Lepidoptera: Malsamoj inter versioj

Laŭ la nuna scienca stato, la divido de la biologia ordo al precipe dumtage kaj precipe dumnokte flugantaj specioj ne havas klarajn biologiajn kriteriojn, same ne la divido al pli grandaj (latine ''Macrolepidoptera'') kaj pli etaj (''Microlepidoptera'') lepidopteroj. Tamen por iom pli facila ordigo de la multegaj specioj de la ordo tiuj kategoriigoj daŭre praktike uzatas, kaj kompreneble ankaŭ la tradiciaj vortoj "papilio", "noktopapilio" kaj "tineo", multe pli aĝaj ol la moderna biologia [[taksonomio]], en ĉiutaga lingvouzo plu uzatas kaj tial respeguliĝu en vikipedio.

 

== Etimologio ==

La scienca nomo lepidopteroj (latine ''lepidopterae'') venas el la [[greka lingvo]] kaj estas kunmetaĵo el λεπίς ''lepis'' ‚[[skvamo]]‘ kaj πτερόν ''pteron'' ‚[[flugilo]]‘. La fakte uzata vorto en la [[malnovgreka lingvo]] por papilio estis ψυχή ''psike'', origine uzata por priskribo de "venteto, spiro, animo respektive [[psiko]]". La esperanta vorto venas la la [[latina lingvo]], kiu havas ekzakte la saman formon kiel en Esperanto, do ''papilio,'' kaj de la latina vorto devenas ankaŭ la [[franca]] nomo ''papillon''. En la [[germana]] kiel ekzemplo de [[ĝermana lingvaro|ĝermana lingvo]] la vorto papilio estas ''„Schmetterling“'' {{prononco|Ŝmetalin<small>_g</small>}}, dokumentita unuafoje en [[1501]], kio venas de la orient[[mezaltgermana]] vorto ''Schmetten'', por [[acidkremo|acida laktokremo]], de kiu iuj specioj estas aparte altirataj. Superstiĉe papilioj en iuj partoj de Germanlingvio dum la mezepoko eĉ konsideriĝis aliformigoj de sorĉistinoj, kiuj celis ŝteli laktokremon aŭ lakton, pri kio atestas historiaj agrikulturaj nomoj kiel ''Milchdieb'' aŭ ''Molkenstehler'' - "laktoŝtelulo". La [[angla]] vorto ''butterfly'' ("butera muso" aŭ "butera flugulo") same akcentas la intereson de papilioj pri laktoproduktaĵoj. La germana vorto ''Schmetterling'' tamen nur en la dua duono de la 18-a jarcento kutimiĝis en la ĝenerala lingvaĵo: ĝis tiam, ekzemple ankoraŭ en historia biologia verko de ''Rösel von Rosenhof'' el [[1749]], papilioj ankoraŭ nomiĝis ''„Tagvögel“'' ("tagaj birdoj", en moderna germana ''Tagfalter'') aŭ ''„Nachtvögel“'' ("tagaj birdoj", en moderna germana ''Nachtfalter''). En la sudorientaj germanaj dialektoj de [[Silezio]] kaj [[Sudetio]], kaj ankaŭ en [[Svislando]], ankaŭ uzatis la formo „Sommervogel“ ("somera birdo", paralele al la [[dana]] vorto ''sommerfugl''. La krome en Germanlingvio uazata vorto ''Falter'' ne rilatas al "faldado" de la flugiloj, sed venas de la [[malnovaltgermana]] vorto ''fifaltra'' kaj la [[anglosaksa]] ''fifealde'', kio per duobligo de la konsonanto "f" aludis al la tre rapida moviĝo de la papiliaj flugiloj, laŭ sono iom simila alripetiĝanta sono "f". Ankaŭ en la [[itala]] vorto ''farfalla'' rekoneblas la duobligo de la konsonanto "f".

 

==== '''Heteroceroj''' ([[noktopapilio]]j kaj [[tineo]]j) ====

** [[Tineedoj]] (''Tineidea''): grena alucito, [[tineo]]j

* Familioj

 

==== '''Ropaloceroj''' ([[Rhopalocera|tagopapilioj]]) ====

** [[Hesperiedoj]] (dikakapaj papilioj, ''Hesperiidae'')

* [[Papilionoedoj]] (''Papilionoidea'')

** [[Nimfalisedoj]] (perlamoto- aŭ irizo-papilioj, ''Nymphalidae'')

 

==== Monotrisioj, kiuj entenas papiliojn, kies larvoj fosas ====

 

== Referencoj ==