondiskon „[[Time Out]]“, kiun ĝia [[muzikeldonejo]] ja fervore akceptis, sed malgraŭe publikigis nur malvolonte: ĝi enhavis nure originalkomponaĵojn, kaj preskaŭ neniu el ili staris en kutima taktospeco. Malgraŭ tio la sondisko gajnis baldaŭ [[ordisko|ordiskan pozicion]]. En 1961 li sonregistris kune kun [[Louis Armstrong]], [[Jon Hendricks]], [[Dave Lambert]], [[Annie Ross]] kaj [[Carmen McRae]] pecojn el la [[muzikalo]] ''The Real Ambassador'' kaj koncertis ĉe la [[Berlina muro]]. Ĉe la [[Ĵazfestivalo je Berlino]] en 1964 li prezentis siajn ''Elementals'' por ĵazkvarteto kaj simfoniorkestro; samjare li koncertis en la [[Blanka Domo (Vaŝingtono)|Blanka Domo]] je [[Vaŝingtono]].