Wołów: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 19 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q983726) |
Kozyra (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 35:
}}
'''Wołów''' estas urbo en [[Malsupra Silezio]] en [[Pollando]]. Ĝi apartenas al [[komunumo Wołów]] en [[distrikto Wołowski]].
{{Urbo pl
|kod mapy = PL-DS
|pola nomo = Wołów
|genetivo = Wołowa
|dosiero = Wołów ratusz.JPG
|opis zdjęcia = Urbodomo
|blazono = POL Wołów COA.svg
|flago = POL Wołów flag.svg
|devizo =
|vojevodio = [[Malsupra Silezio]]
|distrikto = [[Distrikto wołowski]]
|komunumo = [[komunumo Wołów]]
|aglomeraĵo =
|establita =
|urborajtoj = 1285
|estro = Urbestro
|estraro = Dariusz Chmura
|surfaco = 18,54
|situo =
|alteco =
|populacio = 12 597 {{zmiana|wzrost}}<ref name=ludnosc_marzec2011>[http://www.stat.gov.pl/gus/5840_13169_PLK_HTML.htm Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 III 2011].</ref>.
|jaro = 2011
|denseco = 662
|strefa numeracyjna = (+48) 71
|kod pocztowy = 56-100
|autokodo = DWL
|stopniN = 51 |minutN = 20 |sekundN = 29
|stopniE = 16 |minutE = 37 |sekundE = 42
|opis miejsca =
|TERYT = 5020222034
|SIMC =
|slogan =
|adres urzędu miasta = Rynek-Ratusz<br />56-100 Wołów
|commons = Category:Wołów
|wikinews =
|wikicytaty =
|wikisłownik = Wołów
|www = http://www.wolow.pl
|bip =
}}
'''Wołów''' ([[łacina|łac.]] ''Wolavia'', [[język niemiecki|niem.]] ''Wohlau'', [[język czeski|czes.]] ''Volov'') – [[miasto]] w południowo-zachodniej Polsce, w [[województwo dolnośląskie|woj. dolnośląskim]], w [[powiat wołowski|powiecie wołowskim]], leżące na [[Wał Trzebnicki|Wale Trzebnickim]] na [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląsku]]. Miasto jest siedzibą [[gmina Wołów|gminy miejsko-wiejskiej Wołów]].
W krajobrazie dominują pola uprawne, łąki i lasy. Na płn.-zach. od miasta rozciąga się [[Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy|Park Krajobrazowy Doliny Jezierzycy]] (7953 ha), do której wpływa rzeczka [[Juszka]] oddzielająca Wołów od [[Krzywy Wołów|Krzywego Wołowa]]. W obrębie PK Doliny Jezierzycy znajduje się ścisły [[rezerwat przyrody Uroczysko Wrzosy]] (576 ha).
Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 12 597 mieszkańców.
== Toponimio ==
[[Dosiero:Polskie-nazwy śląskich miejscowosci z patentu Fryderyka II 1750.jpg|thumb|maldekstra|250px|Nomo Wolow inter la aliaj nomoj de la urboj en [[Silezio]] en la ofica dokumento de [[Prusio]] el la jaro [[1750]] en la pola lingvo en [[Berlino]]<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC Pruski dokument z roku 1750 ustalający urzędowe opłaty na Śląsku – "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750"]</ref>.]]
La nomo devenas de worto "Wół" / Eksvirbovo - kiuj estis bredataj en la apudaj vastaj paŝtejoj – „miejsce z wołami” / Loko ligita kun eksvirbovoj .<ref>[http://www.szlakodry.pl/?strona=69 LEGENDY ZIEMI WOŁOWSKIEJ "O ZAŁOŻENIU WOŁOWA"]</ref>
W kronice łacińskiej ''[[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis]]'' (pol. ''Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego'') spisanej za czasów biskupa [[Henryk z Wierzbna (zm. 1319)|Henryka z Wierzbna]] w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie ''Wolow''.<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.dokumentyslaska.pl/cds%2014/liber.html|tytuł=''Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis''|opublikowany=dokumentyslaska.pl|data dostępu=2012-10-24}}</ref><ref>H. Markgraf, J. W. Schulte, ''Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis'', Breslau 1889.</ref> W 1475 roku w ''[[Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensis]]'' miejscowość wymieniona jest jako ''Wolauia''.<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=20238 Franz Xaver Seppelt,"Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446", Franz Goerlich, Breslau 1912, str. 76-77 - tekst łaciński statutów w wersji zdygitalizowanej.]</ref>
W historii miasto nosiło również nazwę łacińską Wolavia, w 1645 roku Wolaw, [[Germanizacja|zgermanizowaną]] nazwę Wohlau. Jeszcze w 1750 roku nazwa "Wolow" wymieniona jest w języku polskim przez [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka II]] pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska<ref>[http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=26222&from=FBC "Wznowione powszechne taxae-stolae sporządzenie, Dla samowładnego Xięstwa Sląska, Podług ktorego tak Auszpurskiey Konfessyi iak Katoliccy Fararze, Kaznodzieie i Kuratusowie Zachowywać się powinni. Sub Dato z Berlina, d. 8. Augusti 1750".]</ref>.
[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]] wydany w latach 1880-1906 notuje nazwę miasta pod polską nazwą ''Wołów'' oraz niemiecką ''Wohlau''. Słownik podaje również starze wersje wynotowane z łacińskich dokumentów jak ''Wolaw'' oraz ''Wolau''.<ref name="dir.icm.edu.pl">[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/905 Wołów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom XIII, str.905]</ref>
== Situo ==
Położone na wysokości 108 m n.p.m. na południowo-zachodnich stokach [[Wzgórza Trzebnickie|Wzgórz Trzebnickich]] (zw. potocznie Kocimi Górami (z niemieckiego: ''Katzengebirge''), stanowiącymi środkową część [[Wał Trzebnicki|Wału Trzebnickiego]], łagodnie opadającymi na południe i zachód w pradolinę [[Odra|Odry]], a na północy w pradolinę [[Barycz (rzeka)|Baryczy]].
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 18,54 km²<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2010-08-20|issn=1505-5507|url=http://www.stat.gov.pl/gus/5840_908_PLK_HTML.htm}}</ref>.
Od 1945 miasto należy do województwa z siedzibą we [[Wrocław]]iu (z wyjątkiem krótkiego okresu przejściowego w 1945, kiedy siedziba znajdowała się w [[Trzebnica|Trzebnicy]], a potem w Lignicy (obecnie [[Legnica]]), które wielokrotnie zmieniało granice i nazwę na skutek reform [[podział administracyjny Polski|podziału administracyjnego kraju]] (1946, 1950, 1957, 1975, 1998).
== Antikvaĵoj ==
[[Dosiero:Wolow (js).jpg|thumb|maldekstra|[[piastoj|La kastelo ej piastaj tempoj]]]]
[[Dosiero:Wolow-kosciolSw.Wawrzynca.JPG|thumb|maldekstra|Preĝejo de Sankta Laŭrenco]]
[[Dosiero:Wołów Kosciół Boromeusza.JPG|thumb|maldekstra|Preĝejo de sankta Boromeo]]
[[Dosiero:Wołów3.JPG|thumb|maldekstra|Malnovurbo]]
[[Dosiero:Rzezba wolow w wolowie.jpg|thumb|maldekstra|Simbolo de Wołów - stilizitaj eksvirbovoj]]
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisane są<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/UserFiles/File/Rejestr%20Zabytk%C3%B3w/rejestr%20zabytk%C3%B3w%20nieruchomych%20-%20stan%20na%2031%20grudnia%202011/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=26.10.2012|strony=197}}</ref>:
* ośrodek historyczny miasta
* zespół klasztorny karmelitów, z l. 1712-24:
** kościół obecnie par. pw. [[Karol Boromeusz|św. Karola Boromeusza]], [[barok]]owy z lat [[1712]]-[[1724]]
** klasztor - budynek poklasztorny, obecnie plebania
* kościół ewangelicki, obecnie rzym.kat. pomocniczy pw. [[Wawrzyniec z Rzymu|św. Wawrzyńca]], [[gotyk|gotycki]] z XIV-XV w., l. 1701-11, wystrój wnętrza barokowy, [[renesans]]owe i barokowe [[epitafium|epitafia]] mieszczan wołowskich, do [[1973]] r. [[luteranizm|ewangelicko-augsburski]], od [[1998]] r. parafia [[Kościół łaciński|rzymskokatolicka]]. We wnętrzu unikatowe barokowe [[organy]] [[Adam Horatio Casparini|Adama Horatio Caspariniego]] z [[1716]] r. Od [[2001]] r. miejsce Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej
* figura Matki Boskiej - kolumna maryjna w otoczeniu Aniołów, pl. Zamkowy, z [[1733]] r., przed zamkiem
* cmentarz katolicki, nieczynny, z poł. XVII w., ul. Piłsudskiego, d. Fornalskiej
* kaplica pw. Świętego Krzyża, z 1676 r., XIX/XX w.
* zamek piastowski z pierwszej poł. XIV w., wielokrotnie przebudowywany w: 1578 r., XIX w., obecny kształt nadano mu w latach 1923-28 - [[XX wiek|XX]] w. Na pierwszym piętrze gotycki kamienny [[portal]]
* mury miejskie, z XIV-XV w., fragmenty średniowiecznych murów obronnych wraz z pomnikiem "wołowskich byków"
* ratusz, z drugiej poł. [[XV wiek|XV]] w., wielokrotnie przebudowywany w: XVII/XVIII w., l. 1820-40, odbudowany po zniszczeniach w [[1945]] r. Na południowej ścianie kamienne średniowieczne znaki cechowe
* pałac, pl. Piłsudskiego 23, z drugiej poł. XVIII w., k. XIX w.
* dom, obecnie sąd, Rynek 26, z k. XVII w., pocz. XX w.
'''Wołów - Garncarze'''
* cmentarz, zamknięty, z 1919 r.
** budynek bramny z fragmentami ogrodzenia, z 1919 r.
inne zabytki:
* [[waga miejska|budynek wagi]]. obok ratusz, zrekonstruowany
* więzienie wybudowane w latach 1891-93 w tzw. systemie pensylwańskim na planie krzyża na miejscu starszego i małego więzienia pomocniczego. Od końca [[1944]] r. Niemcy przetrzymywali i mordowali w nim jeńców z [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]], od stycznia [[1945]] r. do początku [[1949]] r. w rękach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckiego]] [[NKWD]], które więziło tu i także mordowało głównie byłych żołnierzy armii [[Andriej Własow|Własowa]]. W drugiej połowie 1949 r. przejęte przez władze [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], które w latach 50. oraz 80. XX w. przetrzymywały w nim więźniów politycznych. Najprawdopodobniej to [[Zakład karny|więzienie]] (ZK Wołów) wspomina [[Marek Hłasko]] w opowiadaniu [[Sowa, córka piekarza|"Sowa, córka piekarza"]] z 1968 r.
* [[cystersi|zespół opactwa oo. cystersów]] z budynkami poklasztornymi w [[Lubiąż]], znajduje się na terenie gminy Wołów.
== Historio ==
{{źródła|sekcja|data=2009-03}}
=== Epoko antaŭ [[piastoj]] ===
Ziemia wołowska dzieliła historię rejonu Dolnego Śląska, który w [[VII wiek|VII w.]] został zasiedlony przez lechickie plemiona słowiańskie (m.in. [[Trzebowianie|Trzebowian]]). Potem znalazł się w obrębie państwa [[Państwo wielkomorawskie|Wielkich Moraw]] (IX-X w.), a ok. [[990]] został włączony do państwa [[Mieszko I|Mieszka I]].
=== En [[Pollando]] de [[piastoj]] ===
Wołów to jedno z najstarszych miast śląskich, wspomniane w [[1157]], kiedy [[Władysław II Wygnaniec]] nakazał budowę zamku drewnianego (na palach) na bagnistych terenach nad rzeką [[Juszka|Juszką]]; obok zamku rozwinęła się osada.<ref name="dir.icm.edu.pl"/> Miasto otrzymało prawa miejskie ok. [[1285]], prawdopodobnie było lokowane przez jednego z Piastów głogowskich – [[Przemko ścinawski|Przemka ścinawskiego]] (najstarsza zachowana pieczęć z [[herb]]em miasta pochodzi z [[1473]]), potem nastąpił napływ osadników niemieckich, przedmieścia – gdzie obecnie jest zlokalizowane więzienie – długo zamieszkane były głównie przez ludność polską. Polskie nazwiska występowały tam jeszcze w końcu XIX w. ([http://www.online-ofb.de/namelist.php?ofb=vegesack&lang=pl&modus=&nachname=KASOWSKIY Kasowskiy]), a nazwa tych przedmieść [[Polska Wieś (województwo dolnośląskie)|Polska Wieś]] (Polnischdorf) przetrwała aż do lat 30. XX w. Pod koniec [[XIII wiek|XIII]] w. miasto i okolice zostały zniszczone przez jedno z najsilniejszych na obecnych ziemiach polskich [[trzęsienie ziemi|trzęsień ziemi]]. Na miejscu drewnianego zamku w połowie [[XIV wiek|XIV w.]] książę oleśnicki [[Konrad I oleśnicki|Konrad I]] wzniósł murowany zamek z cegły.
=== En la [[Ĉeĥio|Ĉeĥa Reĝlando]] ===
W [[1392]] Wołów przyłączono do [[luksemburgowie|luksemburskiego]] [[Historia Czech|Królestwa Czech]]. Miejsce sądów książęcych (''hofgericht''). W [[XIV wiek|XIV]] i [[XV wiek|XV]] w. uformowały się władze miejskie (rada i burmistrz). Miasto było lokalnym ośrodkiem władzy z własną mennicą do [[1492]], kiedy stało się własnością króla czeskiego [[Władysław II Jagiellończyk|Władysława II Jagiellończyka]] (1456-1516).
=== En la Ŝtato de [[Habsburgoj]] ===
W [[1526]] wraz z [[Czechy|Czechami]] Wołów wchodzi w skład państwa austriackich [[Habsburgowie|Habsburgów]]. W [[XVI wiek|XVI]] w. wołowski zamek jest rozbudowany. Miasto nawiedzały zarazy, z których najstraszniejszą była epidemia [[dżuma|dżumy]] z [[1585]]. Przy życiu pozostało tylko 375 mieszkańców miasta i przedmieść. W [[XVI wiek|XVI]]-[[XVII wiek|XVII]] w. Wołów to znany ośrodek sukiennictwa i handlu, większość mieszkańców staje się ewangelikami. [[Wojna trzydziestoletnia]] zrujnowała miasto i region (ludność miasta zmalała o połowę). Od [[1523]] miasto było własnością Piastów legnicko-brzeskich, od [[1653]] do [[1675]] stolicą samodzielnego księstwa. Od [[1675]] po śmierci ostatniego śląskiego Piasta, księcia brzesko-legnicko-wołowskiego [[Jerzy Wilhelm legnicki|Jerzego IV Wilhelma]], [[księstwo wołowskie]] znalazło się pod bezpośrednim zwierzchnictwem Habsburgów. 12 maja [[1689]] ogromny pożar zniszczył większość zabudowań, w tym ratusz, kościół i szkołę. W latach [[1705]]-[[1711]] cesarz [[Józef I Habsburg]], zwolennik [[merkantylizm]]u, uwolnił chłopów od [[pańszczyzna|pańszczyzny]] w księstwie legnicko-brzesko-wołowskim, mimo sprzeciwu miejscowej arystokracji. Skutkiem było zwiększenie produkcji rolnej i zamożności miasta. Jednak wkrótce Józef I spowodował zapaść ekonomiczną, zmuszając ewangelickich chłopów do emigracji do [[Siedmiogród|Transylwanii]] i wyludniając w ten sposób okolice Wołowa. Józef I nie mógł jednak zmusić ewangelickich mieszczan wołowskich do zmiany wyznania na katolickie, ponieważ wolność wyznania gwarantował im [[pokój westfalski]]. Okres [[kontrreformacja|kontrreformacji]] zaznaczył się w Wołowie budową klasztoru i kościoła [[karmelici|karmelitów]] (obecnie św. Karola Boromeusza).
=== En [[Prusio]] kaj [[Germanio]] ===
W [[1742]] Wołów został przyłączony do [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]] w wyniku [[wojny śląskie|I wojny śląskiej]]. Od tego czasu stał się miastem garnizonowym wojsk pruskich. Kolejny pożar w [[1781]] spowodował upadek miasta oraz jego stopniową odbudowę, przy czym ze względów bezpieczeństwa wznoszono budynki z cegły, kryte dachówką. Rozebrano również częściowo mury miejskie. Od [[1816]] siedziba powiatu. Otwarcie linii kolejowej [[Wrocław]] – [[Berlin]] i [[Szczecin]] 1 sierpnia [[1874]] r. oraz rozbudowa dróg i [[infrastruktura|infrastruktury]] miejskiej spowodowało ożywienie ekonomiczne. W wyborach do [[Reichstag]]u 5 marca 1933 [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] otrzymała wyjątkowo wysokie poparcie wynoszące 60,7%<ref>Statistik des Deutschen Reichs. Band 434: Die Wahlen zum Reichstag am 31. Juli und 6. November 1932 und am 5. März 1933 (Sechste bis achte Wahlperiode). Berlin, 1935. http://www.geschichte-on-demand.de/wohlau.html</ref>. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w mieście istniała baza zaopatrzeniowa formacji [[Schutzstaffel|SS]].
=== En Pollando ===
Zdobyte przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] [[26 stycznia]] [[1945]] i przyłączone do [[Polska|Polski]]. Zabudowa zniszczona w 70%. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] zasiedlone w większości przez [[Migracja ludności|emigrantów]] wysiedlonych z dawnych obszarów wschodnich [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] (głównie z dawnego [[województwo wileńskie (II Rzeczpospolita)|województwa wileńskiego]] i [[województwo tarnopolskie|tarnopolskiego]]), [[repatriacja|repatriantów]] (np. z [[Francja|Francji]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]) oraz przez ludność [[Łemkowie|łemkowską]] wysiedloną z [[Bieszczady|Bieszczadów]] i innych obszarów obecnej Polski południowo-wschodniej (do [[1948]] osiedlono w d. powiecie wołowskim 2800 osób po zakończeniu [[Akcja Wisła|Akcji "Wisła"]]). Praktycznie nie było tutaj polskich [[autochton]]ów ani też nie ostała się ludność niemiecka (w większości ewakuowana przed zdobyciem miasta przez Armię Czerwoną). Wołów stał się także miejscem osiedlenia zakonu (w założeniu kaplicy św. Józefa przy ul. Poznańskiej) [[Benedyktynki ormiańskie|benedyktynek ormiańskich]] ze [[Lwów|Lwowa]]. Jednakże z powodu braku rodzimych powołań i faktycznego zaniku społeczności ormiańskiej w granicach powojennej Polski zdecydowały się one, w 1961, na konwersję na [[Kościół łaciński|obrządek łaciński]].
Po wojnie znaczna rozbudowa i modernizacja miasta jako lokalnego ośrodka usługowo-przemysłowego. O dobrej sytuacji współczesnego Wołowa świadczy stale rosnąca liczba mieszkańców (w [[1939]] miasto wraz z [[Krzywy Wołów|Krzywym Wołowem]] liczyło tylko 7971 mieszkańców). Ponadto w więzieniu [[ZK Wołów]] przebywa jednorazowo ok. 1400 penitencjariuszy. [[19 sierpnia]] [[1962]] miał miejsce w Wołowie [[Napad na bank w Wołowie|napad na bank]] największy w historii Polski pod względem wysokości łupu (12 531 000 zł). W [[2005]] otworzono Ośrodek Sportu i Rekreacji (na miejscu przedwojennego basenu) z ośmiotorowym 50-metrowym otwartym basenem, na którym odbyły się w lipcu [[2006]] pierwsze w Wołowie ogólnopolskie zawody pływackie (Mistrzostwa Polski Juniorów 16-letnich).
== Religiaj komunumoj ==
Większość mieszkańców Wołowa stanowią [[Kościół katolicki w Polsce|katolicy]] – siedzibę mają tu dwie parafie rzymskie, św. Wawrzyńca i św. Karola Boromeusza, oraz parafia [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego|greckokatolicka]]. Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi także zbór [[Kościół Chrześcijan Baptystów w RP|Kościoła Chrześcijan Baptystów]], [[protestantyzm|protestancka]] wspólnota o charakterze [[ewangelikalizm|ewangelicznym]]. W pobliskim Starym Wołowie siedzibę ma także parafia [[prawosławie|prawosławna]] oraz [[Świadkowie Jehowy|Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy]]<ref>''[[Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy|Strażnica]]'' 15.10.1996 s. 25-29</ref>.
== Mastrumado ==
Znaczna część ludności znajduje zatrudnienie w [[Brzeg Dolny|dolnobrzeskich]] zakładach chemicznych [[PCC Rokita]], w [[ZK Wołów]] oraz mniejszych przedsiębiorstwach produkcyjno-usługowych.
== Transporto ==
Wołów jest położony przy drodze wojewódzkiej nr 340 ze [[Ścinawa|Ścinawy]] do [[Oleśnica|Oleśnicy]] (przez [[Oborniki Śląskie|Oborniki Śl.]] i [[Trzebnica|Trzebnicę]]).
W Wołowie w roku 1897 testowano linię tramwajową na późniejszy pożytek [[Wrocław]]ia. Linię jednak rozebrano na początku XX wieku.
=== Fervojoj ===
W roku 1874 uruchomiono połączenia kolejowe miasta z Wrocławiem, wraz z wybudowaniem [[Wołów (stacja kolejowa)|stacji kolejowej Wołów]]. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] [[Armia Czerwona]] rozebrała zachodni tor poprzednio dwutorowej trasy kolejowej [[Wrocław]] – [[Głogów]] i, wraz z mostami, wywiozła do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. W rezultacie, po odbudowie i reperacji toru wschodniego, wraz z mostami na [[Odra|Odrze]] w [[Brzeg Dolny|Brzegu Dolnym]] i [[Ścinawa|Ścinawie]], uruchomiono połączenie zwane [[Linia kolejowa nr 273|"trasą szczecińską" lub "magistralą nadodrzańską"]], łączące [[Szczecin]] z [[Przemyśl]]em przez [[Zielona Góra|Zieloną Górę]], [[Wrocław]], [[Katowice]] i [[Kraków]]. Była to trasa pasażerska (najdłuższa w [[Polska|Polsce]] linia osobowa) oraz towarowa, szczególnie ważna dla masowego transportu węgla kamiennego z [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]] do portów w [[Szczecin]]ie i [[Świnoujście|Świnoujściu]]. W latach 60. odbudowano tor zachodni wraz z mostami na Odrze, a w latach 70. trasę zelektryfikowano. Większość ruchu pasażerskiego była obsługiwana przez wrocławski [[Wrocław Świebodzki|Dworzec Świebodzki]], który zamknięto w [[1992]]. Intensywna eksploatacja linii oraz niewystarczające nakłady na jej utrzymanie spowodowały w latach 90. zamknięcie dla ruchu pasażerskiego toru wschodniego, wraz z mostem na Odrze, na odcinku pomiędzy [[Księginice (powiat średzki)|Księginicami]] a [[Wołów (stacja kolejowa)|Wołowem]], ze względu na zły stan techniczny.
Wcześniej, w [[1960]] roku, zamknięto lokalną linię kolejową Wołów – [[Lubiąż]], która została uruchomiona [[15 grudnia]] [[1916]] i następnie w [[1923]] przedłużona do [[Malczyce|Malczyc]]. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]], na skutek zniszczenia mostu na Odrze w Lubiążu, udostępniono tylko odcinek Wołów – Lubiąż o dł. 16 km, z pośrednimi stacjami w [[Mojęcice|Mojęcicach]], [[Krzydlina Mała|Krzydlinie Małej]] i [[Rataje (województwo dolnośląskie)|Ratajach]]. Linię rozebrano w [[1970]] roku.
== Administracio ==
Wołów estas ano de la Unio de Polaj Urbetoj<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ump.net.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=49&Itemid=56|tytuł=Członkowie|opublikowany=Unia Miasteczek Polskich|język=pl|data dostępu=2010-04-20}}</ref>.
== Partner-urboj ==
* [[Canteleu]] {{Lando|FRA}}<ref name="Partnerstwo">{{cytuj stronę|url=http://www.wolow.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=31&Itemid=38|tytuł=Partnerstwo Miast|opublikowany=Urząd Miasta i Gminy w Wołowie|data dostępu=2011-07-23}}</ref>
* [[Buchholz in der Nordheide]] {{Ŝtato|DEU}}<ref name="Partnerstwo"/>
== Personoj ligitaj kun Wołów ==
* [[Franz Karl Achard]] – odkrywca metody produkcji cukru z buraków, zmarł w Wołowie w [[1821]].
* [[Ludwika Anhalcka]] (Louise von Anhalt-Dessau) – księżna legnicko-brzesko-wołowska, jedna z najbardziej wpływowych kobiet swojej epoki, regentka księstwa w latach [[1672]]-[[1680]], często rezydowała w Wołowie.
* [[Emil Adolf von Behring]] – laureat [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]] ([[medycyna]]) w [[1901]], w [[1880]] pracował jako lekarz wojskowy w Wołowie.
* [[Johann Heermann]] – poeta i [[pastor]] ewangelicki, twórca hymnów, w [[1597]] uczył się w szkole łacińskiej w Wołowie.
* [[Mirosław Hermaszewski]] – pola [[kosmonaŭto]]. En Wołów li pasis infanecon kaj junecon, tie li finis elementan lernejon kaj liceon.
* [[Josef Lenzel]] – ksiądz rzymskokatolicki, wikary w wołowskiej parafii w latach [[1915]]-[[1916]], przeciwnik [[narodowy socjalizm|nazizmu]], który za obronę polskich robotników przymusowych został zamęczony w [[Dachau (KL)|KL Dachau]].
* [[Oskar Müller]] – działacz lewicowy prześladowany przez nazistów. Za pomoc niesioną więźniom [[obóz koncentracyjny|obozu koncentracyjnego]] nazwany "aniołem z [[Dachau (KL)|Dachau]]". W latach [[1945]]-[[1947]] minister Pracy i Polityki Społecznej w [[Hesja|Hesji]] ([[Niemcy Zachodnie|RFN]]), do [[1953]] poseł do [[Bundestag]]u, urodzony w Wołowie w [[1896]], tu ukończył gimnazjum.
* [[Daniel Czepko von Reigersfeld]] – mistikulo kaj poeto en [[baroko]], li mortis en Wołów en la jaro [[1660]].
* [[Jan II Szalony]] ([[1435]] - [[1504]]) – princo de [[Żagań]] kaj [[Głogów]], la lasta de la lokaj [[Piastoj]] el la branĉo de sileziaj piastoj el la 13-a jc. La lastaj jaroj de la vivo ([[1497]] - [[1504]]) li pasis ĉe siaj bopatroj en iliaj posedaĵij en Wołów, mortis la 22-an de septembro [[1504]]. Entombigita en la loka paroka preĝejo.
* [[Marek Lechki]] – pola reĝisoro, scenarzysta, producent film-produktanto, muzikisto kaj komponisto. Reĝisoro de jenaj filmoj: "Moje Miasto" /Mia urbo kaj "Erratum" / Eratumo. En Wołów li pasis infanecon kaj junecon. Tie li finis liceon.
== Eksteraj ligiloj ==
* [http://wolow.pl/ Oficiala paĝo de Wołów / en la pola]
{{Miasta województwa dolnośląskiego}}
{{Gmina Wołów}}
{{Powiat wołowski}}
{{Powiat wołowski (dawny)}}
[[Kategorio:Wołów| ]]
[[Kategorio:Urboj de Malsupra Silezio]]
[[Kategorio:Gotika Arkitekturo en Malsupra Silezio|Wołów]]
<gallery>
Dosiero:Wolow (js).jpg|Kastelo
</gallery>
[[Kategorio:Urboj de Malsupra Silezio]]
| |||