Goo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
:''Pri la aliaj signifoj de GOO rigardu en [[GOO]].''
----
[[Dosiero:Go board.jpg|thumbeta|rightdekstra|150px|Gotabulo]]
[[Dosiero:go0.jpg|thumbeta|rightdekstra|150px|En ĉina lingvo goo nomiĝas ''weiqi''.]]
'''Goo''' ([[japana|japane]]: ''go'' 碁 aŭ ''igo'' 囲碁, [[ĉina|ĉine]]: ''wéiqí'' 圍棋, [[korea|koree]]: ''baduk'' 바둑) (ankaŭ [[vejĉio]], vejĉi-ludo) estas [[tabulludo]] ludata sur tabulo kun 19×19 linioj, kun nigraj kaj blankaj rondaj ŝtonetoj.
 
Linio 14:
La aparto de goo estas unue ĝia granda komplekseco - ekzistas multnombraj variantoj, kaj la plialtigo de la ludnivelo kaj la plibonigo de la stilo estas taskoj pri kiuj ludanto povas labori dum sia tuta vivo. Aliflanke la bazaj reguloj estas tiel simplaj, ke eblas lerni ilin tre rapide.
 
[[Strategio]] estas grava, sed ne ununura aspekto de la ludo: goo povas stimuli meditadon, instigas la spiriton kaj spegulas la personecon de iu ludanto. Estas karaktera trajto de la go-ludo, ke ĝi ebligas dedukteblon de multaj ĝeneralaj vivosaĝecoj.
 
''"Se ie en la universo ekzistas aliaj inteligentuloj, ili eble konas ŝakon, sed plejverŝajne tamen goon"'' ([[Emanuel Lasker]], [[ŝako|ŝakisto]]).
Linio 30:
Goo estis prezentata al ambaŭ Japanio kaj Koreio, iam inter la 5a kaj la 7a jarcentoj K.E., kaj estis favorata inter la altaj klasoj. En Koreio, la ludo nomiĝas '''''baduk''''' ([[hangul]]: {{lang|ko|바둑}}), kaj alia versio de la ludo nomata [[Sunjang baduk]] estigis je la 16a jarcento. Sunjang baduk iĝis la precipa vario ludata en Koreio ĝis la fino de la 19a jarcento.<ref>{{Citation | url = http://english.baduk.or.kr/sub01_01.htm?menu=f11 | publisher = Korean Baduk Association | title = History of Korean baduk | accessdate = 2008-11-13}}</ref><ref name=histKorea>Fairbairn 2000</ref>
 
[[Dosiero:Korean Game from the Carpenter Collection, ca. 1910-1920.jpg|thumbeta|leftmaldekstra|250px|Korea ludantoj, tradicie vestiĝanta, ludas en fotografaĵo de inter 1910 kaj 1920.]]
 
En Japanio, kie ĝi nomiĝas {{nihongo|'''''go'''''|碁|}} aŭ {{nihongo|'''''igo'''''|囲碁|}}, la ludo iĝis ŝatata en la japana imperiestra korto en la 8a jarcento<ref name=HistJapan2>{{Citation | url = http://www.nihonkiin.or.jp/lesson/knowledge-e/history02.htm | publisher = [[Nihon Kiin]] | title = History of Go in Japan: part 2 | accessdate = 2007-11-02}}</ref>, kaj inter la ĝenerala popolo je la 13a jarcento.<ref name=HistJapan3>{{Citation | url = http://www.nihonkiin.or.jp/lesson/knowledge-e/history03.htm | publisher = [[Nihon Kiin]] |title = History of Go in Japan: part 3 | accessdate = 2007-11-02}}</ref> En 1603, [[Tokugawa Ieyasu]] reestablis la unuecan nacian registaron. En la sama jaro, li enpostenigis la tiame plejbonan ludanton en Japanio, [[budhismo|budhisman]] monaĥon nomitan Nikkai, en la posteno [[Godokoro]] (Ĉefadministristo de Goo). <ref name=timeline>{{Citation | author = GoGoD (Fairbairn & Hall) | title = History and Timelines | chapter = Timeline 1600–1867 | year = 2007 }}</ref> Nikkai renomiĝis [[Honinbo Sansa]] kaj fondis la [[Honinba lernejo|Honinban lernejon]].<ref name=timeline/> Diversaj [[Kvar japanaj Goaj lernejoj|konkursantaj lernejoj]] fondiĝis baldaŭ poste.<ref name=timeline/> Ĉi tiuj oficiale agnoskitaj kaj subvenciataj Go-lernejoj ege plibonigis la goludadan nivelon kaj kreis la [[Gradoj (Goo)|Goan rangan sistemon]] por rangigi ludantojn.<ref name=ranks>{{Citation | author = GoGoD (Fairbairn & Hall) | title = Articles on Famous Players | chapter = Honinbo Dosaku | year = 2007 }}</ref> Ludantoj de la kvar lernejoj (Honinbo, Yasui, Inoue, kaj Hayaŝi) konkuris en la ĉiujaraj "kastelaj ludoj", ludataj dum ĉeesto de la [[Ŝoguno]].<ref name=castlegames>{{Citation | author = GoGoD (Fairbairn & Hall) | title = History and Timelines | chapter = Castle Games 1626–1863 | year = 2007 }}</ref>
 
Vidu ankaŭ: [[Historio de Goo]]
Linio 63:
 
<br style="clear:both">
<!-- ne videblas la bildo [[ImageDosiero:Blank Go board.png|thumbeta|[[Goo]]]] --->
<gallery>
Image:Go position, life and death, 1.png| vivo kaj morto, 1
Linio 75:
Kvankam ja eblas ludi sur kartonpeco kaj kun sako da plastaj ŝtonetoj, goludantoj ofte fieras pri siaj goludiloj.
 
En [[Ĉinio]] oni ĉiam ludas sur plata lignotabulo, kiu estas ĉirkaŭ 5 &nbsp;cm dika. Oni tradicie sidis, kiel ankaŭ hodiaŭ, sur [[seĝo]]j ĉe [[tablo]], nur malofte sur la planko. En [[Japanio]] la tradicia gotabulo (''goban'') estas dika, ankaŭ el [[ligno]], sed proksimume 15 ĝis 20 &nbsp;cm dika kaj staras sur piedoj. Prefere ĝi estas fabrikita el la malofta, iom orkolora ligno de la kaja-arbo (''torreya nucifera''). La plej bonaj estas el ligno de pli ol 700-jaraj arboj.
 
=== Etiketo ===
Linio 118:
 
{{Metaŝablono en artikolo|Citation}}
 
{{LigoLeginda|fr}}
{{LigoLeginda|lv}}
{{LigoLeginda|ru}}
 
[[Kategorio:Tabulludoj]]
Linio 126 ⟶ 130:
{{LigoElstara|fi}}
{{LigoElstara|hu}}
 
{{LigoElstara|vi}}
{{LigoLeginda|fr}}
{{LigoLeginda|lv}}
{{LigoLeginda|ru}}