Pío Baroja: Malsamoj inter versioj

==Vivo==

 

 

Pío estis la plej juna de tri fratoj: Darío, kiu mortis juna jam en 1894; [[Ricardo Baroja|Ricardo]], kiu estis verkisto kaj grava pentristo kaj Pío, kiu forlasis la profesion de kuracisto kontraŭ tiu de romanisto. Multe poste naskiĝis Carmen, kiu estos kunulo de Pío kaj edzino de ties estonta eldonisto, [[Rafael Caro Raggio]], kaj krome eventuala verkistino. La patro de la fratoj Baroja, Serafín, estis moviĝema homo, liberala ĵurnalisto kaj mininĝeniero, kio movigis la familion al oftaj translokigoj. Pro tio Pío estis senradikulo en diversaj hispanaj regionoj. Krome tiu ofta translokiĝo alkutimiĝis lin al vojaĝemo. Je sia 7jara aĝo li translokiĝis kun sia familio al [[Madrido]], sed poste ili revenis al [[Pamplono]] kaj poste denove al Madrido. Baroja estis jam leginta la porjunulajn klasikulojn, nome [[Jules Verne]], Mayne Reid kaj [[Daniel Defoe]]. Li povis ne militservi, kio estus malplaĉeginta al li. En 1891 finstudis medicinon en [[Valencio]] kaj doktoriĝis en 1894 en Madrido per tezo pri doloro.

Li estis malbonega studento, plie pro interesmanko ol pro nescio. Li jam estis grumblema kaj malakceptema; li ne simpatiis kun iu ajn instruisto kaj kritikis ĉion; neniu isto plaĉis al li, nur verki ne malplaĉis al li. Timida kaj rezerviĝema, li neniam geedziĝis. Post doktoriĝo, li translokiĝis en 1894 al Cestona, en [[Eŭskio]], kun kuracista posteno. Sed tian iston li malŝatis; li kverelis kun la antaŭa kuracisto, la urbestro, la paroĥestro kaj la katolikaro de la vilaĝo kiu akuzis lin pro labori dimanĉe enĝardene kaj pro ne ĉeesti la diservon, ĉar vere li estis [[ateismo|ateisto]]. Post unu jaro tie, li revenis al San Sebastián, preta esti io ajn escepte kuracisto kaj trovis okazon en Madrido, kie la frato Ricardo estris panfarejon (Viena Capellanes) ĉar onklino heredigis ilin; Ricardo volis forlasi tion kaj Pío pretiĝis mem estri. Pro tio okazis anekdotoj. Ekzemple [[Rubén Darío]] diris pri Baroja al ĵurnalisto, ke tiu estas verkisto pankerna; je kio Baroja respondis, ke Darío estas verkisto plumema, ĉar li estas indiano. Loĝinte en Madrido Baroja ekkunlaboris en gazetoj kaj ĵurnaloj, simpatiante kun la anarkistaro kaj maldekstrularo, sed sen aliĝi ie ajn. Same ke sia samlandano [[Miguel de Unamuno]], malŝatis la eŭskan naciismon, kontraŭ kio verkis satiron ''Momentum catastrophicum''.

 

 

Li vojaĝis tra Eŭropo (li loĝis fojojn en Parizo kaj iam en Londono; li vizitis ankaŭ Italion, Belgion, Svision, Germanion, Norvegion, Nederlandon kaj Danion) kaj organizis impresan bibliotekon pri okultismo, sorĉo kaj historio de la 19-a jarcento, kio instalis en kampardomo de [[Vera de Bidasoa]], kie somerumis kun sia familio. Li veturis akompanato de siaj gefratoj Carmen kaj Ricardo, kaj ankaŭ de [[Ramiro de Maeztu]], Azorín kaj eĉ [[José Ortega y Gasset]] unufoje.

 

 

 

==Analizo de la verkaro==

Baroja verkis prefere laŭ la rakonta genro (rakontoj, noveloj, romanoj) sed verkis ankaŭ eseon, teatron, poezion (''Canciones del suburbio'') kaj biografion.

 

 

'''Tierra vasca''' (Eŭska tero) kiu kunigas La casa de Aizgorri (La hejmo de Aizgorri, 1900), ''El mayorazgo de Labraz'' (La majorato de Labraz, 1903) kaj ''[[Zalacaín el aventurero]]'' (Zalacaín, la aventurulo, 1909). En ili Eŭskio aperas kvazaŭ idilia regiono de arbaroj kaj vilaĝoj kamparaj ĝuanta tradiciojn jarmilajn, en kiu estas natura produktaĵo la aventurema Zalacaín.