Faraono: Malsamoj inter versioj

|}

 

 

'''Faraono''' estas [[titolo]] por [[reganto]] de [[antikva Egiptio]] en hebrea kaj pli poste ankaŭ (eventuale) en greka medio. Oficiala nomo sonis ''"reĝo de Supra kaj Malsupra Egiptio"''.

 

== Dia reganto ==

En literaturo (precipe pli malnova) estas indikata, ke faraonoj estis konsiderataj kiel idoj de [[egiptaj dioj|dioj]] kaj do ankaŭ dioj. Sed tiu ĉi interpretado en lumo de novaj fontoj montriĝas kiel simpligita. Hodiaŭ en [[egiptologio]] superas opinio, ke egiptoj komprenis siajn regantojn kiel estaĵojn de duspeca esenco - dia kaj homa samtempe (tiel rezultas tio ekzemple el [[Libro de saĝaj konsiloj en la vivon|Instruoj]] de reĝo [[Amenemhet la 1-a]] aŭ el Lojalaj [[Libro de saĝaj konsiloj en la vivon|instruoj]], signifaj [[literaturaj verkoj]] el tempo de la 12-a dinastio). La dieco de la reĝo estis donita precipe de la dieco de lia oficejo - eterna reĝa potenco.

 

 

== Titolaro ==

<div style="float:left;">

</div>

<div>

 

== Reganto kaj la politika administrado ==

La [[antikva Egiptio]] estas konekse kun pli supre skribita komprenado de la reganto en literaturo karakterizata kiel duondia reĝlando, kies aŭtoritateco kiel instituto restis dum pli ol tri miljaroj fakte nesendubigita.<ref>HORNUNG Erik: ''Faraonoj'', En: DONADONI Sergio: ''Egiptia homo kaj lia mondo'', ĉap. X, Vyšehrad, Prago 2006, 313 p., ISBN 80-7021-813-4, p. 251</ref> Lia baza ideologia tezo estis formala rilato inter Egiptio (kaj do la egiptia ŝtato, certiganta en la persono de la reganto religian kulton) kaj liaj [[egiptaj dioj|dioj]]. La dioj pere de sia kreigo de la mondo (pli prrecize de Egiptio kiel personigo de la tuta mondo) enpresis al ĉiu ekzistanta ordon [[maat]], kies retenado kiel unusola garantio de la daŭro kaj nerompita ekzistado de la kreita mondo estis centra tasko de la reĝa potenco. La reganto faris tiel precipe tra ritualigo de sia religia rolo en templa kultu, kies li formale estis unusola rajtigita faranto (la unuopaj pastroj en ĉiuj temploj prezentiĝis kiel liaj reprezentantoj). Tial estis al la reĝo donita la plej alta politika aŭtoritato. En la ideologio kaj dum plimulto de la periodo de la antikva Egiptio ankaŭ en la praktiko tial la regantoj prezentiĝas kiel unusola fonto de ĉiu politika aktiveco akceptebla de la socio.

 

 

Malgraŭ tio ke ni ne konas la regulojn de la egiptia sekvantula sistemo, estas certe, ke la bazo de la ĝusta funkciado de administrado estis sekvanteco de '''juna''' reĝo (en la tempo ne neplenkreskeco reprezentanta plej ofte fare de virino el la reĝa familio), kiu en la unua periodo de la regado per sia persona aktiveco kaj moviĝemo, kunigita kun la moviĝemo de la reĝa kortego kiel la centrejo de administrado, donis direkton al la tuta loka kaj la centra administradoj. La regantoj kaj ilia persona kapablo de iniciativa solvado de problemoj do grandamplekse influis la funkciadon de la socio. Modela ekzemplo povas esti [[Aĥnatono]], kontraŭ lia reformo evidente estiĝis nenia efika politika opozicio, aŭ la periodo de malfruaj Ramesidoj - pli aĝaj reĝoj, kies regado signifis falon de niveloj de administrado kaj regado. Al tio aŭtoroj de ''Cambridge History of Africa I'' tre trafe notas, ke "altruista plenumo de devoj (fare de reganto) estis identa kun lia proipra intereso...", ĉar "malforteco, nekapablo aŭ neefiko surflanke de la reĝo povis kulmini per malbona administrado de Egiptio".<ref>TRIGGER Bruce G. kaj aliaj: ''Antikva Egiptio: historio de la socio'', Volvox Globator, Prago 2005, 447 p., ISBN 80-7207-535-7, p. 183</ref>

 

Sed en aliaj flanko necesas diri, ke la egiptia reĝo estis per sia ekskluziva ligo al la dioj ankaŭ limigata: la ordeno [[maat]], kiu estis derivata de agado de la kreo de mondo, kreis por la socio objektivan standardon, kies plenumado estis komprenata en rekta rilato al grandeco de la dia aprobo, kiun la konkreta reganto ĝojis. La reĝo transprenis sian potencon de la dioj kaj li devis en sia traktado observi ilian volon (''"fari [[maat]]-on"''), do li povis esti perceptata kiel ilia ia instrumento, per kies perado ili mem administras Egiption. En tiu ĉi konekso pli supre menciitaj aŭtoroj aspektigas tekston de [[Demotika kroniko]] el la [[Ptolemea Egiptio|ptolemea epoko]], kiu "alskribas falon de kelkaj regantoj de Malfrua tempo de ilia malfunkciado dum kontentigado de la dioj",kaj por pli malnova periodo de "neniigado de memorigaĵoj, kiuj estis kreitaj fare de certa regantoj, kies faroj estis konsiderataj kiel ofendemaj al [[maat]]."<ref>TRIGGER Bruce G. kaj aliaj: ''citita verko'', p. 183</ref>

* [[Listo de reĝoj de antikva Egiptio]]

* [[Mumio]]

 

== Aliaj projektoj ==