Tutsioj: Malsamoj inter versioj

{{Informkesto popolo|

|popplace kvanto = 2.5 milionoj ([[Ruando]], kaj [[Burundo]], [[Kongo|Demokratia Respubliko Kongo]])

* [[15-a jarcento]] — almigrado el la teritorio de [[Sudano]] kaj [[Etiopio]] al [[Ruando]] kaj [[Burundo]], verŝajne, pro [[araboj|araba]] invado. La ĉefa okupiĝo tiutempe estis bestobredado (bredado de [[zebuo]]), tamen sufiĉe frutempe la triboj konsistigas la [[feŭdalismofeŭdismo|feŭdalanfeŭdan]] eliton sub la gvido de regnestro (''mvami''), subigante la lokajn tribojn [[hutu]]ajnhutuajn kaj transprenante ilian lingvon. Legendoj de tucioj rakontas pri la unua ruanda regnestro de [[Ruando]] Giĥango, kiu konkeris la teritorion de kelkaj regnoj ''ĥima'', militbatis kelkajn potencajn ''baĥinza'', la reĝojn de la hutuoj, kaj starigis sian potencon super la tutan regionon, kiu konsistigas la teritorion de modernajla nunaj [[Ruando]] kaj [[Burundo]]. Formiĝo de la Imperio ''Tutsi Hema''.

* [[1959]] — detronigo de la reĝo tucia reĝo Kigeri la 5-a kaj neniigo de previligiojprivilegioj de tucioj. Oni akuzas ilin pri subiĝo antaŭ la blanka [[kolonio|koloniismo]]. 160 miloj da tucioj forlasas Ruandon.

* [[1994]] — [[Ruanda Genocido]]. Centmiloj da tucioj estas mortigitaj. Persekutistoj nomas ilin ''inyenzi'' — [[blato]]j. Tamen tucioj, estantemalgraŭ sia minoritata popolostato, sukcesis venki en la konflikto kaj kune kun [[Ruanda Patriota Fronto]] reprenasreprenis la potencon. Samtempe komenciĝis la [[Burunda enlanda milito]].

* [[1998]] — ribelo de tucioj en [[Kongo]] — komenco de la [[Afrika monda milito]], venkita de tucioj --— ilia gvidanto fariĝas la ministro de defendo en [[Kongo]].

* [[2004]] — ribelo de tucioj en [[Kongo]].

La eksplodo de la milito en Ruando venis post kiam la 6a de aprilo de 1994 la hutuaj radikaluloj [[Murdo de Habyarimana kaj Ntaryamira|murdis]] la tiaman prezidenton Juvanal[[Juvénal HabjarimanaHabyarimana]], ankaŭ hutuo, kiam tiu veturis per aviadilo. Tiaj radikaluloj intencis haltigi la pacnegocadon de tiu hutua prezidento kun la tucia gerilo, kion apogis la internacia komunumo; tiu negocado estis finonta per registaro de nacia unuiĝo kun reprezentantoj de ambaŭ etnoj. Dum la atenco mortis ankaŭ la prezidento de Burundo [[BurundoCyprien Ntaryamira]] Cipriano Ntajamira.

Ĉirkaŭ la preciza faligo de la aviadilo okazis terurigaj radikampanjoj de ''Hutu Power'' (Hutua Povo) kiu varmigis la animojn de la kontraŭaj [[hutuoj]] kaj [[tucioj]]. Post tio la hutuoj kulpigis la tuciojn pri tiu murdo kaj komencis amasmortigadon kiu kaŭzis la mortojn de ĉirkaŭ 800.000 tutcioj kaj hutuoj dum malpli da 100 tagoj.

En [[2006]] francia komisiono konkludis ke la kulpulo de la atenco estis la tucio [[Paul Kagame]], kiu estis la tiama ruanda prezidento. Tio rompigis la rilatojn inter la ruanda registaro kaj la franca ekskoloniiganta kaj senkoloniiginta lando. Ŝajne [[Francio]] armiligisarmigis la hutuojn kontraŭ la tuciojn.

En [[2010]] sendependa komisiono (komponita de ruandanoj kaj brutoj) fintrovis la verajn kulpulojn, inter ili la kolonelon Teoneste Bagasora, kiel estro de la operaco kaj la veran fakton ke la aviadilo estis faligita de du misiloj lanĉitaj el la militbazo de la ĉefurbo [[Kigali]], sub kontrolo de la ruanda armeo. <ref>“El detonante de un genocidio. Una comisión independiente concluye que los radicales hutus aesinaron al presidente ruandés para forzar la guerra” (Sendependa komisiono konkludas ke la hutuaj radikaluloj murdis la ruandan prezidenton por kaŭiz la militon); [[El País]], 12a de januaro de 2010.</ref>

[[Kategorio:Etnoj en Burundo|TuciojRuando]]

[[Kategorio:Etnoj en Demokratia Respubliko Kongo|TuciojBurundo]]