[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Addbot (diskuto | kontribuoj)
e Roboto: Forigo de 1 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q40802)
e Portalo, anstataŭigis: {{Portalo Animaloj}} → {{Portalo|Zoologio}}, |thumb| → |eta|, |left → |maldekstra (5) per AWB
Linio 56:
Kraboj estas ĝenerale kovritaj per dika [[eksterskeleto]], formita ĉefe de [[kalcia karbonato]], kaj armita kun ununura paro de [[ungo]]j. Kraboj estas troveblaj en ĉiuj oceanoj de la mondo, dum multaj kraboj vivas en [[dolĉa akvo]] kaj surtere, precipe en [[tropika]]j regionoj. Kraboj varias en grandeco el la [[piza krabo]], kelkajn milimetrojn larĝe, al la [[japana aranea krabo]], kun krura amplekso ĝis 4 metroj.
 
[[Dosiero:Pachygrapsus marmoratus male female.png|thumbeta|leftmaldekstra|La malsupro de maskla (supro) kaj femala (malsupre) individuo de ''[[Pachygrapsus marmoratus]]'', montrante la diferencon en formo de la abdomenoj]]
Kraboj ofte montras markitan [[seksa duformismo|seksan duformismo]]. Maskloj ofte havas pli grandan [[ungego]]n.
 
Linio 62:
 
==Reproduktado kaj viva ciklo==
Kraboj allogas kunulon per ajna kemia rimedo, per [[feromono]]j aŭ per vida aŭ akustika rimedo.
 
Kiam fekundiĝo okazis, la ovoj estas liberigitaj al la abdomeno de la ino, sub la vosta klapo, sekurigita per algluiĝa materialo. En ĉi tiu loko ili estas protektitaj dum embria evoluado. Kiam evoluado estas kompleta, la virinaj liveros la lastatempe-elkoviĝitajn [[larvo|larvojn]]jn en la akvo, kie ili estas parto de la [[planktono]]. La ellaso ofte koincidas kun la [[tajdo]]j. La libernaĝanta eta larvoj povas flosi kaj utiligi akvajn fluojn. Ili havas spinon, kiu verŝajne reduktas la indicon de predado de pli grandaj bestoj.
 
Plejpartoj de specioj de surteraj kraboj devas [[animala migrado|migri]] malsupren al la oceano por liberigi siajn larvojn; en kelkaj kazoj tio ĉi necesigas tre vastajn migradojn. Post vivi dum mallonga tempo kiel larvoj en la oceano, la junaj kraboj devas fari ĉi tiun migradon inverse. En multaj tropikaj areoj kun landaj kraboj, ĉi tiuj migradoj ofte rezulta en konsiderinda ŝosemortigado de la kraboj.
Linio 72:
Kraboj tipe moviĝas flanke. Kelkaj kraboj, precipe la [[portunidae]] kaj [[matutidae]], estas ankaŭ kapablaj de naĝado.
 
Kraboj estas plejparte aktivaj bestoj kun kompleksaj kondutaj skemoj. Ili povas komuniki tamburadante aŭ svingante sia [[ungego|ungegojn]]jn. Kraboj emas esti agresaj unu al alia kaj maskloj ofte batalas por akiri aliron al virinoj.
 
Kraboj estas [[ĉiomanĝanto]]j, nutrantaj sin ĉefe per [[algo]]j,<ref>{{Cito |COI=10.1080/00288330.1993.9516571 |Titolo=Natural diet of the crab ''Notomithrax ursus'' (Brachyura, Majidae) at Oaro, South Island, New Zealand - Natura dieto de la krabo ''Notomithrax ursus'' (Brachyura, Majidae) ĉe Oaro, Suda Insulo de Nov-Zelando |Aŭtoro=Chris M. C. Woods |Gazeto=New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research - Nov-Zelanda Ĵurnalo de Mara kaj Dolĉakva Esploro |Jaro=1993 |Volumo=27 |Paĝoj=309–315 |URL=http://www.rsnz.org/publish/nzjmfr/1993/29.php |Numero=3}}</ref> kaj prenantaj iun ajn alian manĝaĵon, inkluzivante [[molusko]]jn, [[vermo]]jn, aliajn [[krustacoj|krustulojn]], [[fungo]]jn, [[bakterioj]]n kaj forĵetaĵojn, depende de ties havebleco kaj la kraba specio. Tamen, kelkaj specioj estas pli specialigitaj en iliaj dietoj. Kelkaj manĝas planktonon, kelkaj manĝas unuavice krustulojn kiel pektenoj kaj iuj eĉ kaptas fiŝojn.<ref>Judith S. Weis (2012). Walking Sideways: The Remarkable World of Crabs. Ithaca, NY: Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-5050-1. OCLC 794640315</ref>
Linio 78:
== Vidu ankaŭ ==
{{projektoj|commonscat=Crab}}
{{Portalo Animaloj|Zoologio}}
* [[Violonkrabo]]
 
Linio 85:
 
<gallery>
Dosiero:Liocarcinus_marmoreus_2.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|_De_ _gemarmerde_ _zwemkrab_ (''_Liocarcinus_ _marmoreus_''). -->
Dosiero:Baby crab.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|Bebo (krabo, kankro) -->
Dosiero:Liocarcinus vernalis.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|''_Liocarcinus_ _vernalita_'', (krabo, kankro) de la _superfamily_ _Portunoidea_ -->
Dosiero:Erimacrus isenbeckii.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|_ケガニ_ -->
</gallery>