Eklezia kanto: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Roboto unuecigis titolon de lastaj sekcioj; kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 25:
== Historio ==
=== Eŭropa kontinento ===
[[FileDosiero:Nun frewtgruber136.2.jpg|eta|300px|Kanto "Nun freut euch lieben Christen gmein" (Nun ĝoju kune, karaj kristanoj) de Mareno Lutero el 1524]]
Jam ekde la komenco kristanaj paroĥoj kantis. Kiel fontoj de la kristana muziko validas la juda tradicio de la psalmkantado kaj la muziko de la [[helenismo|helenisma]] [[Grek-romia antikvo|malfrua antivo]]. En la unuaj jarcentoj evoluis multnombro da kristanaj [[rito]]j kun respektive apartaj kantotradicioj. La unuecigo sub [[Gregorio la 1-a]] (papo ekde 590 ĝis 604) venkigis la romian riton kaj la tiel nomatan [[gregoria ĉanto|gregorian ĉanton]] en la katolika (okcidenta) eklezio. Dum kiam la diserva [[kantado]] oficiale estis rezervita al [[ĥoro]] (ĥoralĥoro) kaj ekleziuloj, en la malfrua mezepoko evoluis unuaj ekleziaj kantoj en [[nacia lingvo|naciaj lingvoj]], kiujn oni kantis ekzemple dum ekleziaj teatraĵoj kaj [[procesio]].
 
Linio 31:
 
La [[Reformita Eklezio]] permesis ekleziajn kantojn nur je rigidaj kondiĉoj. Tiamaniere ekestis memstara tradicio de psalmversaĵoj en unu- kaj plurvoĉa [[tonmetado]].
[[FileDosiero:EG218.jpg|eta|"Schmücke dich, oh liebe Seele" (Ornamu vin, ho kara animo) de Johann Crüger el 1648]]
La protestanta eklezia kanto atingis en la frua kaj alta baroko novan supron. Poetoj kiel Martin Behm, [[Paul Gerhardt]], Johann Heermann, [[Joachim Neander]], [[Georg Neumark]], [[Martin Rinckart]], Gregor Ritzsch, Michael Schirmer, Johann Wilhelm Simler kaj multaj aliaj verkis ekleziajn tekstojn de restanta literatura graveco, kiujn muzikigis komponistoj kiel [[Johann Crüger]], [[Johann Georg Ebeling]] kaj [[Heinrich Schütz]]. De la katolika flanko gravas precipe la poeziaĵoj el la plumo de [[Angelus Silesius]] kaj [[Friedrich Spee]], kiuj ankaŭ nuntempe estas konataj.
 
Linio 47:
En la britaj kolonioj en norda Ameriko estis disvastiĝintaj kiel ekleziaj kantoj komence la psalmkantaĵoj de la [[puritanismo|puritanismaj]] kaj [[Protestantismo|protestantaj]] enmingrintoj. Instigate per vojaĝantaj ''kantmajstroj'', kiuj instruis en lokaj semajnfinaj kursoj la bazaĵojn de la diserva kantado laŭ notoj, en la 18-a jarcento ekestis per la ''Unua Nov-Angla Skolo'' origine blankule amerika [[kvarvoĉa tonmetado|kvarvoĉa]] [[voĉa muziko|nurvoĉa]] paroĥkanta kulturo.
 
Surlokaj kantlernejoj en la 19-a jarcento kaŭzis la disvastiĝon de eklezia kvarvoĉa nurvoĉa muziko, kies notokapoj estis presitaj en malsamaj formoj, depende de la respektiva ŝtupo de la gamo. Kontraŭmovado al tiu formnota muziko estis la movado ''Pli Bona Muziko'' de Lowell Mason (1792–1872), kiu prosperigis unuvoĉan orgenakompanatan paroĥokanton kaj muzike orientiĝis je la eŭropaj normoj.
 
Sekve de la usonaj [[kristana reviviĝo|rekonvertigo-movadoj]], aparte de la dua, ekde la mezo de la 19-a jarcento ekestis la ''dimanĉlerneja kanto'' kaj la usona evangelia kanto, forte stampita per la tiama usona [[popularmuziko]] kaj per la muziko de la usonaj [[latunbando]]j. Per la nuligo de la [[sklaveco]] ekestis nova intereso por la religia muziko de la nigruloj. [[Nigrula preĝokanto|Nigrulaj preĝokantoj]] kaj [[gospelo]] tutmonde disvastiĝis. En la dua duono de la 20-a jarcento ekestis per Nuntempa Kristana Muziko kaj Glora kaj Adora Muziko pluaj tradicioj de popularmuzike formata eklezia kanto.
Linio 65:
* [[kantaro]]
* [[eklezia muziko]]
== LigojEksteraj eksterenligiloj ==
{{Commonscat|Hymns|Kirchenlied}}
* [http://www.bibel-gesangbuch.de/gesangbuchstart.htm Bibliografio de protestantaj eklezikantaroj]
* {{HLS|26994}}
 
[[Kategorio:Kantaj formoj]]
[[Kategorio:kristanajKristanaj himnoj]]
 
[[ja:賛美歌]]
[[pt:Hino (canção)]]